Άριστοι και άχρηστοι

Στο παρελθόν είχε νόημα να είναι κάποιος καλός μαθητής. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να μπορεί κάποιος να αποστηθίζει ατελείωτες σελίδες, έστω κι αν δεν καταλάβαινε γρι από αυτές. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να είναι κάποιος απουσιολόγος ή σημαιοφόρος. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να γνωρίζει κάποιος τα δεδομένα. Σήμερα όχι.
Σήμερα δεν έχουν νόημα πράγματα που στο παρελθόν είχαν.

Τα δεδομένα, πλέον, αλλάζουν με ξέφρενους ρυθμούς. Αν, λοιπόν, κάτι έχει νόημα σήμερα, δεν είναι άλλο από το να αντιλαμβάνεται κάποιος την αλλαγή και να προσαρμόζεται σε αυτή. Αυτό ναι, έχει νόημα. 

Σήμερα, η πορεία κάποιου εξαρτάται από τελείως διαφορετικές δεξιότητες από εκείνες του παρελθόντος.

Κανείς δεν πρόκειται να ρωτήσει, σήμερα, έναν ευφυή προγραμματιστή αν ήταν καλός μαθητής. Αυτό μπορεί να το κάνει η θειούλα από το χωριό. Αλλά αυτή ελάχιστο ρόλο παίζει στις προσλήψεις των εταιρειών. Ο εργοδότης επιθυμεί να γίνεται η δουλειά του όμορφα κι ωραία και δεν τον ενδιαφέρει αν εκείνος που θα την κάνει ήταν καλός, μέτριος ή στούρνος ως μαθητής. Δεν τον απασχολεί αν κράτησε τη σημαία ή κατέγραφε προσεκτικά τις απουσίες των συμμαθητών του, νιώθοντας ότι είχε εξουσία επάνω τους. Το αποτέλεσμα μετράει. Κι αν το αποτέλεσμα είναι καλό, αυτός που το καταφέρνει δεν χρειάζεται διαπιστευτήρια επιδόσεων νηπιαγωγείου, δημοτικού ή γυμνασίου. Με λίγα λόγια, δεν ενδιαφέρεται κανείς πώς έφτασε ο εργαζόμενος στο συγκεκριμένο σημείο. Τον ενδιαφέρει, απλώς, το... συγκεκριμένο σημείο. Η ιστορία ελάχιστη σημασία έχει.

Καμιά εταιρεία δεν αναζητά εργαζομένους με... "ταλέντο" στην αποστήθιση δεδομένων. Αυτά είναι καταγεγραμμένα σε κάποια εγκυκλοπαίδεια που σκονίζεται, αχρείαστη, σε κάποιο ράφι ή αποθήκη και, πλέον, κάπου στο Διαδίκτυο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μπορεί κάποιος να τα αναζητά, να τα εντοπίζει, να τα επεξεργάζεται και να τα αξιοποιεί ή να τα εμπλουτίζει με νέα γνώση. Η αποστήθιση μπορεί να ήταν χρήσιμη και αξιέπαινος εκείνος που μπορούσε να αποστηθίζει στην εποχή του Ομήρου. Οι αοιδοί τότε ήταν αξιοσέβαστα πρόσωπα, εξαιτίας της ικανότητάς τους να απαγγέλουν από στήθους κατεβατά επικών ποιημάτων και να αυτοσχεδιάζουν. Ως επαγγελματίες, μάλιστα, οι αοιδοί γνώρισαν πιένες και ήταν περιζήτητοι σε πανηγύρια, σε μεγαλειώδη συμπόσια και ανάκτορα. Μετά εμφανίστηκε (όχι από θαύμα) η γραφή που σήμανε και το τέλος του επαγγέλματος.

Αρκετές επιχειρήσεις έχουν, εδώ και καιρό, αντιληφθεί την αλλαγή και προσαρμόστηκαν σε αυτή. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, αναλαμβάνουν οι ίδιες την εκπαίδευση των μελλοντικών εργαζομένων τους, έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη τους στην παραδοσιακή εκπαίδευση, η οποία κινείται με ρυθμούς βαλσαμωμένης χελώνας.

Δυστυχώς, όλα αυτά δεν τα έχει πάρει πρέφα η εκπαίδευση. Αυτή αρνείται πεισματικά την αλλαγή και την εξέλιξη κι ως άλλη "Ωραία Κοιμωμένη", συνεχίζει να κοιμάται βαθιά, αποκομμένη από τις εξελίξεις. Και δεν είναι δύσκολο να εντοπίσουμε τεκμήρια γι αυτό. Άλλωστε, οι Πανελλαδικές πλησιάζουν απειλητικά και θα επιβεβαιώσουν, για άλλη μια φορά, ότι ο θεσμός έχει ξεμείνει κάπου στο μακρινό παρελθόν, συμπαρασύροντας γονείς και μαθητές στην αδράνεια και τη διαιώνιση ξεπερασμένων στόχων, μεθόδων και κριτηρίων.

Πόσο δύσκολο θα ήταν, δηλαδή, να ζητηθεί από τους μαθητές να αξιοποιήσουν δημιουργικά τις γνώσεις τους, χωρίς ίχνος αποστήθισης; Μάλλον εύκολο είναι. Κι έτσι θα καταφέρναμε να εντοπίσουμε εκείνους που διαθέτουν σύγχρονες δεξιότητες, να τους αναδείξουμε και να τους δώσουμε ευκαιρίες για εξέλιξη. Θα ήταν εφικτό, έτσι, να εντοπίσουμε εκείνους που διαθέτουν ευστροφία, αναλυτικές ικανότητες, γενικές γνώσεις, κατανόηση της πραγματικότητας, γνώση της γλώσσας και, κυρίως, έχουν μάθει να μαθαίνουν.

Οι άριστοι του παρελθόντος πέφτουν σε αχρηστία. Τα αριστεία τους έχουν θέση πια σε
βαρετούς και κακοστολισμένους τοίχους παραδοσιακών σαλονιών. 

Οι νέοι άριστοι καταλαμβάνουν δυναμικά τον χώρο. Και διαπρέπουν. Όσο για τους υπόλοιπους; Καλά παιδιά, δεν λέω, αλλά ποιος προσλαμβάνει, πλέον, αοιδούς για τα πάρτι του;