Τέσσερις γάμοι και μία κηδεία

Γνωρίζετε τον Στηβ Βόσνιακ; Και να μην τον γνωρίζετε, μην ανησυχείτε. Θα βοηθήσω και τους πιο αδαείς να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Και μην αρχίσετε, τώρα, τα "τι καλόοος" και "τι γλυκούληηης". Τα ξέρω και τα ακούω συνεχώς. Έτσι με έκανε ο Θεός. Προσωπικά δεν πάσχισα καθόλου να αποκτήσω αυτά τα υπέροχα γνωρίσματα. 

Λοιπόν, ο Στηβ, περί ου ο λόγος (ο υπολογιστής μου δεν διαθέτει πρόγραμμα για πνεύματα και περισπωμένες και υπογεγραμμένες και ό,τι άλλο θα καθιστούσε τη φράση ανθρώπινα αποδεκτή), είναι ο συνιδρυτής της Apple. Οι άλλοι συνιδρυτές είναι οι Στηβ Τζομπς και Ρόναλντ Γουέιν, οι οποίοι δεν θα μας απασχολήσουν στο συγκεκριμένο κείμενο.

Ο Στηβ Βόσνιακ, 73 ετών σήμερα, μιλώντας στους αποφοίτους του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, Μπόλντερ, την περασμένη εβδομάδα, ανάμεσα σε άλλα και πολύ ενδιαφέροντα είπε και το εξής για τον τρόπο διαπαιδαγώγησής του: «Οι γονείς μου με άφησαν να ακολουθήσω την καρδιά μου. Όταν θέλεις πραγματικά κάτι, αγαπάς κάτι και είναι το πάθος σου, θα πρέπει να έχεις τους γονείς σου να σε υποστηρίζουν να πας προς αυτή την κατεύθυνση. Χωρίς να σου πω, "Όχι. Θα πρέπει να μελετήσεις αυτό, πρέπει να πας σε αυτό το σχολείο"».

Μάλιστα! Τα διαβάζω όλα αυτά και σκέφτομαι: Τι καλά, πόσο, μα πόσο, απλό είναι το μυστικό της επιτυχίας; Θαυμάσια. Βέβαια, μπαίνω σε δεύτερες σκέψεις και αρχίζω να ψάχνω τη βιογραφία του Στηβός (γενική του Στηβ) και ένα σοκ το παθαίνω. Πράγματι, ο Στηβάκος (υποκοριστικό του Στηβ) συνίδρυσε μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες εταιρείες της εποχής μας. Η συμβολή της Apple στην εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας και, γενικότερα, της αντίληψης που έχουμε για τον κόσμο, του τρόπου που επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε ή διασκεδάζουμε υπήρξε καθοριστική. Πρόκειται για έναν κολοσσό, η αξία του οποίου αποτιμάται σε κάποια τρις δολάρια. Ο ίδιος ο Στηβ είναι εκατομμυριούχος. Το ξέρετε, άλλωστε, όλοι εσείς που χρυσοπληρώσατε το iphone σας, "γιατί έχει καλή κάμερααα" και, μάλλον, εξυπηρετεί τη ματαιοδοξία σας. Με λίγα λόγια και σταράτα, ο Στηβ της ιστορίας μας είναι επιτυχημένος, σύμφωνα με τα κριτήρια της εποχής.

Είναι, όμως, ο Στηβ και κάθε εκατομμυριούχος Στηβ ευτυχισμένος; Συνεχίζοντας να μελετώ τη βιογραφία του διαβάζω ότι αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο, ότι μετά την Apple από την οποία απομακρύνθηκε (μάλλον, τον απομάκρυναν), ίδρυσε κάποιες ακόμη εταιρείες, οι οποίες δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά (έκλεισαν σε σύντομο διάστημα) και ότι έχει κάνει τέσσερις (μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) γάμους. Ωραία.

Συμπεραίνω ότι ο πρωταγωνιστής μας θεωρείται επιτυχημένος, επειδή τα κονόμησε τρελά. Είναι η ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου. Ξεκίνησε, άλλωστε, μαζί με τον Τζομπς σε ένα γκαράζ (πόσο αμερικανικό;) και "κατέκτησε τον κόσμο". Είναι πολύ περίεργο αυτό με τα αμερικανικά γκαράζ και κάποια στιγμή θα πρέπει να αναλυθεί περαιτέρω η επιρροή τους στην πορεία της ανθρωπότητας. Όμως, το να αποβληθεί κάποιος από πανεπιστήμιο, το οποίο χρυσοπληρώνει, δεν είναι απλό πράγμα. Κάτι δείχνει για ζητήματα προσαρμογής, κοινωνικής συμπεριφοράς και άλλα. Κι άντε να σε διώξουν επειδή κατέλαβες και κατέστρεψες χώρους του πανεπιστημίου, επειδή έχτισες έναν πρύτανη στο γραφείο του, επειδή τραμπούκισες κάποιον άλλον, αλλά, αν δεν το έκανες αυτό -και ο Στηβ δεν το έκανε- θα πρέπει να έκανες κάτι ιδιαίτερα μη αποδεκτό από την κοινότητα. Από την άλλη, τέσσερις (4) γάμοι; Ε, δεν είναι και λίγοι. Κι αυτό σημαίνει κάτι. Μάλλον, σημαίνει πολλά. Σημαίνει κάτι για τις κοινωνικές επιλογές, σημαίνει κάτι για τη συντροφικότητα, σημαίνει για την αντίληψη περί οικογένειας, σημαίνει κάτι για τη δέσμευση, σημαίνει για τη σταθερότητα, σημαίνει κάτι για τη δομή του χαρακτήρα, σημαίνει, τέλος πάντων, κάτι για πολλά πράγματα.

Το ξανασκέφτομαι. Ο Στηβ έχει, πράγματι, πετύχει κι αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, επειδή κέρδισε πολλά χρήματα, εξαιτίας της πρωτοποριακής σκέψης του. Έχει πετύχει με οικονομικά κριτήρια αλλά και τα στερεότυπα της εποχής (ευτυχία = χρήμα). Όμως, αυτό απέχει πολύ από την επιτυχία και, ίσως την ευτυχία, με κοινωνικά κριτήρια. 

Μπορεί, λοιπόν, η απόλυτη ελευθερία από τους γονείς προς τα παιδιά τους να είναι αναγκαία και να συμβάλλει στην οικονομική επιτυχία τους. Είναι αδιανόητο οι γονείς να παρεμβαίνουν αυταρχικά στη ζωή και τις επαγγελματικές επιλογές της νέας γενιάς. Μια, πραγματικά, ευτυχισμένη και γεμάτη ζωή, όμως, προϋποθέτει κι άλλα. Ενδιαφέρον, δομή, καθοδήγηση, αγάπη,... από την οικογένεια είναι εξίσου -και περισσότερο- σημαντικά για μια ισορροπημένη προσωπικότητα και ζωή.

Καταλήγω στο ότι το χρήμα χρειάζεται. Κάνει τη ζωή πιο εύκολη, προσδίδει ηρεμία, ασφάλεια, αισιοδοξία. Αλλά το χρήμα δεν αγοράζει τα πάντα. Δείτε τον Στηβ. Τέσσερις γάμοι!!! Τουλάχιστον θα είναι πιο σταθερός σε άλλα. Για παράδειγμα, θα κάνει σίγουρα μία και μόνο κηδεία!

Τυχεροί όσοι δίνουν φέτος Πανελλαδικές!

Οι φετινοί υποψήφιοι είναι πολύ τυχεροί κι ας μην το γνωρίζουν. Κοιμούνται (ορισμένοι δεν το κάνουν, γιατί διαβάζουν) και η τύχη τους δουλεύει. Τέτοια τύχη ούτε στα πιο τρελά όνειρά τους. 

Άλλες χρονιές, τέτοια περίοδο, είχε ήδη αρχίσει το πανηγύρι. Η ελληνική κοινωνία είχε συντονιστεί στους ρυθμούς των εξετάσεων. Δεν χρειαζόταν κάποιος να είναι υποψήφιος, γονιός υποψηφίου, εκπαιδευτικός ή κάτι άλλο παρεμφερές. Όχι, αυτό δεν αποτελούσε προϋπόθεση. Όλοι ανεξαιρέτως είχαν άποψη για τις πανελλαδικές και, δυστυχώς, τη διατύπωναν. 

Συζητήσεις για τις εξετάσεις, για τα πιθανά θέματα, για την πορεία των βάσεων, για τη βαρβαρότητα του συστήματος, για τα στρεβλά του συστήματος, για τα SOS θέματα και -θεέ μου, πόσο δυσβάσταχτα ανιαρό- για την περίοδο που έδιναν εξετάσεις οι ίδιοι. 
Και, βέβαια, συμβουλές και κόντρα συμβουλές. "Προσέξτε αυτό", "κάντε εκείνο", "αποφύγετε το τάδε", "μην επηρεάζεστε από το δείνα", "μην έχετε άγχος", "...". Όλη η σοφία του σύμπαντος επικεντρωμένη στις εξετάσεις.

Πανικός. Λες και με έναν μαγικό τρόπο όλα τα υπόλοιπα έμπαιναν σε παύση. Ανεργία, ακρίβεια, εξαθλίωση, παραβατικότητα, πόλεμοι, πολιτικές αυθαιρεσίες, αντιπαραθέσεις... . Όλα, μα όλα, ξαφνικά, έχαναν τη σημασία τους, δεν προκαλούσαν το παραμικρό ενδιαφέρον και παραμερίζονταν χωρίς δεύτερη σκέψη. Πλησίαζαν οι πανελλαδικές, οι οποίες, με έναν παράξενο τρόπο, σκίαζαν τα πάντα. 

Και δεν λέω, ωραίο θέμα είναι οι πανελλαδικές. Έχει τα πάντα. Έχει προσπάθεια, ανταγωνισμό, οργή, εξάντληση, αγωνία, αβεβαιότητα, επιτυχία και αποτυχία, απογοήτευση, χαρά, τραγωδία. Έχει, με λίγα λόγια, όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν τα θέματα που ιντριγκάρουν την κοινή γνώμη. Είναι ξεσηκωτικό πράγμα, όπως και να έχει. Προσφέρεται για κουβέντες καφενείου.

Φέτος, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι πανελλαδικές, μέχρι στιγμής, πλησιάζουν αδιάφορα για τους πολλούς. Ενδιαφέρουν αποκλειστικά εκείνους οι οποίοι άμεσα εμπλέκονται σε αυτές, μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς. Όπως, δηλαδή, θα έπρεπε να συμβαίνει πάντα.

Η κοινή γνώμη ασχολείται με άλλα. Ξεκάθαρα, θέμα τύχης. Δυο ελληνικές ομάδες στο final four του μπάσκετ, άλλη μια σε τελικό ευρωπαϊκού κυπέλου και, βέβαια, η λατρεμένη Eurovision και οι ελπίδες μιας διάκρισης για τη χώρα.

Ποιος να ασχοληθεί με τις πανελλαδικές; Τα αφιερώματα για το μεγαλείο της Ελλάδας περισσεύουν. Τηλεοπτικοί σταθμοί, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες κάθε θεματολογίας είναι ξετρελαμένοι με τους άθλους της σύγχρονης Ελλάδας. Πού χρόνος και διάθεση ενασχόλησης με τις εξετάσεις; Πού χώρος για προβλέψεις, γκρίνιες, αναλύσεις; Έχουμε το ποδόσφαιρο, έχουμε το μπάσκετ, έχουμε και τη Eurovision. Έχουμε τον Θρύλο (δις), έχουμε την Πανάθα, έχουμε και το Μαρινάκι (που εκφράζει και πολιτική θέση το καημένο). Και να τα στοιχήματα και να οι προβλέψεις και να οι βαθυστόχαστες αναλύσεις και να οι χαρές και τα πανηγύρια και να η ελπίδα για ακόμη μεγαλύτερες διακρίσεις. Έχουμε πιο σοβαρά θέματα, λοιπόν. Και είναι θέματα για όλους. Σαν τις συζητήσεις για τον καιρό. Ο καθένας μπορεί να συμμετέχει, να έχει άποψη και να τη διατυπώνει. Με τις πανελλαδικές θα ασχολούμαστε;

Κερδισμένοι από το όλο κλίμα οι υποψήφιοι των πανελλαδικών. Τους έχουμε αφήσει στην ησυχία τους να κάνουν -ή και όχι- τη δουλειά τους, χωρίς τη φόρτιση προηγούμενων ετών, χωρίς πανικό, χωρίς εντάσεις. Μπορούν απερίσπαστοι να λειτουργήσουν με βάση το πρόγραμμά τους. Τίποτε δεν διασπά την προσοχή τους. Τίποτε δεν τους προκαλεί περαιτέρω ένταση. Προσηλωμένοι στον στόχο τους βαδίζουν προς την ολοκλήρωση της προσπάθειάς τους. 

Εκτός αν κι αυτοί έχουν το μυαλό τους στις πρόσφατες ελληνικές "επιτυχίες". Υπάρχει κι αυτή η πιθανότητα. 

 

Άριστοι και άχρηστοι

Στο παρελθόν είχε νόημα να είναι κάποιος καλός μαθητής. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να μπορεί κάποιος να αποστηθίζει ατελείωτες σελίδες, έστω κι αν δεν καταλάβαινε γρι από αυτές. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να είναι κάποιος απουσιολόγος ή σημαιοφόρος. Σήμερα όχι.
Στο παρελθόν είχε νόημα να γνωρίζει κάποιος τα δεδομένα. Σήμερα όχι.
Σήμερα δεν έχουν νόημα πράγματα που στο παρελθόν είχαν.

Τα δεδομένα, πλέον, αλλάζουν με ξέφρενους ρυθμούς. Αν, λοιπόν, κάτι έχει νόημα σήμερα, δεν είναι άλλο από το να αντιλαμβάνεται κάποιος την αλλαγή και να προσαρμόζεται σε αυτή. Αυτό ναι, έχει νόημα. 

Σήμερα, η πορεία κάποιου εξαρτάται από τελείως διαφορετικές δεξιότητες από εκείνες του παρελθόντος.

Κανείς δεν πρόκειται να ρωτήσει, σήμερα, έναν ευφυή προγραμματιστή αν ήταν καλός μαθητής. Αυτό μπορεί να το κάνει η θειούλα από το χωριό. Αλλά αυτή ελάχιστο ρόλο παίζει στις προσλήψεις των εταιρειών. Ο εργοδότης επιθυμεί να γίνεται η δουλειά του όμορφα κι ωραία και δεν τον ενδιαφέρει αν εκείνος που θα την κάνει ήταν καλός, μέτριος ή στούρνος ως μαθητής. Δεν τον απασχολεί αν κράτησε τη σημαία ή κατέγραφε προσεκτικά τις απουσίες των συμμαθητών του, νιώθοντας ότι είχε εξουσία επάνω τους. Το αποτέλεσμα μετράει. Κι αν το αποτέλεσμα είναι καλό, αυτός που το καταφέρνει δεν χρειάζεται διαπιστευτήρια επιδόσεων νηπιαγωγείου, δημοτικού ή γυμνασίου. Με λίγα λόγια, δεν ενδιαφέρεται κανείς πώς έφτασε ο εργαζόμενος στο συγκεκριμένο σημείο. Τον ενδιαφέρει, απλώς, το... συγκεκριμένο σημείο. Η ιστορία ελάχιστη σημασία έχει.

Καμιά εταιρεία δεν αναζητά εργαζομένους με... "ταλέντο" στην αποστήθιση δεδομένων. Αυτά είναι καταγεγραμμένα σε κάποια εγκυκλοπαίδεια που σκονίζεται, αχρείαστη, σε κάποιο ράφι ή αποθήκη και, πλέον, κάπου στο Διαδίκτυο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μπορεί κάποιος να τα αναζητά, να τα εντοπίζει, να τα επεξεργάζεται και να τα αξιοποιεί ή να τα εμπλουτίζει με νέα γνώση. Η αποστήθιση μπορεί να ήταν χρήσιμη και αξιέπαινος εκείνος που μπορούσε να αποστηθίζει στην εποχή του Ομήρου. Οι αοιδοί τότε ήταν αξιοσέβαστα πρόσωπα, εξαιτίας της ικανότητάς τους να απαγγέλουν από στήθους κατεβατά επικών ποιημάτων και να αυτοσχεδιάζουν. Ως επαγγελματίες, μάλιστα, οι αοιδοί γνώρισαν πιένες και ήταν περιζήτητοι σε πανηγύρια, σε μεγαλειώδη συμπόσια και ανάκτορα. Μετά εμφανίστηκε (όχι από θαύμα) η γραφή που σήμανε και το τέλος του επαγγέλματος.

Αρκετές επιχειρήσεις έχουν, εδώ και καιρό, αντιληφθεί την αλλαγή και προσαρμόστηκαν σε αυτή. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, αναλαμβάνουν οι ίδιες την εκπαίδευση των μελλοντικών εργαζομένων τους, έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη τους στην παραδοσιακή εκπαίδευση, η οποία κινείται με ρυθμούς βαλσαμωμένης χελώνας.

Δυστυχώς, όλα αυτά δεν τα έχει πάρει πρέφα η εκπαίδευση. Αυτή αρνείται πεισματικά την αλλαγή και την εξέλιξη κι ως άλλη "Ωραία Κοιμωμένη", συνεχίζει να κοιμάται βαθιά, αποκομμένη από τις εξελίξεις. Και δεν είναι δύσκολο να εντοπίσουμε τεκμήρια γι αυτό. Άλλωστε, οι Πανελλαδικές πλησιάζουν απειλητικά και θα επιβεβαιώσουν, για άλλη μια φορά, ότι ο θεσμός έχει ξεμείνει κάπου στο μακρινό παρελθόν, συμπαρασύροντας γονείς και μαθητές στην αδράνεια και τη διαιώνιση ξεπερασμένων στόχων, μεθόδων και κριτηρίων.

Πόσο δύσκολο θα ήταν, δηλαδή, να ζητηθεί από τους μαθητές να αξιοποιήσουν δημιουργικά τις γνώσεις τους, χωρίς ίχνος αποστήθισης; Μάλλον εύκολο είναι. Κι έτσι θα καταφέρναμε να εντοπίσουμε εκείνους που διαθέτουν σύγχρονες δεξιότητες, να τους αναδείξουμε και να τους δώσουμε ευκαιρίες για εξέλιξη. Θα ήταν εφικτό, έτσι, να εντοπίσουμε εκείνους που διαθέτουν ευστροφία, αναλυτικές ικανότητες, γενικές γνώσεις, κατανόηση της πραγματικότητας, γνώση της γλώσσας και, κυρίως, έχουν μάθει να μαθαίνουν.

Οι άριστοι του παρελθόντος πέφτουν σε αχρηστία. Τα αριστεία τους έχουν θέση πια σε
βαρετούς και κακοστολισμένους τοίχους παραδοσιακών σαλονιών. 

Οι νέοι άριστοι καταλαμβάνουν δυναμικά τον χώρο. Και διαπρέπουν. Όσο για τους υπόλοιπους; Καλά παιδιά, δεν λέω, αλλά ποιος προσλαμβάνει, πλέον, αοιδούς για τα πάρτι του;