Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2007

"Ζητούνται Ηγέτες με όραμα..."

Κάπως έτσι θα μπορούσαν να ξεκινούν, στο άμεσο μέλλον, αγγελίες κομμάτων, διεθνών οργανισμών αλλά και εθνικών κρατών σε μια προσπάθεια εντοπισμού ατόμων με γνωρίσματα τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν κάποιον ικανό να χαρακτηριστεί ως ηγέτης. Και θα μπορούσαν να συνεχίζουν, «... με ισχυρή προσωπικότητα, με βαθιά γνώση της εποχής και ικανότητα να διαβλέπουν και να αξιοποιούν στο έπακρο τις προοπτικές. Παρέχεται υψηλή αμοιβή και μια σίγουρη θέση... στην παγκόσμια ιστορία»!
Βιώνουμε ήδη τη συνειδητοποίηση της αδυναμίας των σύγχρονων κοινωνιών να πορευτούν στο δρόμο που έχουν χαράξει, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο οι οικονομικές όσο και οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, χωρίς σοβαρή και δυναμική πολιτική ηγεσία. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι, όσο η πολιτική και άρα οι πολιτικοί παρακολουθούν παθητικά τα τεκταινόμενα, αδυνατώντας να ηγηθούν των κοσμογονικών μεταβολών που συντελούνται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, οι κοινωνίες θα βυθίζονται όλο και πιο βαθιά στο τέλμα των προβλημάτων, της ανασφάλειας και της απαισιοδοξίας. Οι επαναλαμβανόμενες οικονομικές κρίσεις, η αστάθεια, η πιθανότητα λαϊκών εξεγέρσεων καθώς και εκείνη νέων τρομοκρατικών ενεργειών θα συνοδεύουν την παγκόσμια κοινότητα για όσο διάστημα αυτή αδυνατεί να αναδείξει ηγέτες ικανούς να αναλάβουν το δύσκολο έργο της οργάνωσης του κόσμου μας στις βάσεις που επιβάλλουν τα νέα δεδομένα.
Υποστηρίζεται συχνά ότι η έλλειψη ηγετών είναι φυσιολογική καθώς δεν υφίστανται πλέον οι κατάλληλες ιστορικές συνθήκες που θα ήταν ικανές να αναδείξουν τέτοιες φυσιογνωμίες. Με απλά λόγια υποστηρίζεται ότι ένας ηγέτης, μάλλον, δε θα είχε σήμερα αντικείμενο ενασχόλησης! Μια ματιά σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας, όμως, θα μπορούσε να πείσει ότι το αντίθετο συμβαίνει, αφού και πιεστικά προβλήματα υπάρχουν και κοσμοϊστορικές ανακατατάξεις συντελούνται σε οικονομικό, κοινωνικό και ιδεολογικό επίπεδο και μεγάλες δόσεις αναταραχής και εκρηκτικών συγκρούσεων κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους ανά την υφήλιο. Τοπίο ιδανικό για την εμφάνιση και απήχηση ατόμων με οράματα και σχεδιασμό για το μέλλον που θα μπορούσαν με απλές κινήσεις να εξουδετερώσουν και να οδηγήσουν στην αφάνεια τους σημερινούς πολιτικούς - διαχειριστές που δεν αποτελούν παρά δημιουργήματα της μικρής οθόνης και των δημόσιων σχέσεων κι όχι των ικανοτήτων τους ως προς τη διαμόρφωση των κατάλληλων πολιτικών ιδεολογιών και δομών.
Κι όμως, οι σύγχρονες κοινωνίες πάσχουν από έλλειψη ηγετών! Φταίει άραγε η διάθεση των οικονομικών παραγόντων να ελέγξουν απόλυτα τους αντιπροσώπους των λαών; Μα οι οικονομικά ισχυροί ανέκαθεν στόχευαν στην ανάπτυξη «ιδιαίτερων» σχέσεων με την εξουσία και στην ανάδειξη ανθρώπων αρεστών στους ίδιους. Μήπως ευθύνεται η κυριαρχία της τηλεόρασης και η εγκαθίδρυση ενός νέου τύπου δημοκρατίας, της «τηλεοπτικής»; Μα κάθε εποχή πρόσφερε τα δικά της μέσα για ανάδειξη πολιτικών προσωπικοτήτων. Κάποτε διακρίνονταν εκείνοι που είχαν την ικανότητα να συνεπαίρνουν τα πλήθη με τους λόγους που εκφωνούσαν από ένα ... «μπαλκόνι», ενώ σήμερα εκείνοι που μπορούν να το κάνουν μέσω της τηλεοπτικής εικόνας.
Αλλού φαίνεται να βρίσκεται η αιτία της έλλειψης ηγετικών προσωπικοτήτων στο χώρο της πολιτικής, μια έλλειψη που συμβαδίζει με τα κενά που παρουσιάζονται και σε άλλους τομείς και η οποία θα έπρεπε να θεωρείται αναμενόμενη. Η αιτία βρίσκεται στο ρυθμό των εξελίξεων και στην αδυναμία των σύγχρονων κοινωνιών να προετοιμάσουν γι αυτές τα μέλη τους. Τα εκπαιδευτικά συστήματα πρόσφεραν -και συνεχίζουν να το κάνουν- διαπαιδαγώγηση στηριγμένη σε αρχές του παρελθόντος, αρχές στα πλαίσια των οποίων το εθνικό κράτος αποτελούσε κυρίαρχη και σταθερή οντότητα, τα όρια δράσης υπήρξαν αυστηρά προκαθορισμένα, οι εξελίξεις ακολουθούσαν ρυθμούς στους οποίους ο μέσος άνθρωπος είχε τη δυνατότητα να προσαρμοστεί ενώ και οι αξίες της ζωής χαρακτηρίζονταν από ιδιαίτερη σταθερότητα. Ο σύγχρονος άνθρωπος προετοιμάστηκε για έναν κόσμο τον οποίο δεν πρόκειται να αντικρύσει ποτέ!
Τα άτομα που προέρχονται από τέτοιου είδους διαπαιδαγώγηση βρίσκονται σε κατάσταση σύγχυσης καθώς παρακολουθούν το εθνικό κράτος να χάνει την πρωτοκαθεδρία του από τις οικουμενικές δομές που διαμορφώνονται, τις εξελίξεις να παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, καθιστώντας τις δυνατότητες προσαρμογής ουσιαστικά ανύπαρκτες, τις αξίες του παρελθόντος να καταπλακώνονται από τις νέες επιστημονικές κατακτήσεις, τα όρια δράσης να διευρύνονται ακατάπαυστα και την έννοια της σταθερότητας να θυσιάζεται στο βωμό των ανατροπών που επιβάλλονται συχνά με βίαιο τρόπο. Καθίσταται, έτσι, εξαιρετικά δύσκολος ο εντοπισμός των συστατικών της εποχής, η κατανόηση καθώς και η αξιοποίησή τους για το καλό της ανθρωπότητας. Η προσαρμογή φαντάζει από δύσκολη έως ακατόρθωτη και οι περισσότεροι νιώθουν ξένοι σε μια πραγματικότητα για την οποία κανείς δεν τους προετοίμασε. Οι πολιτικοί προσπαθούν να επιβιώσουν, ακολουθώντας ξεπερασμένα πρότυπα, με συνθήματα κενά περιεχομένου, με μεθόδους που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών, με συμμαχίες που είναι αδύνατο να επιβιώσουν σήμερα. Έτσι, αδυνατούν να πείσουν, δείχνουν ότι δεν έχουν να προσφέρουν το παραμικρό και η πολιτική οδηγείται σε απαξία που όμοιά της δε γνώρισε στο παρελθόν.
Κι όμως, θα μπορούσε να πει κανείς, ο ηγέτης από αυτή ακριβώς την ικανότητά του αναδεικνύεται, δηλαδή, να ορθώνεται πάνω από την κρίση, να διαβλέπει τις προοπτικές και να προσδιορίζει την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί. Κι αυτό, όμως, τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά συστήματα κατάφεραν να το εκμηδενίσουν. Παρέχοντας εξειδικευμένη και τεχνοκρατική διαπαιδαγώγηση διαμόρφωσαν άτομα που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν σφαιρικά τον κόσμο, να υψώσουν το ανάστημά τους στις δυσκολίες των καιρών και να προωθήσουν τις απαραίτητες πρωτοβουλίες και ανατροπές. Εγκλωβισμένη σε σχήματα του παρελθόντος η εκπαίδευση δημιουργεί άτομα ικανά να στελεχώσουν τη βιομηχανία και την επιστήμη σε εξειδικευμένους τομείς αλλά ανίκανα να προσαρμοστούν και τελικά να διαχειριστούν την πολυπλοκότητα της σημερινής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας.
Η κατάσταση, πιθανώς, θα διαρκέσει αρκετά. Οι ηγέτες θα αποτελούν σπάνιο είδος και το πέπλο της μετριότητας θα συνεχίσει να καλύπτει τη διεθνή πολιτική σκηνή, προκαλώντας και επιβάλλοντας περαιτέρω προβλήματα, ασάφειες και νέα αδιέξοδα. Η έλλειψη διάθεσης, ίσως και ικανότητας, για ανατροπές στην εκπαίδευση και την πολιτική, ώστε να προσαρμοστούν και να αντεπεξέλθουν στα κελεύσματα της εποχής καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την ανάδειξη πολιτικών ηγετών αντάξιων εκείνων του παρελθόντος.
Ας μη βιαστούμε, όμως, να προβλέψουμε το «τέλος των ηγετών»! Τέτοιοι θα αναδειχτούν και πάλι, όταν αποδεχτούμε ότι κάθε έννοια σταθερότητας ανήκει στο παρελθόν και όταν οι σημερινοί μπόμπιρες, που γεννήθηκαν και διαπαιδαγωγούνται σ’ αυτό το ρευστό πλαίσιο, μεγαλώσουν και πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους. Αυτοί, έχοντας βιώσει εξαρχής το συγκεκριμένο κλίμα και αμφισβητώντας τις υπάρχουσες προκαταλήψεις, θα έχουν αναπτύξει τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για εύκολη προσαρμογή, θα έχουν συνειδητοποιήσει τις αναγκαίες αλλαγές και μέσα από τελείως διαφορετική κοσμοθεώρηση θα προωθήσουν τις ρήξεις και ανατροπές που απαιτούνται, ώστε να επανέλθει η χαμένη ισορροπία. Μέχρι τότε ίσως η μόνη λύση παραμένει η αναζήτηση ηγετών μέσα από αγγελίες εκτός κι αν... Εκτός κι αν προχωρήσουμε άμεσα σε ριζοσπαστικές μεταβολές τόσο στον τρόπο άσκησης πολιτικής όσο και σ’ αυτόν παροχής εκπαίδευσης!

Δεν υπάρχουν σχόλια: