Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2007

Της πατρίδας η σημαία ... και ποιος τη δικαιούται!

Εκτιμώ ότι, πριν το εθνικιστικό συναίσθημα κατατροπώσει κάθε λογική σκέψη, οι εθνικιστικές κορώνες θολώσουν κάθε καθαρή κρίση και η φετινή «28η Οκτωβρίου» δώσει και πάλι τροφή στον αρρωστημένο ρατσισμό μας, είναι η ώρα για την επανεξέταση του θέματος που, τα τελευταία χρόνια, επανέρχεται με αφορμή τις παρελάσεις και τους σημαιοφόρους τους.
Είναι καιρός το θέμα να τεθεί σε τελείως διαφορετική βάση εκτίμησης, αφού θα το βρίσκουμε όλο και πιο συχνά μπροστά μας. Και σ’ αυτή τη βάση δυο είναι τα καίρια ερωτήματα που χρειάζονται απάντηση. Το πρώτο έχει να κάνει με το ποιος δικαιούται να κρατήσει τη σημαία και είναι αυτό που κυρίως μας απασχόλησε τελευταία. Αυτό, βέβαια, δεν είναι παρά ένα ψευτοδίλημμα που εμφανίζεται, εξαιτίας της αλλοίωσης που έχει υποστεί ο θεσμός των παρελάσεων, ο οποίος δεν αποτελεί πια παρά μια προέκταση του βαθμοθηρικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Έτσι, εκείνο που έχει σημασία πια είναι το άτομο που κρατάει τη σημαία κι όχι η ίδια η σημαία. Η «τιμή» ανήκει πάντα στο μαθητή με την καλύτερη απόδοση χωρίς να εξετάζονται άλλες παράμετροι ως προς την προσωπικότητα, την εθνικότητα ή το θρήσκευμά του. Η σημαία παύει να αποτελεί ένα εθνικό σύμβολο και γίνεται απλώς «σήμα κατατεθέν» του καλύτερου μαθητή.
Αν κάτι τέτοιο δε μας ενοχλεί, τότε ο καθένας -όπως συμβαίνει και στον αθλητισμό- δικαιούται να γίνει σημαιοφόρος! Ο Αλβανός, ο Πακιστανός, ο Τούρκος και οποιοσδήποτε άλλος, αρκεί να είναι ο καλύτερος μαθητής. Αν, όμως, η σημαία παραμένει ένα εθνικό σύμβολο αγώνων και θυσιών, αν παραμένει σημείο αναφοράς γύρω από το οποίο περιστρέφεται η εθνική ταυτότητα και ιστορία, είναι παράλογο ένας Αλβανός, Ιταλός ή Γερμανός να παρελαύνει με την ελληνική σημαία στην επέτειο των αγώνων του ’40! Το ίδιο ακατανόητο θα ήταν ένας Τούρκος να κάνει το ίδιο στην επέτειο του ’21! Σκεφτείτε έναν Έλληνα στην Τουρκία να παρελαύνει κρατώντας τουρκική σημαία στην επέτειο της Μικρασιατικής καταστροφής που για τους γείτονές μας αποτελεί επέτειο μνήμης μιας περήφανης νίκης!!!
Η ουσία βρίσκεται στο δεύτερο ερώτημα κι εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας! Είναι απαραίτητος άραγε ο θεσμός των παρελάσεων σήμερα και για ποιο λόγο τον διαιωνίζουμε; Εξυπηρετεί κάποια εθνικά συμφέροντα και ποια είναι αυτά σε μια εποχή βουτηγμένη στον οικουμενισμό;
Κατά το παρελθόν οι παρελάσεις και η συμμετοχή σ’ αυτές λειτούργησαν ως στοιχεία εθνικιστικής έξαρσης και διαιώνισης προκαταλήψεων που εξυπηρετούσαν τους στόχους και τα συμφέροντα του εθνικού κράτους ως συγκεκριμένης πολιτικής οργάνωσης. Συχνά συνδέθηκαν άρρηκτα με τυραννικά καθεστώτα που προσπάθησαν να στηρίξουν την εξουσία τους και την απομόνωση στο φανατισμό και το φόβο.
Σήμερα τέτοιοι λόγοι δε συντρέχουν. Σήμερα που -το θέλουμε ή όχι- και η χώρα μας εξελίσσεται σε κράτος πολυεθνικό, πολυπολιτισμικό και άρα πολυσυλλεκτικό, όλα αυτά φαντάζουν ανούσια. Αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι υπερεθνικών σχηματισμών -ΕΕ, ΟΗΕ, ΝΑΤΟ- όπου συνυπάρχουμε με πρώην εχθρούς, η προσπάθεια διατήρησης παρόμοιων πρακτικών κρίνεται ξεπερασμένη και μάλλον γραφική.
Παλιότερα τα περισσότερα σχολεία της επικράτειας συνέθετε μαθητικός πληθυσμός αμιγώς ελληνικός και συχνά ορθόδοξος, στοιχεία που δικαιολογούσαν την προσευχή πριν την έναρξη των μαθημάτων, τον εθνικό ύμνο για την έπαρση της ελληνικής σημαίας κάθε πρωί και τις παρελάσεις κατά τις εθνικές επετείους. Τα σχολεία αυτά, με μαθητές αποκλειστικά ελληνικής καταγωγής και ορθοδόξους, είναι μια εικόνα που ανήκει στο παρελθόν, άρα είναι καιρός να προσαρμοστούμε στον πλουραλισμό του διαφορετικού περιβάλλοντος που έχει διαμορφωθεί. Στο όνομα της ισότητας και του δικαιώματος στην ιδιαιτερότητα καλούμαστε να καταργήσουμε παρόμοιους θεσμούς που θέτουν στο περιθώριο ένα σημαντικό τμήμα του μαθητικού πληθυσμού ή να τους ανανεώσουμε, ώστε να ανταποκρίνονται στη νέα πραγματικότητα.
Αν αποφασίσουμε να τους διατηρήσουμε στο όνομα της παράδοσης, τότε λογικά θα πρέπει να δοθεί σε όλους -ορθοδόξους, μουσουλμάνους, βουδιστές…- το δικαίωμα να προσεύχονται με βάση το τυπικό της θρησκείας τους και φυσικά να επιτραπεί στους αλλοεθνείς μετανάστες της πατρίδας μας να γιορτάζουν τις δικές τους εθνικές επετείους! Κάτι τέτοιο δε γίνεται με τις παρελάσεις της ελληνικής ομογένειας στη Νέα Υόρκη, άλλωστε;
Οι εθνικές επέτειοι, διαφοροποιημένες από εκείνες του παρελθόντος, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο τόσο στη διατήρηση της εθνικής μνήμης όσο και -κυρίως γι αυτό- στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Σ’ αυτά τα παιδιά έχουμε υποχρέωση να διδάξουμε ότι οι συγκεκριμένες επέτειοι αποτελούν φόρο τιμής σ’ εκείνους που θυσίασαν και θυσιάστηκαν για κάποια ιδανικά, ότι υπάρχουν αγώνες σημαντικότεροι από τις τηλεμαχίες των ειδώλων τους στα «ριάλιτι», ότι υπάρχουν νίκες πιο λαμπρές από εκείνες της κάθε Καλομοίρας! Και δε χρειάζονται ούτε φασαρία ούτε παρελάσεις ούτε βαρετοί «πανηγυρικοί» γι αυτό.
Οι θεσμοί και οι στόχοι της κοινωνίας μας χρειάζονται αναζωογόνηση. Ένα σύγχρονο κράτος δεν μπορεί να διαιωνίζει συνθήκες που τονώνουν τον εθνικισμό και την περιθωριοποίηση του διαφορετικού. Καλείται να στηρίξει και να προωθήσει την αρμονική συνύπαρξη, να κερδίσει το σεβασμό των «άλλων» και να αξιοποιήσει τον πολιτισμικό πλουραλισμό, ώστε να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον στα όρια της οικουμενικότητας του κόσμου μας.
Δεν πιστεύει κανείς(;) ότι οι παρελάσεις μπορούν να κρατήσουν ζωντανή την αξία των αγώνων του παρελθόντος και τη σημασία της οικουμενικής ελληνικής παιδείας κι ότι όλα αυτά συνθέτουν απόψεις αιρετικές! Υπάρχουν πολύ πιο ουσιαστικές μέθοδοι για τη διαφύλαξη των ιδανικών του πολιτισμού μας. Δυστυχώς -και αυτό φαίνεται καθημερινά μέσα από τη συμπεριφορά μας- ελάχιστοι φροντίζουν για τη διαιώνιση όλων εκείνων των αρχών που τοποθέτησαν τον ελληνικό ανάμεσα στους κορυφαίους πολιτισμούς!

*Ο κ. Ζάχος αναρωτιέται αν ο Ξένιος Δίας
παραμένει στοιχείο της παράδοσής μας

Δεν υπάρχουν σχόλια: