Είναι συγκλονιστική η επαφή με τα παιδιά!Όχι πάντα! Αλλά ορισμένες φορές είναι!
Και ισχύει αυτό όταν εμφανίζονται ή καλύτερα προκαλούνται αφορμές για προβληματισμό και συζήτηση με τους μαθητές. Κάποιες από αυτές τις εμπειρίες είναι ιδιαίτερα συναρπαστικές τόσο για τον καθηγητή όσο και για το μαθητή.
Συναρπαστικές;
Ναι! Αλλά όχι για όλους!
Για κάποιους οι εμπειρίες αυτές καταλήγουν τραγικές κι αυτό μπορεί να λειτουργήσει με δυο τρόπους.
Ο ευφυής μαθητής αξιοποιεί κάθε … στραπάτσο για τη βελτίωσή του καταβάλλοντας οργανωμένη και σκληρή προσπάθεια.
Ο βουτηγμένος στη μετριότητα, στη μικρότητα και παθητικότητα μαθητής είναι πολύ πιθανό να αναζητήσει τις βλακώδεις δικαιολογίες που χρειάζεται, ώστε να καθησυχάσει τον εαυτό του και να συνεχίσει την εύκολη πορεία προς την κατάκτηση της απόλυτης βλακείας!
Μια τέτοια εμπειρία βίωσα πρόσφατα με τους μαθητές μου της Γ’ Λυκείου και με αφορμή κείμενο του Ουμπέρτο Έκο. Στο κείμενο με τίτλο «Το πρόβλημα είναι ο καθηγητής» ανάμεσα σε άλλα ο Έκο έκανε και την εξής αναφορά:
«…Το ποιο θα είναι το κείμενο, δεν έχει σημασία. Θα μπορούσε να είναι και μια ολόκληρη σειρά από εικονογραφημένες περιπέτειες. Η διαφορά είναι αν καθηγητής θα είναι ο Roman Jakobson ή κάποιος ηλίθιος τεμπέλης. Ένας φοιτητής που έμαθε να διαβάζει το Μίκυ Μάους με καθηγητή τον Jakobson, θα είναι έτοιμος στη συνέχεια να διαβάσει και τη «Θεία Κωμωδία». Συνεπώς, το πρόβλημα δεν είναι το κείμενο αλλά ο καθηγητής».
[…]
Τον αρχικό προβληματισμό ορισμένων, ακολούθησε θύελλα αντιδράσεων. Αντιδράσεις όχι για το αν «το πρόβλημα είναι ο καθηγητής» -εκεί μάλλον συνολικά τα παιδιά συμφωνούσαν- αλλά για το αν μπορεί να υπάρχει νέος που δεν έχει μάθει να διαβάζει Μίκυ Μάους ή τέλος πάντων άλλα εικονογραφημένα του στιλ Asterix, Λούκυ Λουκ κ.τ.λ.
Όταν τους ξεκαθάρισα αυτό που πιστεύω, δηλαδή ότι ελάχιστοι από αυτούς έχουν τη δυνατότητα να καταλάβουν την ουσία ενός εικονογραφημένου ή μιας γελοιογραφίας, ορισμένοι εξοργίστηκαν!
Είχα πετύχει αυτό που επιδίωξα εξαρχής. Ο θιγμένος εγωισμός αρκετών παιδιών ήταν αρκετός για το επόμενο βήμα.
Συμφωνήσαμε ότι σύντομα θα τους έδινα την ευκαιρία, με τη μορφή εργασίας, να σχολιάσουν μια γελοιογραφία. Το γεγονός μάλιστα ότι στοιχημάτιζα στην αδυναμία τους να αντεπεξέλθουν υπήρξε ένα ακόμη κίνητρο, ώστε να βάλουν τα δυνατά τους για όσα θα ακολουθούσαν…
Μια εβδομάδα μετά έμπαινα στην αίθουσα με φωτοτυπίες και κόλλες που προμήνυαν την απόφαση! «Εργασία στην αίθουσα»!
Μετά την πρώτη ταραχή, η έκπληξη, αφού η άσκηση τους πρόσφερε τη δυνατότητα ή να ασχοληθούν με την περίληψη κειμένου που τους μοιράστηκε ή να σχολιάσουν τη γελοιογραφία που ακολουθούσε!
Αντιδράσεις διαφορετικές.
Ορισμένοι εξαρχής διάλεξαν την περίληψη αρνούμενοι να δοκιμάσουν και να δοκιμαστούν σε κάτι διαφορετικό που πιθανώς, όμως, θα συναντήσουν μπροστά τους στις Πανελλαδικές.
Κάποιοι άλλοι έχασαν το χρόνο τους με το να διαβάσουν το κείμενο για να δουν αν η περίληψη ήταν … πιο εύκολη από το σχολιασμό της γελοιογραφίας. Οι περισσότεροι, αν και το κείμενο δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολο, διάλεξαν τελικά την περίληψη, αφού αυτό τους ήταν πιο οικείο. Άλλωστε εκεί έχουμε οδηγήσει τους περισσότερους νέους. Να αρνούνται το καινούριο και διαφορετικό πνιγμένοι στο συντηρητισμό και τις ανασφάλειες που τους έχει επιβάλλει το κατεστημένο.
Εκείνοι που είχαν πραγματικό πρόβλημα ήταν όσοι λίγο καιρό πριν βροντοφώναζαν θιγμένοι και γεμάτοι έπαρση τη βεβαιότητά τους για την απλότητα της κατανόησης εικονογραφημένων ή γελοιογραφιών. Αυτοί μέσα στον αυθορμητισμό τους ένιωθαν ότι θα πρόδιδαν τις θέσεις τους και την ιδέα που είχαν για τον εαυτό τους, αν απόφευγαν τη γελοιογραφία. Οι συγκεκριμένοι είχαν έναν ακόμη λόγο να στραφούν στο σχολιασμό του σκίτσου, αφού γνώριζαν εξαρχής ότι τις επόμενες εβδομάδες ο σαρκασμός μου θα τους καταδίωκε διαρκώς!
Κάποιοι, τελικά, ακόμη και από την τελευταία ομάδα, στράφηκαν στην περίληψη παραδεχόμενοι την … ήττα τους.
Τελικά, ένα μικρό μόνο ποσοστό μαθητών ασχολήθηκε με το σκίτσο και δυστυχώς οι περισσότεροι ανεπιτυχώς!
Ένιωσα ευτυχής όχι για την αποτυχία τους αλλά γιατί ορισμένοι άρχισαν να αναρωτιούνται με ποιο τρόπο θα μάθουν να διαβάζουν «Μίκυ Μάους»! Έχω τη βεβαιότητα ότι, μετά την ανάλυση που ακολούθησε, αρκετά παιδιά θα ξαναδιαβάσουν τα Asterix και τα υπόλοιπα εικονογραφημένα που είχαν ξεχασμένα σε ράφια και ντουλάπια και ίσως αυτή τη φορά θα γελάσουν όσο δε γέλασαν την πρώτη φορά. Θα γελάσουν με την ψυχή τους και θα αποκομίσουν όσα τους είχαν διαφύγει την πρώτη φορά!
Είναι τα παιδιά που αρχίζουν και κατανοούν ότι «διαβάζω» δε σημαίνει βλέπω γράμματα, λέξεις και εικόνες. Συνειδητοποιούν ότι σημαίνει πολύ περισσότερα. Σημαίνει ανάλυση, κατανόηση, προσέγγιση του νοήματος πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες!
Είναι συγκλονιστική η επαφή με τα παιδιά!
Ο ευφυής μαθητής αξιοποιεί κάθε … στραπάτσο για τη βελτίωσή του καταβάλλοντας οργανωμένη και σκληρή προσπάθεια.
Ο βουτηγμένος στη μετριότητα, στη μικρότητα και παθητικότητα μαθητής είναι πολύ πιθανό να αναζητήσει τις βλακώδεις δικαιολογίες που χρειάζεται, ώστε να καθησυχάσει τον εαυτό του και να συνεχίσει την εύκολη πορεία προς την κατάκτηση της απόλυτης βλακείας!
Μια τέτοια εμπειρία βίωσα πρόσφατα με τους μαθητές μου της Γ’ Λυκείου και με αφορμή κείμενο του Ουμπέρτο Έκο. Στο κείμενο με τίτλο «Το πρόβλημα είναι ο καθηγητής» ανάμεσα σε άλλα ο Έκο έκανε και την εξής αναφορά:
«…Το ποιο θα είναι το κείμενο, δεν έχει σημασία. Θα μπορούσε να είναι και μια ολόκληρη σειρά από εικονογραφημένες περιπέτειες. Η διαφορά είναι αν καθηγητής θα είναι ο Roman Jakobson ή κάποιος ηλίθιος τεμπέλης. Ένας φοιτητής που έμαθε να διαβάζει το Μίκυ Μάους με καθηγητή τον Jakobson, θα είναι έτοιμος στη συνέχεια να διαβάσει και τη «Θεία Κωμωδία». Συνεπώς, το πρόβλημα δεν είναι το κείμενο αλλά ο καθηγητής».
[…]
Τον αρχικό προβληματισμό ορισμένων, ακολούθησε θύελλα αντιδράσεων. Αντιδράσεις όχι για το αν «το πρόβλημα είναι ο καθηγητής» -εκεί μάλλον συνολικά τα παιδιά συμφωνούσαν- αλλά για το αν μπορεί να υπάρχει νέος που δεν έχει μάθει να διαβάζει Μίκυ Μάους ή τέλος πάντων άλλα εικονογραφημένα του στιλ Asterix, Λούκυ Λουκ κ.τ.λ.
Όταν τους ξεκαθάρισα αυτό που πιστεύω, δηλαδή ότι ελάχιστοι από αυτούς έχουν τη δυνατότητα να καταλάβουν την ουσία ενός εικονογραφημένου ή μιας γελοιογραφίας, ορισμένοι εξοργίστηκαν!
Είχα πετύχει αυτό που επιδίωξα εξαρχής. Ο θιγμένος εγωισμός αρκετών παιδιών ήταν αρκετός για το επόμενο βήμα.
Συμφωνήσαμε ότι σύντομα θα τους έδινα την ευκαιρία, με τη μορφή εργασίας, να σχολιάσουν μια γελοιογραφία. Το γεγονός μάλιστα ότι στοιχημάτιζα στην αδυναμία τους να αντεπεξέλθουν υπήρξε ένα ακόμη κίνητρο, ώστε να βάλουν τα δυνατά τους για όσα θα ακολουθούσαν…
Μια εβδομάδα μετά έμπαινα στην αίθουσα με φωτοτυπίες και κόλλες που προμήνυαν την απόφαση! «Εργασία στην αίθουσα»!
Μετά την πρώτη ταραχή, η έκπληξη, αφού η άσκηση τους πρόσφερε τη δυνατότητα ή να ασχοληθούν με την περίληψη κειμένου που τους μοιράστηκε ή να σχολιάσουν τη γελοιογραφία που ακολουθούσε!
Αντιδράσεις διαφορετικές.
Ορισμένοι εξαρχής διάλεξαν την περίληψη αρνούμενοι να δοκιμάσουν και να δοκιμαστούν σε κάτι διαφορετικό που πιθανώς, όμως, θα συναντήσουν μπροστά τους στις Πανελλαδικές.
Κάποιοι άλλοι έχασαν το χρόνο τους με το να διαβάσουν το κείμενο για να δουν αν η περίληψη ήταν … πιο εύκολη από το σχολιασμό της γελοιογραφίας. Οι περισσότεροι, αν και το κείμενο δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολο, διάλεξαν τελικά την περίληψη, αφού αυτό τους ήταν πιο οικείο. Άλλωστε εκεί έχουμε οδηγήσει τους περισσότερους νέους. Να αρνούνται το καινούριο και διαφορετικό πνιγμένοι στο συντηρητισμό και τις ανασφάλειες που τους έχει επιβάλλει το κατεστημένο.
Εκείνοι που είχαν πραγματικό πρόβλημα ήταν όσοι λίγο καιρό πριν βροντοφώναζαν θιγμένοι και γεμάτοι έπαρση τη βεβαιότητά τους για την απλότητα της κατανόησης εικονογραφημένων ή γελοιογραφιών. Αυτοί μέσα στον αυθορμητισμό τους ένιωθαν ότι θα πρόδιδαν τις θέσεις τους και την ιδέα που είχαν για τον εαυτό τους, αν απόφευγαν τη γελοιογραφία. Οι συγκεκριμένοι είχαν έναν ακόμη λόγο να στραφούν στο σχολιασμό του σκίτσου, αφού γνώριζαν εξαρχής ότι τις επόμενες εβδομάδες ο σαρκασμός μου θα τους καταδίωκε διαρκώς!
Κάποιοι, τελικά, ακόμη και από την τελευταία ομάδα, στράφηκαν στην περίληψη παραδεχόμενοι την … ήττα τους.
Τελικά, ένα μικρό μόνο ποσοστό μαθητών ασχολήθηκε με το σκίτσο και δυστυχώς οι περισσότεροι ανεπιτυχώς!
Ένιωσα ευτυχής όχι για την αποτυχία τους αλλά γιατί ορισμένοι άρχισαν να αναρωτιούνται με ποιο τρόπο θα μάθουν να διαβάζουν «Μίκυ Μάους»! Έχω τη βεβαιότητα ότι, μετά την ανάλυση που ακολούθησε, αρκετά παιδιά θα ξαναδιαβάσουν τα Asterix και τα υπόλοιπα εικονογραφημένα που είχαν ξεχασμένα σε ράφια και ντουλάπια και ίσως αυτή τη φορά θα γελάσουν όσο δε γέλασαν την πρώτη φορά. Θα γελάσουν με την ψυχή τους και θα αποκομίσουν όσα τους είχαν διαφύγει την πρώτη φορά!
Είναι τα παιδιά που αρχίζουν και κατανοούν ότι «διαβάζω» δε σημαίνει βλέπω γράμματα, λέξεις και εικόνες. Συνειδητοποιούν ότι σημαίνει πολύ περισσότερα. Σημαίνει ανάλυση, κατανόηση, προσέγγιση του νοήματος πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες!
Είναι συγκλονιστική η επαφή με τα παιδιά!
Όχι πάντα! Αλλά ορισμένες φορές είναι!
Για την ιστορία παραθέτω το σκίτσο που κλήθηκαν να σχολιάσουν (Κ. Μητρόπουλος, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»):
Για την ιστορία παραθέτω το σκίτσο που κλήθηκαν να σχολιάσουν (Κ. Μητρόπουλος, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»):
Τα περισσότερα παιδιά είδαν τις εικόνες, διάβασαν τις λέξεις, ίσως και να γέλασαν με την απάντηση των πιτσιρικάδων, αλλά μέχρι εκεί! Αποτέλεσμα ή να μην έχουν υλικό για σχολιασμό ή να οδηγούνται σε γενικότητες και αοριστίες.Ελάχιστοι μπόρεσαν να κάνουν ό,τι ακολουθεί…
… και τελικά να συνθέσουν μια απάντηση ικανή να καλύψει την απαίτηση της άσκησης, ίσως κάτι σαν αυτό που ακολουθεί:
"Η αντιπαράθεση και το χάσμα κατεστημένου και νέας γενιάς είναι το θέμα της συγκεκριμένης γελοιογραφίας. Οι φορείς του κατεστημένου -γονείς, εκπαιδευτικοί, πολιτικοί- θεωρούν τη νέα γενιά παθητική και αδιάφορη, πιστεύουν ότι δεν αξιοποιεί τις ευκαιρίες που της παρέχονται και απαιτούν από αυτή πολλά. Κι όλα αυτά τη στιγμή που το ίδιο το κατεστημένο απλώς συμβουλεύει - απαιτεί «με τα χέρια … στις τσέπες»! Από την άλλη, οι νέοι αντιδρούν, αφού όπου κι αν στραφούν εντοπίζουν αδιέξοδα που έχουν προκαλέσει οι προηγούμενες γενιές και οι συντηρητικές επιλογές τους".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου