Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2007

E=mc2: Η εξίσωση του Αϊνστάιν

E=mc2
«Το πιο θαυμάσιο πράγμα που μπορούμε
να βιώσουμε είναι το μυστήριο. Είναι η πηγή
της αληθινής τέχνης και της επιστήμης»
Άλμπερτ Αϊνστάιν

Τι σχέση έχουν άραγε η ηθοποιός Κάμερον Ντίαζ, ο Μάικλ Φάραντεϊ, ο Αντουάν-Λοράν Ντε Λαβουαζιέ, ο Κάρολος Ντίκενς, ο Γαλιλαίος, ο Βολταίρος, ο Έρνεστ Ράδερφορντ, ο Χανς Γκάιγκερ, ο Χίτλερ, ο Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν; Ορισμένοι θα πουν ότι ο καθένας από αυτούς έχει γράψει τη δική του ιστορία ή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο χώρο της πολιτικής, της επιστήμης, της τεχνολογίας, της τέχνης ή της φιλοσοφίας. Μην προσπαθήσετε να δώσετε μια βιαστική, επιπόλαιη και τελικά λαθεμένη απάντηση, γιατί όλοι αυτοί και άλλοι τόσοι σχετίζονται και μάλιστα με τρόπο που οι περισσότεροι ούτε καν θα μπορούσατε να φανταστείτε και μάλλον ελάχιστοι θα καταφέρουν, τελικά, να τους συνδέσουν τόσο στενά όσο πράγματι συμβαίνει. Ε, λοιπόν, όλοι αυτοί δε συνθέτουν άλλο από μια μαγευτική ορχήστρα, η απόδοση της οποίας φτάνει σε τέτοιο επίπεδο, υπό τη διεύθυνση της μπαγκέτας του μαέστρου David Bodanis, που δεν μπορεί παρά να προκαλεί δέος σε κάθε θνητό!
Η αρχική ανομοιογένεια ατόμων της τέχνης, της επιστήμης και της πολιτικής αποκτάει δομή, συνέχεια και νόημα μέσα σ’ ένα από τα πιο ολοκληρωμένα δημιουργήματα της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όλα αυτά τα ονόματα αποκτούν συγκεκριμένο ρόλο και τελικά συνθέτουν ένα εκπληκτικής ποιότητας σύνολο στο βιβλίο του David Bodanis, E=mc2. Ο Βodanis δίδασκε για αρκετά χρόνια ιστορία της πνευματικής δημιουργίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ενώ υπήρξε και ανταποκριτής αμερικανικών εφημερίδων στην Ευρώπη. Οι γνώσεις και οι εμπειρίες του στους συγκεκριμένους τομείς φαίνεται ότι αξιοποιήθηκαν με τον κατάλληλο τρόπο όχι μόνο στο συγκεκριμένο βιβλίο αλλά και στα, επίσης best sellers, The Secret Family και The Secret House. Το γεγονός ότι γεννήθηκε στο Σικάγο αλλά ζει στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στο Λονδίνο έπαιξε επίσης το ρόλο του, αφού στο βιβλίο του δείχνει ότι κατάφερε με θαυμάσιο τρόπο να συνδυάσει την αμερικανική πρακτική σκέψη με την ευρωπαϊκή κουλτούρα δημιουργώντας ένα εκπληκτικό κράμα επιστημονικής ανάλυσης και πλοκής.
Απόκτησα το βιβλίο, E=mc2, κατά τη διάρκεια του χειμώνα που πέρασε με την αίσθηση ότι αγόραζα ένα εκλαϊκευμένο επιστημονικό βιβλίο που θα μπορούσε να με βοηθήσει να κατανοήσω βασικά στοιχεία για την «πιο διάσημη εξίσωση στον κόσμο». Άλλωστε αυτός υπήρξε και ο στόχος του συγγραφέα, αφού με αυτόν τον τρόπο τιτλοφορεί το βιβλίο του, γεγονός που δηλώνεται ξεκάθαρα από τις πρώτες κιόλας γραμμές. Η αλήθεια είναι ότι ανέβαλα αρκετές φορές την ανάγνωσή του, πιστεύοντας ότι θα ήταν ένα ακόμη επιστημονικό βιβλίο που υπόσχεται πολλά αλλά τελικά προσφέρει ελάχιστα στον απλό αναγνώστη που δε διαθέτει το απαραίτητο επιστημονικό υπόβαθρο. Όλα αυτά, βέβαια, μέχρι τη στιγμή που διάβασα τις πρώτες γραμμές. Το άφησα από τα χέρια μου μόνο όταν έφτασα στην τελευταία λέξη. Όταν αναγκαζόμουν να σταματήσω την ανάγνωση, γιατί ένιωθα ότι ο μικρός μου γιος κινδύνευε στα «βάθη των ωκεανών», είχα την αίσθηση της έλλειψης και δεν έβλεπα παρά τη στιγμή που θα συνέχιζα! Εθισμός! Μόνο αυτή η λέξη μπορεί να χαρακτηρίσει την κατάστασή μου.
Τα πάντα ξεκίνησαν από μια συνέντευξη της ηθοποιού Κάμερον Ντίαζ, η οποία εξέφρασε τη διάθεση να μάθει τι σήμαινε η εξίσωση του Αϊνστάιν. Ο Bodanis σκέφτηκε, πολύ ορθά, ότι αρκετοί ακόμη άνθρωποι θα είχαν την ίδια επιθυμία και προχώρησε σε ένα πρωτότυπο εγχείρημα, αφού πολλοί ήδη είχαν ασχοληθεί με τη βιογραφία του Αϊνστάιν αλλά κανείς με τη βιογραφία του …δημιουργήματός του. Περιττό να ομολογήσω ότι αγάπησα τη Ντίαζ από τη στιγμή εκείνη, αφού υπήρξε η αφορμή για το βιβλίο του Bodanis. Κι ενώ ξεκίνησα με την προοπτική ότι το επιστημονικό στοιχείο θα ήταν εκείνο που θα κυριαρχούσε, πολύ γρήγορα ανακάλυψα ότι είχα πέσει έξω! Το βιβλίο σύντομα μου αποκαλύφθηκε ως ιστορία, ως ένα σύνολο βιογραφιών σημαντικότατων προσωπικοτήτων, σε ορισμένα σημεία μετατρεπόταν σε πολεμική περιπέτεια και όλα αυτά χωρίς το ένα στοιχείο να λειτουργεί σε βάρος των υπολοίπων. Τα πάντα βρίσκονται τελικά σε μια υπέροχη ισορροπία και συνθέτουν ένα από τα πιο ολοκληρωμένα … μυθιστορήματα που έχω διαβάσει. Σε όσους με ρωτάνε ποια είναι η άποψή μου για το E=mc2 λέω ένα και μόνο πράγμα: "Απλώς, ό,τι πιο υπέροχο έχω διαβάσει".
Σ’ αυτό βέβαια συμβάλλει και η γλωσσική κατάρτιση του Bodanis που χαρακτηρίζει το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος και σίγουρα η ποιότητα της ιδιαίτερα προσεγμένης μετάφρασης της κυρίας Αλαβάνου. Θα ήταν ψέματα να πω ότι μετά την ανάγνωση κατάλαβα τα πάντα γύρω από την «πιο διάσημη εξίσωση» και σ’ αυτό δε φέρει την παραμικρή ευθύνη ο συγγραφέας. Το … σφάλμα υπήρξε αποκλειστικά δικό μου, αφού η πλοκή με παρέσυρε σε άλλα επίπεδα πέρα από το επιστημονικό. Έχω τη βεβαιότητα ότι μια δεύτερη ανάγνωση με την προσοχή μου αποκλειστικά στραμμένη στο επιστημονικό μέρος, θα μου δώσει μια καθαρή εικόνα της πορείας που ακολουθήθηκε από τα πρώτα βήματα του Φάραντεϊ και του Λαβουαζιέ ως την τελική διατύπωση της εξίσωσης από τον Αϊνστάιν. Ανάμεσα σε όλες τις άλλες ανατροπές που βίωσα κατά την επαφή μου με το βιβλίο υπήρξε βέβαια και μια ακόμη. Ο Bodanis απέδειξε ότι καθετί μπορεί να γίνει συναρπαστικό, αν υπάρχει ουσιαστική γνώση και το βιβλίο του μπορεί να δώσει αρκετή γνώση σε όσους ασχολούνται με τη διδασκαλία της Φυσικής, της Χημείας και ίσως των Μαθηματικών. Σε αρκετές περιπτώσεις σκέφτηκα ότι οι αναφορές του E=mc2 θα μπορούσαν να κάνουν ενδιαφέρον για τα παιδιά ένα βαρετό μάθημα. Ελπίζω ότι ελάχιστοι μαθηματικοί, φυσικοί ή χημικοί θα αδιαφορήσουν για το βιβλίο!
Ο Bodanis τελειώνει το βιβλίο του με τη φράση: «Μου άρεσε που έγραψα αυτό το βιβλίο»! Κι εγώ θα τελειώσω το κείμενο με παρόμοιο τρόπο: «Τελικά, μου άρεσε που διάβασα αυτό το βιβλίο!!!

Δεν υπάρχουν σχόλια: