Σάββατο 1 Μαρτίου 2008

Ο Δρ Τζέκιλ και ο κος Χάιντ των blogs!

«Μα τι είναι επιτέλους αυτά τα παλιομπλόκ για τα οποία μας έχουν φάει τα αφτιά»; Η απορία διατυπωμένη από τον πατέρα μου, φαντάζομαι και από αρκετούς συνομηλίκους του -διόλου περίεργο- αλλά και από αρκετούς μαθητές μου και αντίστοιχα συνομηλίκους τους -εξωφρενικά και αφύσικα περίεργο! Ο πατέρας μου είναι μάλλον απίθανο κάποια στιγμή να χρησιμοποιήσει τα blogs ως πηγή ενημέρωσης, επικοινωνίας και πολύ περισσότερο έκφρασης, αλλά την απάντηση του την οφείλω. Την οφείλω, βέβαια, και σε αρκετούς από τους μαθητές μου, με την ελπίδα ότι θα ξεφύγουν σύντομα (ίσως έπρεπε να έχει γίνει «χτες») από το «σύγχρονο αναλφαβητισμό» και την τεχνοφοβία που τους χαρακτηρίζουν αξιοποιώντας τη σύγχρονη(;) τεχνολογία λίγο πιο έντονα!
Λοιπόν, πρέπει να ξεκινήσω από μια αναγκαία διευκρίνιση. Πρόκειται για blog (διαβάζεται μπλογκ) κι όχι για «μπλοκ» (διαβάζεται … μπλοκ)!!! Το μπλοκ είναι μικρό σημειωματάριο που χρησιμοποιούσε ο κ. Σημίτης καταγράφοντας τις παρατηρήσεις του όσο κατείχε τη θέση του πρωθυπουργού -μάλλον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, το χρησιμοποιεί ο μπακάλης για να θυμάται τα χρωστούμενα των πελατών, το χρησιμοποιούν και οι πελάτες του μπακάλη για να θυμούνται τι πρέπει να ψωνίσουν από αυτόν και μετά να του χρωστάνε, ώστε εκείνος με τη σειρά του να το σημειώσει στο δικό του μπλοκ (ουφ, τι μπέρδεμα)!
Ο όρος blog και όχι «μπλοκ», όπως προανάφερα, ή weblog προέρχεται από συνδυασμό των όρων web (Διαδίκτυο) και log (ημερολόγιο) και μεταφράστηκε στη γλώσσα μας ως Ιστολόγιο (συνδυασμός των «Ιστός» και «ημερολόγιο»). Τα Ιστολόγια, όπως διαβάζουμε στην ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια wikipedia, είναι Διαδικτυακή «έκδοση» που αποτελείται από άρθρα ή άλλου είδους δημοσιεύσεις (σκέψεις, προσωπικά βιώματα, απωθημένα, φωτογραφίες, διαφήμιση δραστηριοτήτων, μουσική, κριτική της επικαιρότητας…). Τα ιστολόγια ξεκίνησαν κυρίως από φίλους της τεχνολογίας, ως ηλεκτρονικά ημερολόγια όπου ο καθένας έχει τη δυνατότητα να δημοσιεύσει οτιδήποτε επιθυμεί να μοιραστεί με άλλους. Πολλά blogs επιτρέπουν στους αναγνώστες να σχολιάσουν την αρχική θέση του συγγραφέα (blogger), ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την επικοινωνία, τις συζητήσεις και τις ανταλλαγές απόψεων μεταξύ συγγραφέα και αναγνωστών.
Τα Ιστολόγια βρίσκουν τελευταία και στη χώρα μας απήχηση όχι μόνο σε … απλούς ανθρώπους κάθε ηλικίας αλλά και σε πιο … σύνθετους(;) με την παρουσία στο χώρο γνωστών πολιτικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων αλλά και δημοσιογράφων από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Η συγκεκριμένη απήχηση καθώς και η δυνατότητά τους να επηρεάζουν ένα σημαντικό τμήμα πολιτών και να παρεμβαίνουν, κάποτε δυναμικά, στη διαδικασία ενημέρωσης και διαμόρφωσης άποψης τα τοποθέτησε στο επίκεντρο συζητήσεων των τελευταίων ημερών. Πολιτικοί αλλά και παράγοντες των παραδοσιακών media άρχισαν να τα υπολογίζουν, κάποτε να τα φοβούνται και να λαμβάνουν υπόψη τις αναρτήσεις (posts) σ’ αυτά, όταν κατανόησαν ότι το κοινό στο οποίο αναφέρονται αυξάνει δυναμικά.
Το θέμα που ουσιαστικά απασχολεί είναι αυτό της ανωνυμίας που κυριαρχεί στα Ιστολόγια, όπως συμβαίνει γενικά στο Διαδίκτυο. Κι ενώ υπάρχουν εκείνοι -μικρό ποσοστό- που δημοσιεύουν επώνυμα τις θέσεις τους, η πλειονότητα των bloggers προτιμά την ανωνυμία για διάφορους λόγους. «Η δυνατότητα ανωνυμίας είναι η ευλογία αλλά και η πληγή του Διαδικτύου» (Νίκος Δήμου). Η δυνατότητα απόκρυψης ή παραποίησης της ταυτότητας υπήρξε με βεβαιότητα η αιτία της τεράστιας απήχησης των blogs και γενικότερα του Διαδικτύου αλλά ταυτόχρονα και της κάθε είδους κατάχρησης και ασυδοσίας. Η συγκεκριμένη τεχνολογία έχει την καλή (Δρ Τζέκιλ) αλλά και την εφιαλτική (κος Χάιντ) πλευρά της.
Από τη μια, κανείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι το Διαδίκτυο, κυρίως μέσω των blogs, αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο και πιο δημοκρατικό χώρο έκφρασης και επικοινωνίας. Είναι ό,τι πιο κοντινό μπορούμε να φανταστούμε στην άμεση δημοκρατία. Καθένας έχει τη δυνατότητα, επώνυμα ή -και κυρίως- ανώνυμα, να εκφραστεί, να επικοινωνήσει, να ενημερωθεί από πλήθος πηγών, να ασκήσει κριτική και έλεγχο σε παράγοντες της πολιτικής, οικονομικής, θρησκευτικής, επιστημονικής, εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Συχνά τα blogs δημοσιοποιούν θέσεις ή ενέργειες πολιτικών, οικονομικών ή παραγόντων των μέσων μαζικής ενημέρωσης στους πολίτες, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα έμεναν κρυφές ή θα αργούσαν να αποκαλυφτούν. Τα blogs μέσω της ανωνυμίας τους παρέχουν δυνατότητα έκφρασης και άσκησης κριτικής σε άτομα δειλά, ντροπαλά ή σε άτομα που εξαιτίας της θέσης που κατέχουν δε θα είχαν παρόμοια δυνατότητα. Μια προσεκτική περιήγηση στον Κυβερνοχώρο μπορεί να οδηγήσει σε μικρούς θησαυρούς, αφού η ποιότητα των αναρτήσεων κάποτε ξεπερνάει εκείνη άρθρων ή αναλύσεων που δημοσιεύονται στα παραδοσιακά media.
Αυτή όμως η τρομακτική ελευθερία -όπως και σε κάθε δημοκρατικό πλαίσιο- του Διαδικτύου μετατρέπεται συχνά (μα πάααρα πολύ συχνά) σε εφιάλτη, περιέρχεται σε επίπεδο χυδαίας αθλιότητας και χουλιγκανικής συμπεριφοράς ανεγκεφάλων. Στα χέρια ατόμων ανεύθυνων, ανώριμων, ανασφαλών, καταπιεσμένων, ανώμαλων, σφαλιαροεισπρακτόρων, ακαλλιέργητων η ανωνυμία γίνεται αφορμή για διασπορά παραπληροφόρησης και ασύστολης προπαγάνδας, για συκοφαντίες, ύβρεις, βωμολοχίες, εκμετάλλευση, τελευταία και για απειλές! Η ανωνυμία δίνει στους συγκεκριμένους το θράσος που χρειάζονται για να ενδυθούν τη μορφή του κ. Χάιντ! Και σ’ όλα αυτά ο αδαής περιηγητής του Κυβερνοχώρου, ιδιαίτερα ο ανήλικος, ελάχιστες δυνατότητες άμυνας διαθέτει.
Το ζήτημα που ουσιαστικά τίθεται είναι αν η κατάχρηση, η ανευθυνότητα, η βλακεία και ο ψευτοτσαμπουκάς ορισμένων bloggers είναι δικαιολογία ικανή για θεσμοθέτηση περιορισμών στο Διαδίκτυο και ιδιαίτερα στο περιεχόμενο των Ιστοτόπων. Είναι βέβαιο ότι αυτό, αν είναι ή γίνει κάποτε εφικτό, θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα μιας εξουσίας ή ατόμων που έχουν εθιστεί στον έλεγχο και την καθοδήγηση των παραδοσιακών πηγών ενημέρωσης και έκφρασης των πολιτών αλλά σε καμιά περίπτωση θα εξυπηρετούσε τη δημοκρατία, η οποία, δυστυχώς, είναι αναγκασμένη να ανέχεται και την ασυδοσία προκειμένου να γεύεται την ελευθερία.
Γιατί αν μπορούμε να μιλάμε για περιορισμούς στα blogs, εξαιτίας της χυδαιότητας ορισμένων, ίσως και αρκετών κυρίων Χάιντ, τότε πρέπει να ανοίξει ένα τεράστιο θέμα περί αναγκαίων περιορισμών και σε παραδοσιακά μέσα των οποίων τη συχνότατη χυδαιότητα δε συναγωνίζεται κανένα blog. Γιατί, λοιπόν, να αφήνουμε ελεύθερη την κυκλοφορία των κίτρινων εντύπων, γιατί να μην αφαιρείται η άδεια τηλεοπτικών καναλιών που τον παραμικρό σεβασμό δείχνουν στην ιδιωτικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια με εκπομπές σκουπίδια; Κι αν ξεκινούσε μια τέτοια διαδικασία περιορισμού, πού θα σταματούσε; Όλα αυτά είναι ανοησίες και ο μόνος υπεύθυνος για το τι θα υπάρχει, τι θα κυκλοφορεί και σε ποιο επίπεδο είναι το επίπεδο και η ποιότητα του χρήστη - καταναλωτή. Κάθε κοινωνική ομάδα -οικογένεια, σχολείο, κόμμα, οργάνωση, κράτος- έχει τη δημοκρατία που της αξίζει!
Η πορεία του Διαδικτύου τη δεδομένη στιγμή βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των χρηστών του κι όχι ενός κεντρικά κατευθυνόμενου ελέγχου. Οι παραδοσιακές εξουσίες κάθε μορφής παρακολουθούν αποσβολωμένες την εξέλιξη ενός φαινομένου που με τη μορφή χιονοστιβάδας σαρώνει καθετί παραδοσιακό γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, ανίκανες να αντιδράσουν, εκνευρισμένες επειδή αδυνατούν να κατανοήσουν και να ελέγξουν. Από την ωριμότητα των «απλών» και των «σύνθετων» ανθρώπων που εκφράζονται μέσω Ιστοτόπων ή περιδιαβαίνουν σ’ αυτούς και από την ποιότητα των επιλογών τους θα εξαρτηθεί το μέλλον του Διαδικτύου και το ποια πλευρά του θα κυριαρχήσει. Αν οι bloggers που έχουν κάτι να εκφράσουν συνεχίσουν να κερδίζουν την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη του κοινού κι αν το συγκεκριμένο κοινό σταθεί κριτικά στα μηνύματα, περιθωριοποιώντας τη βλακεία και την ασυδοσία της δήθεν μαγκιάς, τότε καμιά εξουσία θα μπορεί να αγγίξει και να περιορίσει την ελευθερία έκφρασης του πιο δημοκρατικού χώρου της εποχής!
Και βέβαια δεν πιστεύω ότι κανείς περιμένει τον απόλυτο διαχωρισμό του καλού και του κακού στο Internet. Άλλωστε και στο εκπληκτικό μυθιστόρημα του Ρ. Λ. Στίβενσον η προσπάθεια του απόλυτου διαχωρισμού του ανθρώπινου καλού και κακού είχε τραγική κατάληξη με το θάνατο και των δυο!

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καταιδρωμένη Ψαροκώσταινα...για άλλη μια φορά έμαθε ο μη μυημένος τεχνολογικά πολίτης ότι blogging = εργαλείο εκβιασμού. Να είστε καλά Ελληνικά κανάλια και Έλληνες δημοσιογράφοι που πάλι σταθήκατε στο χαμηλό σας ύψος...

Ο 2 στενά πιο πάνω...

Σωτήρης Π. Ζάχος είπε...

Πάντως έχει και τα καλά της η υπόθεση! Άνθρωποι τεχνολογικά αναλφάβητοι ή τεχνοφοβικοί τώρα έχουν ένα κίνητρο να πλησιάσουν την τεχνολογία. Ορισμένοι από αυτούς είναι πιθανό να προχωρήσουν σε συγκρίσεις και να εγκαταλείψουν τα παραδοσιακά μέσα. Σε κάθε περίπτωση φαίνεται ότι κάτι κινείται, έστω και με αφορμή μια άθλια υπόθεση.

Ανώνυμος είπε...

blog=δολοφονικό όργανο συκοφάντησης δημοσίων ή μη προσώπων με επακόλουθο την φυλάκιση ή τον διασυρμό στα κεντρικά δελτία ειδήσεων των "μεγάλων" καναλιών(όχι της βενετίας)....(θα προτιμούσα τα μεσημεριανάδικα)

Φιλικά πάντα....

Σωτήρης Π. Ζάχος είπε...

"...θα προτιμούσα τα μεσημεριανάδικα"
-----
Ίδιος και απαράλλαχτος! Αλλά τι περιμένεις; "Μ' όποιο δάσκαλο καθήσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις" λέει ο σοφός(;) λαός. Μ' αυτά και μ' αυτά οδηγούμαι σταδιακά σε κατάθλιψη!!!

Κομπιναδόρος είπε...

Πάντως οφείλω να πω πως έχετε ένα δίκιο mr. Σωτήρη! Εγώ είμαι 17 χρονών. Η αλήθεια είναι πως μέχρι πριν κάτι μήνες δεν χρησιμοποιούσα το internet πολύ συχνά. Σιγά σιγά άρχισα να κατανοώ την δύναμη που έχει αυτό το μέσο. Η ιστορία αυτή με τα blogs με παρακίνησε να ψαχτώ περισσότερο μέχρι που έφτασα σήμερα να έχω ένα δικό μου blog ενώ πριν ένα μήνα, δεν ήξερα καν τι ακριβώς είναι! Παράλληλα, παρατηρώ πως αρχίζω να μην εμπιστεύομαι τα λεγόμενα ΄΄παραδοσιακά μέσα΄΄ και να τα εγκαταλείπω σταδιακά .δε θυμάμαι κι εγώ από πότε έχω να δω δελτίο ειδήσεων. Ίσως να βγήκε και κάτι θετικό τελικά!