Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020

Ας μας φωτίσει το Φεγγαράκι το λαμπρό...

Την υπομονή μου την έκανα. Έμεινα μακριά από το πληκτρολόγιο. Σφύριζα, τάχα, αδιάφορα παρακολουθώντας τις απονενοημένες κινήσεις Υπουργείου Παιδείας και ΙΕΠ. Απέφυγα συζητήσεις και παρεμβάσεις (έστω προσπάθησα) για όσα τραγελαφικά ξεκίνησαν από τον τραγελαφικό Γαβρόγλου και τις τραγελαφικές αποφάσεις της τελευταίας (κυριολεκτικά) στιγμής αλλά και για εκείνα που συνεχίστηκαν από τη νέα ηγεσία του υπουργείου. 
Αλλά κι εγώ άνθρωπος είμαι κι έχω και τα όριά μου. Οπότε... 
Τα πάντα άρχισαν όταν, λίγες μέρες πριν τις τελευταίες εθνικές εκλογές, ο υπουργός και οι συνεργοί του (sic) νύχτα αποφάσισαν ότι το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας θα εξετάζεται με τρόπο διαφορετικό. Η συνεξέταση με τη Λογοτεχνία ήταν μια πραγματικότητα για τις Πανελλαδικές και για την εκπαιδευτική κοινότητα. 
Λίγο μετά οι εκλογές ήρθαν κι έφυγαν και μαζί τους έφυγε και ο κ. υπουργός και ό,τι πρέσβευε. Και μας έμεινε αμανάτι η συνεξέταση. Ένα σύστημα που, χωρίς προηγούμενη δοκιμή και πρακτική εφαρμογή σε προηγούμενες τάξεις, θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στις φετινές Πανελλαδικές. 
Και ήρθαν οι επόμενοι. Προχώρησαν σε κάποιες «βελτιωτικές», όπως τις χαρακτήρισαν, κινήσεις αλλά, όντας μακριά από την εκπαιδευτική πράξη, δεν κατάφεραν και πολλά. Προβλήματα επί προβλημάτων, σύγχυση εκπαιδευτικών, συντονιστών και μαθητών. Αλαλούμ. Ένα αλαλούμ το οποίο αντιμετωπίσαμε εξαρχής όσοι κινούμαστε μέσα σε μαθητικές αίθουσες, ερχόμαστε σε επαφή με τους μαθητές-υποψηφίους και παλεύουμε να καλύψουμε πιθανές προσεγγίσεις του μαθήματος. Τα προβλήματα πολλά με σημαντικότερο την έλλειψη εμπειρίας της πλειονότητας των μαθητών στην προσέγγιση της Λογοτεχνίας και της ιδιαίτερης γλώσσας της. 
Χάος, πανικός, τρία πουλάκια κάθονταν... Οι ενεργοί εκπαιδευτικοί το είδαν νωρίς. Πιθανότατα το γνώριζαν και πριν το δουν, λόγω εμπειρίας. Εκείνοι που δεν το έβλεπαν ήταν οι υπεύθυνοι για τα εκπαιδευτικά δεδομένα της χώρας. Και δεν θα μπορούσαν να το δουν, αφού οι περισσότεροι κινούνται σε αποστειρωμένο-εργαστηριακό περιβάλλον. Διαθέτουν πτυχία και θεωρητική κατάρτιση υψηλού επιπέδου (μάλλον) αλλά τους λείπει το σημαντικότερο: η επαφή με τη σχολική αίθουσα του ελληνικού σχολείου (όχι αναγκαστικά του σχολείου υποβαθμισμένων περιοχών, απομακρυσμένων χωριών κτλ...) και την πραγματικότητα των μαθητών. 
Τέλος πάντων, ο καιρός πέρασε. Κάποια από τα προβλήματα έφτασαν στα αφτιά των υπευθύνων αλλά τους ήταν αδύνατον να πιστέψουν και να αποδεχτούν την κατάσταση. Αποφάσισαν, λοιπόν, να οργανώσουν μια προσομοίωση εξέτασης του μαθήματος με συμμετοχή μαθητών Λυκείων της πρωτεύουσας, ώστε να αξιολογήσουν από πρώτο χέρι τα «ενδεχόμενα» αποτελέσματα. 
Το κριτήριο βασίστηκε σε δυο αποσπάσματα από το βιβλίο του Fernando Savater «Μιλώντας στον γιο μου για την ηθική και την ελευθερία», στα οποία ο συγγραφέας αναφέρεται στην... ηλιθιότητα (αγνοώ αν ήταν τυχαία η επιλογή ή αν στοχευμένα εμπεριείχε ψήγματα αυτοκριτικής των υπευθύνων ή υπονοούμενα για τους εξεταζόμενους και τους δασκάλους τους). Παράλληλα, δόθηκε ποίημα του Τάσου Πορφύρη με τίτλο «Το μαχαίρι» (κι εδώ η επιλογή θα μπορούσε να βρίθει υπονοουμένων...). 
Κάποιοι μαθητές κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα θέματα και οι υπεύθυνοι να τα αξιολογήσουν. Θα ήθελα να είμαι από μια πλευρά και να παρακολουθώ τις αντιδράσεις των βαθμολογητών. Μάλλον έπεσαν από τα σύννεφα και ήρθαν σε επαφή με την πραγματικότητα, την οποία αγνοούσαν. 
Φτάσαμε έτσι, λίγο μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, ώστε το υπουργείο να στείλει εκ νέου οδηγίες για τη διδασκαλία και εξέταση του μαθήματος. Και «να διατυπώνονται έτσι οι ερωτήσεις» και «να αποφεύγεται το τάδε και το δείνα». «Να διδάσκετε έτσι το μάθημα», «να επιλέγετε αλλιώς τα κείμενα» και «να εξετάζετε τους μαθητές σας με αυτόν τον τρόπο» και χίλια δυο... 
Εννοείται ότι το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί. όσες οδηγίες κι αν δοθούν μέχρι το τέλος της χρονιάς από το υπουργείο. Τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά ακόμη κι αν στους φετινούς υποψηφίους δοθεί προς εξέταση παιδικό ποιηματάκι, όπως «το αρνάκι άσπρο και παχύ, της μάνας το καμάρι» (το θέμα της Έκθεσης στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να είναι οι διατροφικές διαταραχές των αμνοεριφίων) ή το άλλο, το εξαιρετικό και κοσμαγάπητο «Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ», το οποίο μπορεί να έχει και μια λογική, αφού όπως όλοι γνωρίζουμε: όποιος νύχτα περπατεί, λάσπες και σκ@τ@ πατεί (Από τα άπαντα του Κομφούκιου). 
Η λύση -δεδομένα η μόνη- είναι να πριμοδοτηθούν οι πραγματικοί βαθμοί των πανελλαδικών, μπας και περιορίσουμε τα μαθητικά και γονεϊκά δράματα αλλά και τον εξευτελισμό της εκπαίδευσης. 
Η μακροπρόθεσμη λύση πάντως είναι το υπουργείο να στελεχώσει ΙΕΠ και επιτροπές και με μάχιμους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν την εμπειρία τους από την καθημερινή επαφή με τους μαθητές και την ποιότητα του μαθητικού δυναμικού της χώρας. Γιατί, καλές οι σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες και μέθοδοι αλλά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και την πραγματικότητα. 
Και, βέβαια, το υπουργείο -τωρινό και μελλοντικό- πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι οποιαδήποτε αλλαγή πρέπει να ξεκινάει από τη βάση της διαδικασίας και όχι από την κορυφή. Όσο για φέτος, ας βάλει το... φως του το φεγγαράκι.