Δύο ευχές για το 2024

Το έχει η εποχή. Το τέλος σηματοδοτεί την αρχή. Μια χρονιά φεύγει και μια άλλη έρχεται. Κάθε τέλος-αρχή γεννά ελπίδες. Πάντα. Αν τα πράγματα ήδη πήγαν καλά, η ελπίδα είναι να συνεχίσουν έτσι. Αν εξελίχθηκαν αρνητικά, η ελπίδα είναι να βελτιωθούν. Κι επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, είναι δικαίωμα του καθενός να ελπίζει ό,τι επιθυμεί και να το εύχεται στον εαυτό του ή τους άλλους. 

Χρονικά σημεία με ιδιαίτερη σημειολογική σημασία για τον καθένα -αλλαγή χρόνου ή δεκαετίας, γενέθλια, ονομαστικές γιορτές, κάθε είδους επέτειοι- προσφέρονται για λίγες παραπάνω ευχές. Όμως, οι συνθήκες ζωής, εργασίας, ακαδημαϊκής πορείας, σχέσεων, μπορούν πάντα να εξελίσσονται θετικά ή αρνητικά, σε καμιά περίπτωση, όμως, κάτι τέτοιο δεν εξαρτάται από τη θέση των άστρων ή από ευχές που δεχόμαστε ή δίνουμε. Η πορεία των πραγμάτων εξαρτάται από την προσπάθεια που καταβάλλει ο καθένας και από τις γενικότερες συνθήκες, τις οποίες εκμεταλλευόμαστε ή για τις οποίες αδιαφορούμε.

Αν κάτι μπορεί να δράσει καταλυτικά στη θετική πορεία μιας κατάστασης, αυτό είναι η δέσμευση. Και δέσμευση σημαίνει ηθική υποχρέωση, προσπάθεια, καταβολή δυνάμεων σωματικών, πνευματικών, ψυχικών, με σκοπό την εκπλήρωση φιλοδοξιών. Κι επειδή η προσπάθεια δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα επιτυχίας-αποτυχίας, η ανάλυση δεδομένων, η εξέταση συνθηκών, ο εντοπισμός λαθών ή σωστών κινήσεων και -κυρίως αυτό- η συνεχής αναθεώρηση και ο επαναπροσδιορισμός, έρχονται να ολοκληρώσουν και να εξασφαλίσουν, σε μεγάλο βαθμό, την προσπάθεια για επιτυχία.

Όταν δίνω στους μαθητές μου θέμα, το οποίο απαιτεί τον εντοπισμό μέτρων για τον περιορισμό δυσάρεστων καταστάσεων ή την εδραίωση επιθυμητών, τους καθοδηγώ στον εντοπισμό των αιτιών-προϋποθέσεων που το διασφαλίζουν. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγονται οι ευχές του στιλ "πρέπει να...", "καλό θα ήταν να..." ή "μακάρι Χριστούλη μου και Παναγίτσα μου να..." ενώ εξασφαλίζονται ρεαλιστικές και λογικές προτάσεις, οι οποίες μπορούν να βρουν εφαρμογή.

Η συγκεκριμένη λογική θα μπορούσε να βρει εφαρμογή σε κάθε περίπτωση και όχι αποκλειστικά στα μαθητικά γραπτά της Έκθεσης. 

Ένας μαθητής θα μπορούσε να εντοπίσει τα αίτια των χαμηλών επιδόσεών του, ώστε να τις βελτιώσει. Ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται να βρει δουλειά, να εξασφαλίσει καλές απολαβές, να εξελιχθεί, να ξεφύγει από τη μιζέρια, τη μετριότητα, τη στασιμότητα, δεν χρειάζεται παρά να εντοπίσει τι τον οδήγησε εκεί και να το διορθώσει. Μια κοινωνία που αντιμετωπίζει προβλήματα οικονομικής ή κοινωνικής φύσης είναι αδύνατον να τα αποφύγει ή έστω να τα μετριάσει με ευχολόγια. Χρειάζεται εντοπισμός των πηγών τους και προσπάθεια να εξαλειφθούν.

Για να συμβεί, όμως, κάτι τέτοιο, απαιτείται η παρέμβαση των κοινωνικών θεσμών από νωρίς. Χρειάζεται διαπαιδαγώγηση με προσανατολισμό στην καλλιέργεια της διάθεσης για δέσμευση κι εδώ οικογένεια και εκπαίδευση μπορούν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο. 

Ο μαθητής που καταστρέφει σχολική και άρα δημόσια περιουσία, θα πρέπει να καταβάλει το ποσό που είναι αναγκαίο για την αποκατάσταση των ζημιών που προκαλεί. Έτσι θα αντιληφθεί τη σημασία των πράξεών του. Ο μαθητής που αδιαφορεί για τα μαθήματα και την πορεία του δεν είναι δυνατόν να πριμοδοτείται με υψηλούς βαθμούς και την χωρίς κόπο προαγωγή στο επόμενο επίπεδο. Έτσι θα διδαχθεί ότι η επιτυχία προϋποθέτει κοπιώδη προσπάθεια. Το αντίθετο, δηλαδή η ατιμωρησία και η έλλειψη αντικειμενικής αξιολόγησης, που κυριαρχούν στην ελληνική πραγματικότητα, διδάσκει ότι μπορείς να έχεις τα πάντα με ευκολία. Μπορείς να παρεκτρέπεσαι χωρίς κυρώσεις. 

Η κοινωνική αντίδραση απέναντι στην ατομική ανευθυνότητα είναι σημαντική και απαραίτητη, γιατί την αίσθηση που αποκτά κανείς σε μικρή ηλικία την κουβαλάει στη ζωή του. Η ανοχή, η αδιαφορία των κοινωνικών θεσμών απέναντι στην ατομική παρεκτροπή προετοιμάζει ανθρώπους ανίκανους να δεσμευτούν. Τέτοιοι άνθρωποι, στην ενήλικη ζωή τους, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούν σε αδιέξοδα, απανωτές διαψεύσεις και, συχνά, σε θλίψη και βαθιά μελαγχολία, αδυνατώντας να διορθώσουν τα πράγματα, γιατί κανείς δεν φρόντισε να τους μάθει να το κάνουν.

Είναι αυτό που λείπει από την κοινωνία μας κι αν θέλουμε να δούμε περιορισμό της νεανικής παραβατικότητας, να δούμε νέους ανθρώπους να κερδίζουν και να χαίρονται τη ζωή τους, όπως απαιτεί η ηλικία τους, μπορούμε να το καταφέρουμε διδάσκοντάς τους την αξία της δέσμευσης. Αυτό που κάποιοι αντιλαμβάνονται ως πιεστικό, μπορεί να είναι η λύση πολλών προβλημάτων τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.

Οπότε, δεν χρειαζόμαστε πολλές, ανιαρές, ευφάνταστες ευχές για το 2024. Χρειαζόμαστε μόνο δύο. Η μία είναι να αντιληφθούμε την αξία της δέσμευσης σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η άλλη είναι, κλασικά, η υγεία.

Καλή χρονιά σε όλους.

2001: Η Οδύσσεια της Ανθρωπότητας

Έχετε συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει σήμερα; Κάποιοι θα πουν ότι είναι η τελευταία μέρα του χρόνου, όμως, αυτό που συμβαίνει δεν είναι τόσο απλό και τυπικό. Ξεπερνάει τα όρια μιας συνηθισμένης παραμονής πρωτοχρονιάς, αφού σήμερα τελειώνει όχι, απλώς, μια ακόμη χρονιά αλλά μαζί της και ένας αιώνας και παράλληλα μια ολόκληρη χιλιετία. Πρόκειται για ένα «τέλος» συγκλονιστικό, το οποίο ελάχιστες γενιές έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν. Και επειδή κάθε «τέλος» είναι μια μετάβαση προς μια νέα «αρχή» οι περισσότεροι έχουμε την πίστη ότι οδηγούμαστε αντίστοιχα σε μια συγκλονιστική «αρχή». Είναι ένας σταθμός που γεννάει σε κάποιους φόβο απέναντι στο καινούριο και άγνωστο. Προβλέψεις για το τέλος του κόσμου, για βιβλικές καταστροφές, για γεγονότα που παραπέμπουν στην «Αποκάλυψη» δεν δείχνουν παρά την αγωνία ορισμένων. Σε κάποιους άλλους γεννάει προσδοκίες, την πίστη ότι, ως εκ θαύματος, τα πάντα θα μεταβληθούν και θα γίνουν καλύτερα από αύριο κιόλας. Κυρίως, όμως, είναι ώρα στοχασμού και απολογισμού για ό,τι προηγήθηκε. Όπως και αν το αντιμετωπίσει κανείς, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ήταν μια «γεμάτη» χιλιετία, με πληθώρα συγκλονιστικών μεταβολών, συναρπαστικών επιτευγμάτων αλλά και τρομακτικών καταστροφών. Ήταν τελικά μια Οδύσσεια για την ανθρωπότητα με όλα τα στοιχεία που συνθέτουν ένα έπος. Υπήρξε, από κάθε άποψη, ένα συγκλονιστικό «ταξίδι».

Είχε απ’ όλα, θετικά και αρνητικά, απλά και επαναστατικά, καθημερινά και μοναδικά, διασκεδαστικά και τρομακτικά. Πρώτα απ’ όλα, η χιλιετία που παρέρχεται, ολοκλήρωσε τη χαρτογράφηση του πλανήτη μας με την ανακάλυψη νέων χωρών και ηπείρων, χαρακτηρίστηκε από τη συνεχή εναλλαγή και το μεσουράνημα διαφορετικών κρατών και πολιτισμών στην εξουσία καθώς και από την άνοδο και την πτώση των μεγάλων αυτοκρατοριών. Στη διάρκειά της η ανθρωπότητα βίωσε πλήθος πολιτικών και οικονομικών συστημάτων, τη φεουδαρχία, την απολυταρχία σε κάθε μορφή της και τελικά τη δημοκρατία. Έζησε τη γέννηση και το θάνατο του έθνους και του εθνικού κράτους περνώντας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και «ταξίδεψε» από το Μεσαίωνα στην Αναγέννηση και από ΄κει στη Βιομηχανική περίοδο, στην κοινωνία της Πληροφορικής και έκανε τα πρώτα βήματα στην εποχή της Βιοτεχνολογίας. Η χιλιετία που τελειώνει είχε τέχνη, «πολύ» τέχνη! «Στολίστηκε» από το ρομαντισμό, τον κυβισμό, το ρεαλισμό, τον εξπρεσιονισμό, τον κλασικισμό, το σουρεαλισμό. «Άκουσε» κλασική μουσική, τζαζ, «λικνίστηκε» στους ρυθμούς της ποπ και «επαναστάτησε» με ροκ μουσική και τρόπο ζωής. «Πλημμυρίστηκε» από εικόνες τηλεοπτικές και κινηματογραφικές, «κατακλύστηκε» από τις πληροφορίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης. «Συγκλονίστηκε» από την εφεύρεση της μηχανής, βίωσε «εκρηκτικές» στιγμές με τη διάσπαση του ατόμου και «φωτίστηκε» με τον ηλεκτρισμό. «Έζησε» τον ίλιγγο του πιο συγκλονιστικού ταξιδιού με την κατάκτηση του διαστήματος. «Ενθρόνισε» και «αποκαθήλωσε» πραγματικούς ηγέτες και τυράννους, «πληγώθηκε» βαθύτατα από πολέμους με εκατομμύρια θύματα και «κέρδισε» μάχες με τη θεραπεία τρομακτικών ασθενειών που ταλάνιζαν τον άνθρωπο για αιώνες. «Βελτίωσε» τις συνθήκες ζωής του ανθρώπου με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, του «προσέδωσε» άνεση και πολυτέλεια και «ζει» περισσότερο χάρη στην αύξηση του μέσου όρου ζωής. Με την οικολογική καταστροφή, την καταπίεση και τους εξοπλισμούς «δημιούργησε» τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση και εδραίωση των μαζικών κινημάτων, «διασκέδασε» με την εμφάνιση του ελεύθερου χρόνου και «έχασε» το κέφι της με την εμπορευματοποίησή του. Και τέλος «έγραψε» με χρυσά γράμματα στην ιστορία τη μέγιστη κατάκτηση της ανθρωπότητας την εδραίωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ήταν μια υπέροχη χιλιετία, άξιζε τον κόπο!

Μέσα από όλα αυτά στη χιλιετία αυτή διδαχτήκαμε κάτι. Ό,τι καταστροφικό τη χαρακτήρισε προήλθε από ανθρώπους που δεν διέθεταν και άρα δεν έδειξαν σεβασμό ενώ αντίθετα καθετί πραγματικά μεγάλο ξεχύθηκε από την πηγή του σεβασμού που διέθεταν κάποιοι άλλοι. Κλείνει, πλέον, αυτή η χιλιετία και μάλλον πρέπει να κλείσει με μια ευχή από όλους μας: να μάθουμε να σεβόμαστε και να εκτιμάμε την ιδιαιτερότητα των άλλων, τον κόπο τους, να σεβόμαστε και να αναγνωρίζουμε την πρωτοτυπία, το θάρρος, το δυναμισμό. Είναι ανάγκη στη νέα χιλιετία -αν θέλουμε να «γράψουμε» μια καινούρια και εξίσου συναρπαστική σελίδα στην ανθρώπινη ιστορία- να μάθουμε να σεβόμαστε την αλήθεια, τη φύση, την καλοσύνη, την ειρήνη, τη δημοκρατία, τα δικαιώματα του κάθε ατόμου. Είναι ανάγκη να εκτιμήσουμε πραγματικά τη ζωή και την κάθε στιγμή της, μικρή ή μεγάλη, την υγεία, το κάθε χαμόγελο που μας χαρίζουν.

Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο η κατανόηση και αποδοχή του εαυτού μας. Η συνειδητοποίηση των χαρισμάτων και των ελαττωμάτων που μας διακρίνουν, ώστε να μάθουμε να ζούμε με αυτά και να βελτιωνόμαστε, ώστε να βελτιώσουμε και τον κόσμο ολόκληρο. Με τον τρόπο αυτό θα υποδεχτούμε τη νέα χιλιετία ανοίγοντας τις πύλες της αισιοδοξίας. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε την προσμονή και την ελπίδα απέναντι στο καινούριο και να τις μετατρέψουμε σε δημιουργικές δυνάμεις. Θα είναι τα όπλα μας, ώστε να αντισταθούμε στο κακό και να στηρίξουμε το καλό. Είναι αναγκαίο να διδαχτούμε από τη χιλιετία που σβήνει σήμερα και να προσπαθήσουμε ο καθένας με το δικό του χαμόγελο να φωτίσουμε τη νέα χρονιά, τον νέο αιώνα, τη νέα χιλιετία. Αυτή άλλωστε είναι και η αξία του χρόνου που περνάει, να μας διδάσκει, να μας ωριμάζει, να μας βελτιώνει.

Τελικά, η χιλιετία που κλείνει τα είχε όλα εκτός από ένα, αφού είναι σίγουρο ότι η ανθρωπότητα δεν βρήκε ακόμη -ευτυχώς- την «Ιθάκη» της. Η Οδύσσεια συνεχίζεται και μακάρι το ταξίδι να είναι μακρύ ακόμα και γεμάτο εμπειρίες. Κυρίες και κύριοι, εγκαταλείψτε στον σταθμό καθετί αρνητικό και πάρτε μαζί σας όλα τα θετικά, προσδεθείτε, το ταξίδι στη νέα χιλιετία ξεκινάει και προβλέπεται συγκλονιστικό. Απολαύστε το!

Ιστορίες τάξης

Μαεστρική συμμετρία στο μπαρ Igniv 

Μου αρέσει η τάξη. Εννοώ μου αρέσει τα πράγματα να βρίσκονται στη σωστή θέση τους. Αν, μάλιστα, βρίσκονται τοποθετημένα και σε απόλυτη συμμετρία, τότε νιώθω ευτυχία. Αντιθέτως, μισώ την ακαταστασία. Μου τη δίνει η αταξία, μου προκαλεί εκνευρισμό, ένταση, κάποιες φορές και άγχος. Πρόκειται για κατάσταση που δεν με αφήνει να είμαι παραγωγικός.

Μου αρέσει, για παράδειγμα, τα στιλό, τα μολύβια και οι γόμες του γραφείου να βρίσκονται πάντα στη θέση τους και εννοώ να βρίσκονται πάντα στο... γραφείο, στις ειδικές θήκες που έχουν σχεδιαστεί αποκλειστικά γι αυτόν τον λόγο και ονομάστηκαν μολυβοθήκες, επειδή, όταν δημιουργήθηκαν υπήρχαν μόνο μολύβια και όχι στιλό. Αν ήταν τα στιλό τη μία να βρίσκονται όμορφα ταχτοποιημένα στη μολυβοθήκη τους στο γραφείο, την άλλη να βρίσκονται κάπου στην κουζίνα, μια άλλη στιγμή σε κάποιο άλλο σημείο και κάποτε κάπου που δεν ξέρει κανείς και δεν μπορεί να φανταστεί ανθρώπου νους, για ποιον λόγο κάποιοι κάθισαν, σκέφτηκαν, σχεδίασαν και δημιούργησαν μολυβοθήκες; Και δεν μπορώ να πιστέψω ότι το στιλό που μετακινείται διαρκώς σε διαφορετικά μέρη γράφει καλύτερα από κάποιο που βρίσκεται συνεχώς στη θέση του. Τα στιλό αδιαφορούν για τον τουρισμό.

Λεπτομέρεια γραπτού
μαθήτριας, η οποία
αφαίρεσε όλα τα
άχρηστα κρόσσια
διατηρώντας το ένα και
μοναδικό αναγκαίο.

Λατρεύω, επίσης, τα γραπτά των μαθητών που αποπνέουν τάξη. Γράμματα ευανάγνωστα, χωρίς άθλιες, κακοφτιαγμένες μουτζούρες και, κυρίως, χωρίς "κρόσσια" στις άκρες. Τέτοια "κρόσσια" έχουν τα γραπτά που είναι γραμμένα σε φύλλα σπιράλ τετραδίου, κομμένα άτσαλα και βιαστικά. Νιώθω την ανάγκη να δίνω πάντα ένα μπόνους σε εκείνα τα γραπτά που δείχνουν φροντισμένα και από τα οποία λείπουν οι κακόγουστες (αντι)αισθητικές παρεμβάσεις των μαθητών. Από την άλλη, δεν χαρίζομαι σε γραπτά, στα οποία βασιλεύει η αταξία, χωρίς καμιά αίσθηση του ωραίου στην εμφάνισή τους.

Αισθάνομαι ήρεμος, επίσης, μπροστά σε καθαρούς νεροχύτες. Μου τη σπάει να υπάρχει παρατημένο έστω και ένα κουταλάκι ή ένα σακουλάκι τσαγιού, ή μια κάψουλα καφέ, χωρίς να παίζει κανέναν ρόλο το είδος του τσαγιού ή του καφέ. Μου προκαλεί τον ίδιο εκνευρισμό το σακουλάκι του τσαγιού είτε πρόκειται για πράσινο τσάι είτε για φρούτα του δάσους είτε οποιουδήποτε άλλου είδους. Το ίδιο και οι χρησιμοποιημένες κάψουλες του καφέ. Δεν βρίσκω κανέναν λόγο το κουταλάκι, με το οποίο ανακάτεψε κάποιος τον καφέ του, να μην πλένεται άμεσα και να μη βρίσκεται στην ειδική θήκη στραγγίσματος. Άλλωστε είναι τόσο εύκολο να γίνει αυτό. Απλώς, δεν χρειάζεται η ανάδευση να ακολουθείται και από γλείψιμο του κουταλακίου. Αναδεύεις, ξεπλένεις, ταχτοποιείς το κουταλάκι και χαίρεσαι το τσάι ή τον καφέ σου αμέριμνος.

Είμαι πιο χαρούμενος, όταν κάθομαι σε μπαρ που έχουν τα πάντα σε τάξη. Οι ετικέτες των μπουκαλιών να βλέπουν προς την ίδια κατεύθυνση, τα μπουκαλάκια με τα μαγικά υγρά -που δίνουν σε κάποια ποτά θεϊκή γεύση και μαγικά χρώματα- ταχτοποιημένα σε απόλυτη ισορροπία, ο πάγκος του μπάρμαν ή της μπαργούμαν καθαρός, ακόμη και μετά την παρασκευή του πιο πολύπλοκου κοκτέιλ, οι αναδευτήρες, τα μαχαίρια, τα σέικερ, καθαρά και λαμπερά, έτοιμα για την επόμενη χρήση.

Θα μπορούσα να αναφερθώ σε πολλά ακόμη παραδείγματα τάξης αλλά δεν το θεωρώ απαραίτητο. Έχω την αίσθηση ότι καταλάβατε. Κάποιοι όλο αυτό το θεωρούν ψυχαναγκασμό. Και δεν με ενοχλεί καθόλου το πώς θα με χαρακτηρίσει κάποιος. Με ενδιαφέρει να μπορώ να κάνω τη δουλειά μου όμορφα και ωραία. Θέλω να να μη χάνω χρόνο αναζητώντας στιλό, γόμα, χαρτί, μαρκαδόρο για διόρθωση ή ό,τι άλλο, τη στιγμή ακριβώς που θα τα χρειαστώ. Επιθυμώ να είμαι συγκεντρωμένος σε κάτι και όχι να έχω το μυαλό μου σκορπισμένο σε χίλιες σκέψεις και σε δουλειές που πρέπει να γίνουν κάποια στιγμή, επειδή δεν έγιναν, όταν έπρεπε να γίνουν. Γίνομαι έτσι πιο παραγωγικός, αποτελεσματικός, δημιουργικός.

Αντιλαμβάνομαι ότι η συγκεκριμένη αντίληψη των πραγμάτων δημιουργεί προβλήματα και εκνευρισμό στους γύρω μου ή σε αρκετούς από αυτούς αλλά... έτσι με έκανε ο θεός και δεν γίνεται τώρα να αλλάξει κάτι. Χαίρομαι πάρα πολύ, όταν βρίσκομαι κοντά σε άτομα με την ίδια αντίληψη περί τάξης ενώ μου προκαλεί δυσφορία το αντίθετο.

Μου αρέσει η επιβεβαίωση της αντίληψής μου περί τάξης και μια τέτοια ένιωσα πρόσφατα διαβάζοντας το βιβλίο "Η σφαίρα που αστόχησε" του Richard Osman. Σε κάποιο σημείο η Τζόις -από τους πιο συμπαθείς χαρακτήρες του μυθιστορήματος- περιγράφει τη γνωριμία της με τον Τζέρι -τον μακαρίτη σύζυγό της- στην Πολίν σε έναν απολαυστικό διάλογο:

-Απλώς μπήκα σε μια αίθουσα κι αυτός ήταν εκεί, και με κοίταξε, και τον κοίταξα κι εγώ, κι αυτό ήταν όλο. Σαν να ήμουν ανέκαθεν ερωτευμένη μαζί του, χωρίς να υπάρχει ανάγκη ερωτικού σκιρτήματος. Σαν να βρίσκεις το ιδανικό ζευγάρι παπούτσια.

-Χριστέ μου, Τζόις, θα με κάνεις να τα μπήξω.

-Εντάξει, Πολίν, είχε και τα αρνητικά του.

-Σε απάτησε ποτέ με τατουατζού ονόματι Μίντι;

-Όχι, αλλά άφηνε πάντα τα χρησιμοποιημένα σακουλάκια του τσαγιού στον νεροχύτη!

Νιώθω την Τζόις απόλυτα. Αδελφή ψυχή. Και δηλώνω ότι θα διαβάσω κάθε βιβλίο που θα κυκλοφορήσει ο Osman ευελπιστώντας και σε άλλες παρόμοιες αναφορές.

Παιδιά με… οδηγίες χρήσης

Υπήρξαν εκείνες οι εποχές που οι γονείς είχαν στήσει μια παράδοξη συμμαχία με τους δασκάλους. Συμμαχία με θύματα τα παιδιά. «Δάσκαλε», έλεγε, σχεδόν απαιτούσε, ο γονιός, «Τράβα αφτί, ρίξε, μη λυπάσαι. Μπας και γίνει άνθρωπος». 

Άγριες εποχές. Υπήρχε μια, λίγο περίεργη άποψη ως προς τη διαδικασία εξανθρωπισμού των παιδιών. Αυτή περιλάμβανε σωματικές τιμωρίες, απαξίωση, περιθωριοποίηση και, βέβαια, πολύ, μα πάρα πολύ σκληρούς χαρακτηρισμούς. Τούβλο, ξύλο απελέκητο, (γ)κασμάς, ντενεκές ξεγάνωτος… αποτελούσαν, συχνά, περιγραφές μαθητών -παιδιών και εφήβων.

Τότε δεν υπήρχε ούτε δυσλεξία ούτε διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ούτε κόπωση ούτε κακή συναισθηματική κατάσταση ούτε τίποτε, για να δικαιολογήσει παιδικές αδυναμίες ή αποτυχίες. Τα πάντα μεταφράζονταν ως τεμπελιά, βλακεία, απειθαρχία, αντιδραστική αυθάδεια. Με απλά λόγια, οι εξαιρετικά ελάχιστοι, εκείνοι που τα έπαιρναν τα γράμματα, κέρδιζαν τον σεβασμό, βρίσκονταν στο απυρόβλητο, συνήθως, γλίτωναν τις σκληρές ποινές και συμπεριφορές και προβάλλονταν ως παράδειγμα για τους υπόλοιπους. Οι άλλοι, οι πάρα πολλοί δηλαδή, που δεν σκάμπαζαν, κούνια που τους κούναγε.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Τα πράγματα άλλαξαν. Τα παιδιά, θύματα εκείνης της βάρβαρης εποχής, μεγάλωσαν και έγιναν γονείς. Και μπορεί να άφησαν πίσω τους την παιδική ηλικία αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, δεν τα κατάφεραν εξίσου καλά με τα τραύματά τους. Αυτά συνέχισαν να τα κουβαλούν και τα άφησαν να καθορίσουν τη συμπεριφορά απέναντι στα δικά τους παιδιά.

Μια μειονότητα, βέβαια, διαχειρίστηκε την κατάσταση, κατάφερε να βρει ισορροπίες, προβληματίστηκε ουσιαστικά, ενημερώθηκε από ειδικούς, διάβασε και, τελικά, κατανόησε τον ρόλο της, τον οποίο ανέλαβε και επιτέλεσε με επιτυχία. Οι συγκεκριμένοι, ως γονείς, βρήκαν το μέτρο, εντόπισαν αποδεκτές μεθόδους διαπαιδαγώγησης, έθεσαν περιορισμούς, στήριξαν τα παιδιά τους και τα προετοίμασαν για μια αξιοπρεπή και κάποτε ιδιαίτερα αξιόλογη πορεία. Διαμόρφωσαν και διαμορφώνουν άτομα καλλιεργημένα, δυναμικά, ευγενικά, με στόχους και όρια.

Οι περισσότεροι, όμως, δεν τα πολυκατάφεραν. Τα τραύματα έγιναν οδηγός των γονεϊκών επιλογών τους και τα αποτελέσματα -κατάθλιψη, παραβατικότητα, σχολική αποτυχία- της ανικανότητας αυτών των γονιών ζούμε έντονα σήμερα. Άλλωστε, ο ρόλος του γονιού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτεί υπομονή, γνώση, παρατηρητικότητα, ρεαλισμό, διάθεση ουσιαστικής ενασχόλησης με το παιδί. Σύνθετη, κοπιαστική και χρονοβόρα διαδικασία. Δεν είναι άθλημα για όλους. 

Ορισμένοι έβγαλαν και συνεχίζουν να βγάζουν τα απωθημένα τους στη νεότερη γενιά. Καταπιέζουν, υποτιμούν, κακομεταχειρίζονται και συγκρίνουν τα παιδιά, διαρκώς, είτε με άλλα (τα άλλα είναι πάντα καλύτερα) είτε με τα προσωπικά κατορθώματά τους, πραγματικά ή -συνήθως- φανταστικά. Με μότο τους το "Κι εμείς που μεγαλώσαμε έτσι, τι πάθαμε;" διαιωνίζουν απαράδεκτες καταστάσεις, επιβαρυντικές για την επόμενη γενιά.

Οι περισσότεροι, όμως, οδηγήθηκαν στο άλλο άκρο. Σε μια προσπάθεια να μη ζήσουν τα παιδιά τους τη βαρβαρότητα και υποτίμηση που έζησαν οι ίδιοι στο παρελθόν, έγιναν υπερπροστατευτικοί (γονείς ελικόπτερα). Δημιούργησαν ένα περίκλειστο περιβάλλον, αποστειρωμένο και τοποθέτησαν τα παιδιά τους στο κέντρο του. Τα βλαστάρια τους, εννοείται, ότι είναι ό,τι πιο έξυπνο, όμορφο, καλυτερότερο, γέννησε η φύση. Όλοι οι άλλοι είναι κατώτεροι σε κάθε επίπεδο και σύγκριση. Κι αν τα καμάρια τους δεν τα καταφέρνουν καλά, τότε η ευθύνη είναι των άλλων, που προσπαθούν να θέσουν εμπόδια στη λαμπρή πορεία των βλασταριών τους, εξαιτίας ανείπωτου φθόνου και απερίγραπτης ζήλιας. 

Τέτοια, ατυχή περιστατικά, μικρά ή μεγάλα, γίνονται αιτία εντάσεων, δυναμικών και συνάμα γραφικά γελοίων παρεμβάσεων των γονιών στις σχέσεις με φίλους, στη δουλειά των εκπαιδευτικών ή σε συμπεριφορές γονιών άλλων παιδιών. Σε κάθε περίπτωση, προτεραιότητά τους είναι το παιδί να μη βιώσει οποιαδήποτε αρνητική κατάσταση και, βέβαια, την παραμικρή πίεση. Σε δύσκολες καταστάσεις πάντα φταίνε οι άλλοι. Ποτέ το παιδί. Το παιδί, όμως, είναι σίγουρο ότι, αργά ή γρήγορα, θα ζήσει αποτυχίες, θα δεχτεί αρνητική κριτική, κάποτε υποτίμηση και απόρριψη. Και τότε εμφανίζεται ο γονιός super-ήρωας να παραπονεθεί, να διεκδικήσει, να ενημερώσει ότι το παιδί ένιωσε άσχημα, ότι του κόπηκαν τα φτερά, ότι ανέβασε πυρετό, ότι οδηγήθηκε στην κατάθλιψη, ότι το έπιασε τρέμουλο, ότι πληγώθηκε η ψυχούλα του, ότι έβγαλε σκωληκοειδίτιδα ή φρονιμίτη ή σπυράκι στο κούτελο ή πήρε κιλά, ότι δεν έφαγε βραδινό, δεν πήγε στη γιαγιά που γιόρταζε, είδε εφιάλτη...

Κι όμως, είναι τόσο εύκολο να αποφευχθούν όλα αυτά. Χρειάζεται, απλώς, μια μικρή πρωτοβουλία από την πλευρά των γονιών. Δεν είναι και δύσκολο να συντάξουν ένα έντυπο με οδηγίες χρήσης* του παιδιού τους. Το συγκεκριμένο -είτε τυπωμένο σε χαρτί είτε, πλέον, σε φλασάκι- να το δίνουν στους φίλους ή γνωστούς του παιδιού καθώς και στις οικογένειές τους, στους δασκάλους του, στους ιδιοκτήτες καταστημάτων ένδυσης ή εστίασης, στα οποία συχνάζει το καμάρι τους, ώστε να προλαμβάνουν οποιαδήποτε παρεκκλίνουσα συμπεριφορά του περιβάλλοντος και να διασφαλίζουν τη συνέχεια του παραμυθιού, στο οποίο έχουν καταδικάσει τους μπούληδες και τις μπούλες που δημιούργησαν.

Όμορφα και παστρικά πράγματα, δηλαδή.

*Παράδειγμα εντύπου οδηγιών χρήσης παιδιού

-Το παιδί μου είναι, δεδομένα, τέλειο και το γνωρίζει, οπότε είστε υποχρεωμένοι να ενισχύετε, διαρκώς, την αυτοϊδέα του.

-Να επαινείτε συνεχώς το παιδί μου, ακόμη κι αν δεν σας δίνει αφορμές γι αυτό.

-Μην κάνετε αρνητικές παρατηρήσεις στο παιδί μου, ακόμη κι αν σας δίνει αφορμές γι αυτό.

-Μην πιέζετε το παιδί μου για οποιοδήποτε λόγο.

-Μην απαιτείτε από το παιδί μου υπευθυνότητα ή οργάνωση.

-Μην επαινείτε άλλα παιδιά μπροστά στο παιδί μου.

-Μην κοιτάζετε επίμονα το παιδί μου.

-Μην κοιτάζετε με περίεργο τρόπο το παιδί μου.

-Μην ρωτάτε το παιδί μου για κάτι, όταν υπάρχει πιθανότητα να μη γνωρίζει την απάντηση.

-Μη βάζετε μεγαλύτερους βαθμούς σε συμμαθητές του παιδιού μου.

-Μην αφήνετε άλλα παιδιά να μπουλιγκιάζουν το παιδί μου.

-Μην δείχνετε κακή διάθεση (ό,τι κι αν σας συμβαίνει) μπροστά στο παιδί μου.

-Μη αφήνετε άλλα παιδιά να εκφράσουν απορίες ή να παρέμβουν στο μάθημα, όταν το παιδί μου παίρνει τον λόγο χωρίς άδεια.

-...

Ιστορίες Facebookαμένων

Τις τελευταίες μέρες, επικρατεί διαδικτυακός αναβρασμός, με αφορμή τη νέα συνδρομητική υπηρεσία που προωθεί η META (Facebook, Instagram, Whats App). Πανικός, πυρετός, αναμπουμπούλα, τρέμουλο, φόβος κακός και ανησυχία αρκετών χρηστών για... . Δεν έχω πολυκαταλάβει για ποιο πράγμα. 

Ο κάθε άσχετος, πικραμένος, Facebookαμένος, έχει καταληφθεί από άγχος και εκφράζει έντονες ανησυχίες για την τύχη των προσωπικών δεδομένων του; Ας γελάσω και, μάλιστα, δυνατά. Κι αν συνεχιστεί αυτή η γελοιότητα με την ανάρτηση και διακίνηση του μηνύματος "Δεν επιτρέπω στο Facebook να...", θα πάθω νευρικό κλονισμό από τα γέλια.

Όσοι το κάνουν δεν δείχνουν παρά την άγνοια και την ασχετοσύνη τους και σε καμιά περίπτωση τη σοβαρότητα και την ευαισθησία τους για τα προσωπικά δεδομένα τους και για οτιδήποτε άλλο. Από τη στιγμή που κάποιος γίνεται μέλος μιας διαδικτυακής κοινότητας -γιατί αυτό είναι το Facebook, το Instagram και του διαόλ' τα κέρατα, έχει αποδεχθεί τους όρους συμμετοχής και άρα τον καταιγισμό διαφημιστικών μηνυμάτων για χρήσιμα και, κυρίως, για άχρηστα προϊόντα. Αν κάποιος επιθυμεί να απαλλαγεί από τις βλαμμένες διαφημίσεις και την παρακολούθηση των επιλογών του (κοινωνικών, καταναλωτικών,...) από τον Μεγάλο Αδελφό του Διαδικτύου, θα μπορούσε, πολύ απλά, να πληρώσει τη συνδρομή που ζητά η εταιρεία και να έχει το κεφαλάκι του ήσυχο.

Αλλά οι περισσότεροι δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για την παροχή της υπηρεσίας, μάλλον, και καμιάς άλλης υπηρεσίας. Έχουν εθιστεί στο τζάμπα, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι τα γούστα πληρώνονται. Δηλαδή, ρε φιληνάδα και φιληνάδε, πώς θα βγει πέρα η οργάνωση και λειτουργία της υπηρεσίας που χρησιμοποιείς και (δείχνεις να) απολαμβάνεις; Πώς θα πληρωθούν οι μισθοί των υπαλλήλων της, οι τεχνολογίες που αξιοποιεί, η έρευνα που προωθεί, ο λογαριασμός του ρεύματος που καταναλώνει; Ε, πώς; Με τις άθλιες αναρτήσεις σου θα ζήσουν όλοι αυτοί ή με τις απείρου κάλλους (όπως νομίζεις) φωτογραφίες σου με το πόδι λυγισμένο, με τα χείλη φουσκωμένα, με ύφος όλο υπονοούμενα, με το κεφάλι γερμένο όλο χάρη και νάζι, με ενσταντανέ δίπλα στο καινούριο αυτοκίνητο ή με τα καινούρια ρουχαλάκια που απέκτησες και με τις επισημάνσεις σου του στιλ "είναι στο τάδε μέρος", "νιώθει ευτυχισμένος", "νιώθει ότι τον αγαπάνε"... . Αμ, αυτά δεν πληρώνουν ούτε τους εργαζόμενους ούτε τους λογαριασμούς ούτε τίποτε. Το μόνο που εξυπηρετούν οι αναρτήσεις σου είναι η προσωπική ματαιοδοξία, η ανάγκη να μοιραστείς σκέψεις, στιγμές, αγορές, ταξίδια... .

Οπότε ή κλείσε τον ρημάδι τον λογαριασμό σου ή πάψε να κλαίγεσαι και να ανησυχείς για τα προσωπικά δεδομένα σου, τα οποία, σε βεβαιώνω, ελάχιστους ενδιαφέρουν. Ο Zuckerbergk και o Gates είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσουν να κοιμούνται ήσυχοι και να κάνουν τη ζωή τους είτε εμείς κάνουμε ταξίδια και περνάμε καλά είτε διασκεδάσουμε στο τάδε μέρος είτε μείνουμε στο σπιτάκι μας με το αγαπημένο μας βιβλίο. 

Χαλαρώστε. Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει, ιδιαίτερα, σε σχέση με το παρελθόν. Απλώς, έγιναν πιο ψηφιακά. Σκεφτείτε τι συνέβαινε σε παλιότερες εποχές και συνεχίζει να συμβαίνει, απαράλλαχτα. Οι κυράτσες και οι κυράτσοι έπιαναν θέση στο πεζοδρόμιο ή στα καφενεία του χωριού ή της γειτονιάς παρακολουθώντας και σχολιάζοντας, συνήθως, με κακεντρέχεια την κίνηση. Και "Κοίτα αυτόν" και "Κοίτα αυτήν", "Και είπε αυτό και έκανε το άλλο" και "Προχθές είδα τον τάδε με τη δείνα". Μια από τα ίδια, δηλαδή, αλλά πιο πρωτόγονα και σε πιο περιορισμένο πεδίο.

Το κουτσομπολιό παραμένει αλλά συντελείται με διαφορετικά μέσα. Οι κανόνες παραμένουν ίδιοι. Κάθε ανάρτηση γίνεται αφορμή για σχόλιο, συνήθως, μοχθηρό, όπως ακριβώς και κάθε επιλογή, συμπεριφορά, εμφάνιση, σκέψη, κατά το παρελθόν. 

Κάθε προσπάθεια να απαγορεύσετε στο Facebook να κάνει κάτι(;), μοιάζει με την προσπάθεια να εξασφαλίσετε την εχεμύθεια της κουτσομπόλας της γειτονιάς, του σχολείου, της δουλειάς, της παρέας, ενώ της έχετε εκμυστηρευτεί κάτι προσωπικό. Αν αυτό το βρίσκετε εφικτό, τότε συνεχίστε να προσπαθείτε να θέσετε περιορισμούς στο Facebook.

Η ανάρτηση του μηνύματος, με το οποίο απαγορεύετε στο Facebook κάτι, είναι πράξη υπέρτατης ανοησίας και πρέπει να τη σταματήσετε, πάραυτα, γιατί έχει καταλήξει πιο ενοχλητική και από τις διαφημίσεις του.

Ιστορίες Κακομαθημένων

Ο καιρός προσφερόταν. Λιακάδα και υψηλές, για την εποχή, θερμοκρασίες. Το ίδιο και οι επιλογές της μάζας. Στη θάλασσα πηγαίνουμε το καλοκαίρι, τότε που πηγαίνουν όλοι. 

Η βόλτα σε παραλιακή τοποθεσία της περιοχής φάνταζε -και τελικά ήταν- ιδανική επιλογή.

Ήρεμη θάλασσα, ελάχιστος κόσμος, ησυχία, ωραία μουσική, δεν χρειαζόμασταν περισσότερα για να επιλέξουμε σημείο συνάντησης με φίλους. Οι υπεύθυνοι του καταστήματος, γνωρίζοντας τις παραξενιές μας, μάς έβαλαν σε τραπέζι μακριά από τη μεγάλη παρέα (Θεέ μου, πόσο στολισμένοι ήταν όλοι τους!!!) που ήδη καθόταν και τα νευρόσπαστα πιτσιρίκια, τα οποία βρίσκονταν σε παροξυσμό, ένθεη μανία και έξαλλο ενθουσιασμό, ούρλιαζαν και χοροπηδούσαν.

Παρατηρώ -ευτυχώς από μακριά- τα νευρόσπαστα. Σκάβουν και πετούν άμμο μέσα σε πανδαιμόνιο. Έχουν πάρει τα μοντέρνα και, μάλλον, ακριβά φωτιστικά από τα τραπέζια, μετατρέποντάς τα σε σκαπτικά εργαλεία. Τα θάβουν στην άμμο, τα γεμίζουν λάσπες. Οι υπεύθυνοι του καταστήματος τα κοιτάζουν έκθαμβοι. Ένας από αυτούς, βλέποντας την αδιαφορία των γονιών τους, δοκιμάζει να συμμαζέψει, να καθαρίσει και να τοποθετήσει στη θέση τους τα πορτατίφ. Άδικος κόπος. Το παρεάκι των σεληνιασμένων χρειάζεται δύο λεπτά για να επαναφέρει τη δική του... τάξη. Τα φωτιστικά βρίσκονται και πάλι μέσα στην άμμο ή εκσφενδονίζονται μακριά.

Ανήμποροι να αντιδράσουν, οι υπάλληλοι κοιτάζουν απορημένοι τους γονείς. Μάταια. Συνεχίζουν να πίνουν τον καφέ τους αμέριμνοι και αδιάφοροι για τα κακομαθημένα τους. Ευτυχώς, κάποια στιγμή, φεύγουν, το μαγαζί μπαίνει σε αποδεκτή τάξη, η ανακούφιση και η ηρεμία επανέρχονται στα πρόσωπα των εργαζομένων. 

Όλα καλά.

Είμαι βέβαιος ότι οι συγκεκριμένοι γονείς, θείοι, θείες, κουμπάρες, γιαγιάδες, παππούδες, μπατζανάκηδες, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για όσα, σε λίγο, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν και τα οποία θα είναι πολύ αργά να διορθώσουν. Είναι σίγουρο ότι δεν έχουν ακούσει το παραμικρό για τα αποτελέσματα της έλλειψης δομής. Το μόνο που θέλουν είναι η πρόσκαιρη ησυχία τους. Η έννοια της διαπαιδαγώγησης δεν τους απασχολεί. Θα "ασχοληθούν" με τα παιδιά τους, όταν αυτά φτάσουν στο Λύκειο και άρα όταν θα πλησιάζουν οι Πανελλαδικές.

Μέχρι τότε θα έχουν δημιουργήσει άτομα χωρίς δομή, περιχαρακωμένα στο "εγώ" τους, αδιάφορα για τους γύρω τους, βίαια και επιθετικά, ανίκανα να συγκεντρωθούν ή να δεχτούν οποιαδήποτε παρατήρηση και παρέμβαση άλλου στις επιλογές και συμπεριφορές τους. Με λίγα λόγια, θα έχουν διαμορφώσει κακομαθημένα ολκής, αντιπαθή στον περίγυρο, τελείως ανεύθυνα, ανίκανα να οργανώσουν τη δουλειά τους και να πετύχουν στόχους.

Θα καθυστερούν στο μάθημα και στην παρατήρηση "άργησες", θα απαντούν "εεε, μόνο πέντε λεπτά" ή "δεν φταίω εγώ". Δεν θα μπορούν να συγκεντρωθούν στο ότι άργησαν, επειδή θα είναι ανίκανα να διαχειριστούν την παρατήρηση, να αναλάβουν την ευθύνη ή να αποδεχτούν το λάθος τους. Θα αμελούν τις υποχρεώσεις τους και στην οποιαδήποτε παρατήρηση, θα προσπαθούν να ρίξουν την ευθύνη κάπου αλλού. Τα ίδια δεν θα φταίνε ποτέ.

Και οι γονείς; Τι θα κάνουν τότε; Μέσα στην απόγνωση θα προσπαθούν να βρουν τρόπους, ώστε τα κακομαθημένα να στρωθούν για διάβασμα και να τα καταφέρουν στις εξετάσεις. Θα εκλιπαρούν τους εκπαιδευτικούς να τους δώσουν απάντηση στο: "και τώρα, τι μπορούμε να κάνουμε;". Εννοώντας, βέβαια, τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί, επειδή οι ίδιοι θα αδυνατούν να απαιτήσουν, να καθοδηγήσουν, να εμπνεύσουν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Αλλά τότε θα είναι αργά. Πολύ αργά, για να γίνει το οτιδήποτε. 

Ιστορίες Επαγγελματικού Αποπροσανατολισμού

Ο Paul Allen -συνιδρυτής της Microsoft- γνωρίστηκε με τον Bill Gates στο σχολείο. Ο ίδιος ήταν 14 ετών ενώ ο Gates 12. Παιδιά, δηλαδή. Ο P. Allen αναφέρει ότι μια μέρα ο B. Gates, δείχνοντάς του το ετήσιο αφιέρωμα του περιοδικού "Fortune" -στο οποίο συνδρομητές ήταν οι γονείς του- στις πιο ισχυρές εταιρείες του κόσμου, τον ρώτησε: "Πώς πιστεύεις ότι είναι να τρέχεις μια εταιρεία του Fortune 500;". Εκκολαπτόμενος επιχειρηματίας ετών 13.

Λίγα χρόνια αργότερα οι δυο τους ίδρυσαν τη Microsoft και ο Gates θα γινόταν εξώφυλλο στο Fortune!

Δεν θα έδινα σημασία στη συγκεκριμένη ιστορία, την οποία ήδη γνώριζα από παλιά, αν λίγες μέρες πριν δεν είχαν προηγηθεί συζητήσεις με μαθητές μου ως προς τα μελλοντικά σχέδιά τους. Με κάποια θλίψη διαπίστωσα ότι ο συντηρητισμός καλά κρατεί, αφού αρκετοί εξέφρασαν την επιθυμία να μπουν σε μια στρατιωτική, αστυνομική σχολή ή σε σχολές που τους εξασφαλίζουν διορισμό στο Δημόσιο. Παιδιά 15, 16 και 17 ετών ονειρεύονται τη μονιμότητα και τη σταθερότητα.

Θα μπορούσα να δικαιολογήσω, εν μέρει, τη συγκεκριμένη επιλογή από εκείνους που τη βρίσκουν ως μοναδική διέξοδο, λόγω της οικονομικής κατάστασης της οικογένειας. Μια κατάσταση που δεν επιτρέπει τη χρηματοδότηση διαφορετικών, πολυέξοδων και μακροχρόνιων σπουδών. Λυπάμαι, όμως, πραγματικά, όταν γι αυτή την επιλογή ευθύνεται η άγνοια των ίδιων και των γονιών τους. 

Η πλειονότητα των συγκεκριμένων μαθητών, στην προσπάθεια να αιτιολογήσει την επιλογή της, το κάνει, όπως ακριβώς το κάνουν άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, συντηρητικοί, οι οποίοι ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Έφηβοι με αντιλήψεις δεινοσαύρων, καμιά επαφή με την πραγματικότητα και την παραμικρή διάθεση να αμφισβητήσουν, να προχωρήσουν και να ξεφύγουν από τα στενά όρια που τους έχουν επιβληθεί από την οικογένεια και, δυστυχώς, από το σχολείο.

Δεν έχουν ακούσει το παραμικρό για τις εξελίξεις της αγοράς, για τις προοπτικές σχολών με σύγχρονο αντικείμενο σπουδών (όχι αναγκαστικά υψηλόβαθμες), τις ανάγκες για ειδικούς στην Πληροφορική, την επανάσταση που συντελείται σε τομείς άγνωστους ή και ανύπαρκτους ακόμη και λίγα χρόνια πριν. Η άγνοια κλείνει δρόμους, συρρικνώνει τους ορίζοντες, περιορίζει τις επιλογές, θέτει τα θεμέλια της μελλοντικής δυστυχίας, οδηγεί στη μετριότητα, εξασφαλίζει τον συμβιβασμό.

Σκεφτόμουν πόσο διαφορετική θα μπορούσε να είναι η πορεία αυτών των μαθητών, αν οι γονείς τους και, λίγο αργότερα, οι εκπαιδευτικοί τους ήταν περισσότερο ενημερωμένοι, έδειχναν διάθεση να καταλάβουν το καινούριο που ήδη διαμορφώνεται κι εκείνο που έρχεται, αν περιόριζαν την επαφή τους με μέσα ενημέρωσης που σπέρνουν τον τρόμο, επενδύουν στη δυστυχία, έχουν για σημαία τους την απαισιοδοξία...

Κάν' το όπως ο Κασσελάκης

Λοιπόν, δεν πάει άλλο. Η κατάσταση έχει ξεφύγει για τα καλά.
Να ξυπνάς, να ετοιμάζεσαι για τη δουλειά σου, κάτι που δεν είναι και το καλύτερο πράγμα -όχι το να ξυπνάς αλλά το να πηγαίνεις στη δουλειά- και να φοβάσαι να ανοίξεις την πόρτα της εξόδου, η οποία μετατρέπεται σε πόρτα εισόδου κατά την επιστροφή στο σπίτι.
 
Γιατί, δεν μας έφταναν τα διαφημιστικά φυλλάδια των υπεραγορών, των κάθε είδους τεχνιτών, φροντιστηρίων, κομμωτηρίων, κολλεγίων, νυχάδικων, και δεν συμμαζεύεται, τα οποία συσσωρεύονται καθημερινά σε εισόδους σπιτιών, γραφείων, σε γραμματοκιβώτια, πεζοδρόμια, πλατείες, πάρκα. Ήρθαν να προστεθούν κι εκείνα των υποψηφίων για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.
 
Να ανοίγεις την πόρτα και να κινδυνεύεις να καταπλακωθείς από τον σωρό των φυλλαδίων που έχει μαζευτεί απ' έξω. Κι άντε να το έχεις στο νου σου και να ανοίγεις προσεκτικά και με αργές κινήσεις την πόρτα. Άντε η οικοδομή να διαθέτει και πίσω πόρτα και να βγαίνεις σαν τον κλέφτη. Τι γίνεται, όμως, όταν κάποιος βιάζεται και είναι αφηρημένος; Έχω την αίσθηση ότι είναι θαύμα που δεν θρηνήσαμε ακόμη θύματα από ασφυξία, λόγω καταπλάκωσης από φυλλάδια.
 
Δεν το καταλαβαίνω αυτό που γίνεται. Όλοι αυτοί που μας βομβαρδίζουν με τις αφεντομουτσουνάρες τους και, καλά μας συστήνονται και μας υπόσχονται και μας καλοπιάνουν και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια τέλεια εικόνα για την πάρτι τους, έχουν την αίσθηση ότι κάποιον θα επηρεάσουν με τον τρόπο αυτόν;
 
Α, καλά! Αυτές οι πρακτικές, κυρίες και κύριοι υποψήφιοι, είναι ξεπερασμένες, ανήκουν στο παρελθόν και αναφέρονται σε ανθρώπους που έχουν δει τα ραπανάκια ανάποδα εδώ και καιρό. Οι νέες γενιές προσεγγίζονται με διαφορετικό τρόπο. Αυτές θέλουν χρώμα, κίνηση, μουσική και βιντεοκλίπ στα μέσα δικτύωσης. Έτσι έμαθαν, έτσι λειτουργούν κι αυτό περιμένουν από εσάς.
 
Και δεν χρειάζεται πολύ μυαλό, για να το καταλάβει κανείς αυτό που συμβαίνει. Δείτε τι κατάφερε ο κ. Κασσελάκης μέσα σε δέκα - δεκαπέντε ημέρες. Αρχηγός κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης έγινε ο άνθρωπος και, μάλιστα, χωρίς να εκφράσει την παραμικρή πολιτική θέση.
 
Δυο βιντεάκια για να συστηθεί, άλλα τόσα με τον σύντροφο αγκαλιά, κάποια ακόμη με το σκυλί του να κάνει την ανάγκη του στον δρόμο και τους έφαγε λάχανο τους άλλους τους συντηρητικούς και παλαιάς κοπής υποψηφίους.
 
Μήτε η χαριτωμενιά της Αχτσιόγλου μήτε η μπρουταλιά του Παππά μήτε το παρελθόν του Τζουμάκα μήτε τα γλυκούλια σπαστά ελληνικά του Τσακαλώτου φτούρησαν απέναντι στο χολυγουντιανικού τύπου χαμόγελο και το στήσιμο του Κασσελάκη.
 
Με πέντε βιντεάκια τα πήρε όλα κι έφυγε (τρόπος του λέγειν) ο τύπος.
 
Οπότε, κυρίες και κύριοι υποψήφιοι, μην το κουράζετε το πράγμα. Αφήστε τα παλιομοδίτικα και τα ξεπερασμένα. Προσαρμοστείτε στην εποχή της μεταπολιτικής. Ξεχάστε τα φυλλάδια και πιάστε τις κάμερες και το photoshop, βγάλτε κανένα σκυλί βόλτα, φορέστε το καλό χαμόγελό σας, σκεφτείτε κάποια έξυπνη και πιασιάρικη ατάκα και μην ανησυχείτε για το παραμικρό.
 
Κι εσείς θα έχετε την εκλογή στο τσεπάκι κι εμείς θα βγαίνουμε από τα σπίτια μας χωρίς άγχος.

Ιστορίες "αριστούχων"

Η πίεση αρκετών γονιών, η λαϊκιστική διάθεση μερίδας εκπαιδευτικών, η στεβλή εικόνα με την οποία περιβάλλεται η επιτυχία, ευθύνονται για την πλασματική, τελικά, αριστεία δεκάδων χιλιάδων μαθητών στο πλαίσιο της ελληνικής εκπαίδευσης. 

Αυτά αναφέρουν τρεις εκπαιδευτικοί (ή μήπως εκπαιδευτικίνες;;;) στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

Η πραγματική εικόνα της ποιότητας του μαθητή, όμως, θα φανεί, σε μεγάλο βαθμό, στις πανελλαδικές εξετάσεις. Εκεί οι κάκιστες και μέτριες επιδόσεις περισσεύουν. Αδιάψευστος μάρτυρας τα πολύ μικρά ποσοστά των αριστούχων. 

Αλλά ακόμη και τότε, το ελληνικό γονεϊκό δαιμόνιο θα εντοπίσει αιτίες, με στόχο τη συγκάλυψη των πραγματικών δυνατοτήτων του παιδιού. 

«Είχε άγχος»1, «Δεν τα είχαν κάνει στο φροντιστήριο»2, «Ο καθηγητής του είχε πει ότι αυτό δεν πέφτει ποτέ»3, «Το προηγούμενο βράδυ, βγήκε μια βόλτα και το μάτιασαν το καμάρι μας»4, «Ήταν κουρασμένο από τις επαναλήψεις»5, είναι ορισμένες μόνο από τις δικαιολογίες που ανασύρουν από το συρτάρι της εθελοτυφλίας τους πολλοί γονείς, όταν το παιδί τους πατώνει ή όταν οι επιδόσεις του βρίσκονται πολύ μακριά -προς τα κάτω εννοείται- από τις αντίστοιχες σχολικές.

Δεν είναι λίγοι οι γονείς, οι οποίοι πιστεύουν ότι με τις «παρεμβάσεις» τους στους εκπαιδευτικούς βοηθούν το παιδί τους. Δεν αντιλαμβάνονται, όμως, ότι με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά τους το μόνο που καταφέρνουν είναι να περιορίζουν τη δυνατότητα του παιδιού-μαθητή να εντοπίσει τις αδυναμίες του, να κατανοήσει τα λάθη ή τις παραλείψεις του και, τελικά, να διαμορφώσει μια σαφή εικόνα για τα όριά του στο πλαίσιο του συστήματος.

Αν, βέβαια, οι γονείς θέλουν, πράγματι, να βοηθήσουν τα καμάρια τους, αν επιθυμούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας ισχυρής προσωπικότητας, ικανής να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της ζωής, μιας προσωπικότητας που θα βελτιώνεται συνεχώς, θα πρέπει να περιορίσουν την πίεση που ασκούν στον εκπαιδευτικό για καλούς βαθμούς και να στρέψουν το ενδιαφέρον εκεί που πρέπει και αξίζει. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την προσπάθειά τους να βοηθήσουν το παιδί να αγαπήσει τη μελέτη, την ενημέρωση, όσα απαιτούν προβληματισμό, να θέσουν όρια, να συμβάλουν στη διαμόρφωση προγράμματος. Πρέπει να στηρίξουν το παιδί στην προσπάθειά του να εντοπίσει τα όριά του, τα πραγματικά ενδιαφέροντά του, να θέσει στόχους και να πιστέψει σε αυτούς. Να είναι δίπλα στο παιδί όχι για να εμποδίσουν την επαφή του με δυσκολίες και προβλήματα αλλά για να του διδάξουν τρόπους και συμπεριφορές, οι οποίες θα βοηθήσουν στην αντιμετώπισή τους.

Α ναι, να μην το ξεχάσω. Θα πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το α΄ πληθυντικό σε μια προσπάθεια ταύτισής τους με το παιδί, την προσπάθεια, τις ευθύνες, τις επιδιώξεις του.

1: Σε όλη τη ζωή του θα έχει άγχος, οπότε είναι ανάγκη να μάθει να το διαχειρίζεται και να το αξιοποιεί σε θέματα επαγγελματικά, κοινωνικά, οικονομικά… Σε κάθε άλλη περίπτωση, το άγχος θα το καταβάλλει οδηγώντας το σε παροιμιώδεις αποτυχίες.

2, 3: Είναι πολύ πιθανό, εσύ γονιέ να επέλεξες το φροντιστήριο του παιδιού σου. Με ποια κριτήρια το έκανες; Ε; Μήπως να αναλάβεις τις ευθύνες σου και να πάψεις να διδάσκεις στο παιδί πώς να βρίσκει δικαιολογίες για καθετί στραβό που θα του συμβαίνει;

4: Εδώ, βέβαια, δεν μπορώ να πω πολλά. Δηλαδή, τι να πω; Ότι φταις που το έκανες λεβέντη και καραμπουζουκλή; Ότι φταις που χάρισες στην Πλάση τέτοια ομορφιά και ευφυΐα; Όχι δεν θα πω τίποτε.

5: Όλα τα παιδιά έπρεπε να αντεπεξέλθουν στον ίδιο όγκο ύλης, στις ίδιες απαιτήσεις, στα ίδια θέματα, τελικά. Απλώς, κάποια είχαν ξεκινήσει την προσπάθεια από νωρίς, έκαναν τη δουλειά τους ακολουθώντας πρόγραμμα, από κάθε επίπεδο της εκπαιδευτικής πορείας τους άντλησαν όσα μπορούσε να τους προσφέρει και δεν τα είχαν φορτώσει στο κόκορα, περιμένοντας να φτάσουν στην γ΄ Λυκείου για να αρχίσουν να προσπαθούν.

Δεν ξεχείλισε ο Πηνειός...

Ποια απάντηση θα μπορούσε να δώσει κάποιος σώφρων άνθρωπος στο ερώτημα "σε τι μας χρειάζεται το κράτος, σε τι χρησιμεύουν όλοι εκείνοι οι πολυάνθρωποι και πολυδάπανοι θεσμοί του σε εθνικό και τοπικό επίπεδο";

Μια λογική εξήγηση θα ήταν ότι χρειαζόμαστε το κράτος και τις τοπικές ηγεσίες (Περιφέρειες, Δήμους), γιατί διασφαλίζουν την οργάνωση και εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, φροντίζουν για την ασφάλεια των πολιτών από εξωτερικές και εσωτερικές, ορατές και πιθανές απειλές, στοχεύουν στην ευημερία των κατοίκων της επικράτειας ή της τοπικής κοινότητας, επιβλέπουν την ομαλή λειτουργία της αγοράς, της εκπαίδευσης και της υγείας, λύνουν ή - ακόμη καλύτερα- προλαμβάνουν προβλήματα, σχεδιάζουν τις μελλοντικές υποδομές, διαφυλάσσουν την κοινωνική συνοχή και γαλήνη, προετοιμάζοντας το έδαφος για ένα πιο ανθρώπινο μέλλον. Χρειαζόμαστε πολιτικές δομές, επειδή βρισκόμαστε πολύ μακριά από το επίπεδο ωριμότητας του συνόλου, την οποία προϋποθέτει η δημιουργία και ομαλή λειτουργία αναρχικών κοινωνιών.

Με απλά λόγια, χρειαζόμαστε μια μορφή πολιτικής οργάνωσης, ώστε να βαδίζουμε προς ένα πιο ηθικό μέλλον με βάση κοινά αποδεκτούς κανόνες, περιορίζοντας φαινόμενα αυθαιρεσίας, διαφθοράς, αγριότητας, συμπεριφορές που απειλούν τη ζωή, την περιουσία, την ασφάλεια...

Πόσοι Έλληνες, όμως, έχουν τη συγκεκριμένη αίσθηση για τις κυβερνήσεις αλλά και για τις τοπικές ηγεσίες τους των -πολλών- τελευταίων ετών; Ποια εικόνα έχουν εκείνοι που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους από τις πυρκαγιές ή από τις πλημμύρες που βρίσκονται σε εξέλιξη; Ποια ασφάλεια νιώθουν αυτοί που είδαν και βλέπουν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται; Από πού να κρατηθούν όσοι αντίκρισαν τον αφανισμό των σπιτιών ή ολόκληρων των χωριών τους;

"Να φανούμε τυχεροί", "Να βάλει το χέρι του ο Θεός", "Ας ελπίσουμε να πάνε όλα καλά". Όταν όλο και περισσότεροι νιώθουν αβοήθητοι, ανήμποροι να διαφυλάξουν τα πιο απλά πράγματα, να διασφαλίσουν μια αξιοπρεπή,  ανθρώπινη καθημερινότητα και να πιστεύουν ότι η πορεία τους εξαρτάται αποκλειστικά από τη διάθεση μεταφυσικών παραγόντων ανεξέλεγκτων από τον άνθρωπο, τότε κάτι δεν πάει καλά. Καθόλου καλά.

Όταν οι πολιτικοί παράγοντες δείχνουν ανίκανοι να μας προστατεύσουν, φαντάζουν τελείως ακατάλληλοι και ανίδεοι απέναντι σε ό,τι ξεφεύγει από την "κανονικότητα", αδύναμοι να αναλάβουν τις ευθύνες που απορρέουν από τον ρόλο τους, ανήμποροι να εμπνεύσουν και την παραμικρή εμπιστοσύνη, δηλώνουν ξεκάθαρα ότι αυτό που λέγεται κράτος, οργανωμένη κοινωνία, απλώς, δεν μας χρειάζονται και καλά θα κάνουν να ξυπνήσουν από τον βαθύ ύπνο στον οποίο βρίσκονται.

Βαρεθήκαμε να ακούμε δικαιολογίες. Κουραστήκαμε από ανόητα συνθήματα, απραγματοποίητες υποσχέσεις, ανέξοδους λαϊκισμούς, βλακώδεις μεγαλοστομίες, δημοσιοσχετίστικες εμφανίσεις σε πανηγύρια... Ούτε ένας υπουργός, περιφερειάρχης, δήμαρχος δεν βρέθηκε να αναλάβει τις ευθύνες του. Γινόμαστε μάρτυρες ενός διαγωνισμού αποποίησης ευθυνών. Κι όλα αυτά με τον φόβο ότι κινδυνεύει η καλοπληρωμένη θεσούλα τους. Ούτε ένας δεν είχε το σθένος να αποδεχτεί ότι δεν τα κατάφερε, ότι φάνηκε μικρότερος των περιστάσεων, απροετοίμαστος και ανίκανος να αντεπεξέλθει σε μια πραγματικότητα που δείχνει ότι πρόκειται να εδραιωθεί ως νέα κανονικότητα.

Η κατάσταση, ίσως, αποδειχτεί ικανή να κρατήσει εμάς τους πολίτες σε επαγρύπνηση και να μας φέρει αντιμέτωπους με τις δικές μας ευθύνες και τις μελλοντικές επιλογές μας, ατομικές και κοινωνικές. 

Μπορεί να δείχνει μακάβριο και ζοφερό αλλά ελπίζω αυτή τη φορά να αργήσει να σβήσει ο ήχος που ακούγεται. Γιατί αυτός δεν είναι ο ήχος των ορμητικών χειμάρρων αλλά ο απόκοσμος θρήνος απλών ανθρώπων που είδαν δικούς τους να χάνονται. Θέλω να πιστεύω ότι θα περάσει καιρός για να ξεχάσουμε τις εικόνες των σκεπασμένων από τη λάσπη χωριών. Γιατί αυτό που έχει καλύψει τα χωράφια, τα βοσκοτόπια, τα σπίτια, τα ζωντανά, δεν είναι η λάσπη που έφερε στο διάβα της η καταιγίδα αλλά η αγωνία, ο πόνος εκείνων που στερήθηκαν τα πάντα από τη μια στιγμή στην άλλη. Εύχομαι να νιώθουμε για πολύ ακόμη τη δυσοσμία που αναδύεται από παντού. Γιατί αυτή δεν είναι από τα αποκαΐδια των πυρκαγιών και τα νεκρά ζώα των πλημμυρών αλλά από τη βρόμα και τη σαπίλα άθλιων πολιτικών επιλογών. Μακάρι να μη σταματήσουμε να ακούμε την εκκωφαντική σιωπή που έχει απλωθεί στον κατεστραμμένο κάμπο. Γιατί αυτή δεν είναι από τον θάνατο που απλώνεται γύρω μας αλλά από την έλλειψη ελπίδας απεγνωσμένων ανθρώπων, η οποία δεν βρίσκει λόγια για να ειπωθεί.

Τελικά, δεν είναι ο Πηνειός που ξεχείλισε και απειλεί, είναι η ασυγκράτητη οργή, ο θυμός, η πικρία, προδομένων ανθρώπων που υποβόσκουν και, ίσως, αποδειχτούν ικανοί να παρασύρουν και να πνίξουν στις δίνες τους τις πολιτικές που μας οδήγησαν εδώ.

Χρονικό ενός (ακόμη) προαναγγελθέντος θανάτου

Η σχέση μου με το ποδόσφαιρο τελείωσε σχεδόν παράλληλα με τη μαθητική ζωή μου. Μέχρι τότε η παρέα μαζευόταν σε αλάνες, στην αυλή κάποιου σχολείου, σε κοντινά ή πιο μακρινά πάρκα, στην αμμουδιά ή σε κάποιο λιβάδι και το παιχνίδι ξεκινούσε. Δυο πέτρες που καθόριζαν τα τέρματα και μια μπάλα (όχι πάντα ικανοποιητικά φουσκωμένη) ήταν αρκετές. Το παιχνίδι τελείωνε, όταν ήταν πλέον αδύνατο να διακρίνουμε την μπάλα, τα τέρματα, και τους... συμπαίκτες.

Από εκεί και μετά διέρρηξα κάθε δεσμό με το ποδόσφαιρο. Η αλήθεια είναι ότι παρακολούθησα κάποιους αγώνες είτε στην τηλεόραση είτε με την παρουσία μου στο γήπεδο αλλά η προσπάθεια να βρω κάποιο ενδιαφέρον σε αυτό έδειχνε ιδιαίτερα μάταιη και αποδείχτηκε εξαιρετικά επίπονη και απόλυτα άσκοπη. Βαριόμουν να κάθομαι και να παρακολουθώ τον αγώνα που έδιναν κάποιοι άλλοι, ήταν αδύνατον να δω έναν ολόκληρο αγώνα. Όσο ενδιαφέρον(;) κι αν παρουσίαζε το παιχνίδι, το έβρισκα εξουθενωτικά τιμωρητικό. 

Ο Ουμπέρτο Έκο παρομοιάζει την παρακολούθηση ενός αγώνα με την παρακολούθηση μιας ομάδας ανθρώπων που τρώνε ενώ ο θεατής είναι νηστικός, γεγονός που με βοήθησε να δικαιολογήσω και να αποδεχτώ την αρνητική στάση μου.

Το ποδόσφαιρο υπήρξε για μένα "παιχνίδι" με όλη τη σημασία της λέξης, αφορμή για συνύπαρξη, άσκηση, εκτόνωση, πειράγματα, διασκέδαση, συμμετοχή και η αλήθεια είναι ότι το καταευχαριστήθηκα. Δεν κατάφερα, όμως, ποτέ να δεθώ ως οπαδός με μια ομάδα, δεν κατάλαβα τον φανατισμό και την προσκόλληση, δεν βρήκα ποτέ νόημα σε όλο αυτό, όπως και σε οτιδήποτε άλλο -θρησκεία, πολιτικό κόμμα.

Έβρισκα γελοία και εξαιρετικά γραφική την εικόνα των μπαμπάδων (συνήθως) που προέτρεπαν τα παιδάκια τους να φωνάξουν συνθήματα υπέρ της ομάδας, να τραγουδήσουν τον ύμνο της και, φυσικά, να βρίσουν ή να υποτιμήσουν τους αντιπάλους. Θεωρούσα ανόητη κάθε κουβέντα εκπαιδευτικών για το "χθεσινό παιχνίδι", "για την ομαδάρα μας" ή "για τον παιχταρά που αποκτήσαμε". Οι περισσότεροι, μάλλον, αγνοούσαν και αγνοούν ότι, με τον τρόπο αυτόν, προετοιμάζουν, όχι φιλάθλους, αλλά μελλοντικούς οπαδούς, πρωταγωνιστές βάρβαρων επεισοδίων, καταστροφικών ενεργειών και, δυστυχώς, θυμάτων τυφλής βίας.

Εξίσου ενοχλητική και άσκοπη έβρισκα και την όλη προσέγγιση και υπερπροβολή του αθλήματος. Τηλεοπτικές και, πια, διαδικτυακές εκπομπές, έντυπα αφιερωμένα στο ποδόσφαιρο, αναλύσεις σε βάθος μιας λάθος πάσας-φάσης-σφυρίγματος-χαμένου πέναλτι, μια ολόκληρη οικονομία δισεκατομμυρίων γύρω από το ποδόσφαιρο. Δεν θέλει και πολύ. Ο φανατισμός δεν αργεί να εμφανιστεί, να εμποτίσει χαμένες ψυχές προσφέροντας νόημα στην ύπαρξη και τη θλιβερή καθημερινότητα, παρέχοντας την ελπίδα μιας νίκης σε μια ζωή γεμάτη ήττες.

Πολύ πρόσφατα ολοκληρώθηκε η δίκη και καταδίκη των οπαδών-δολοφόνων ενός νέου ανθρώπου στη Θεσσαλονίκη. Κάποιοι, τελείως αδικαιολόγητα, πίστεψαν ότι το γεγονός θα δρούσε κατασταλτικά σε πιθανά, παρόμοιας ανοησίας, μελλοντικά γεγονότα. Ο σημερινός θάνατος ενός ακόμη νέου ανθρώπου, στην Αθήνα αυτή τη φορά (ο τυφλός φανατισμός δεν έχει πατρίδα), έδειξε πόσο αβάσιμες είναι τέτοιες ελπίδες. 

Διδάσκεται κάποιος από τα γεγονότα με την προϋπόθεση ότι διαθέτει τις νοητικές ικανότητες για ανάλυση, επεξεργασία, εξαγωγή συμπερασμάτων. Ο φανατικός οπαδός δεν τις διαθέτει. Θεωρεί ότι συμμετέχοντας σε βίαιες ενέργειες ηρωοποιείται-αγιοποιείται, επιτελεί έναν στόχο, βρίσκει νόημα, εξασφαλίζει την αιώνια ζωή, αφού θεωρεί ότι έτσι αναδεικνύει και υπερασπίζει το ιδεώδες της ομάδας του, την ιερή πίστη και τους θεούς του.

Εννοείται ότι από σήμερα και για τις επόμενες μέρες θα αναζητήσουμε τους υπευθύνους, θα απαιτήσουμε την παραδειγματική τιμωρία των δολοφόνων, θα προχωρήσουμε στην καρατόμηση πολιτικών, αστυνομικών και άλλων, θα καταδικάσουμε την τυφλή βία, θα εκφράσουμε τον αποτροπιασμό μας για την αγριότητα των οπαδών, θα προτείνουμε μεγαλεπήβολες λύσεις, θα ευχηθούμε να είναι ο τελευταίος άσκοπος και άδικος θάνατος και, βέβαια, θα... πέσουμε από τα σύννεφα.

Όμως, δεν θα αναζητήσουμε τη ρίζα του κακού, δεν θα αλλάξουμε τον τρόπο διαπαιδαγώγησης των νέων, δεν θα ρίξουμε ευθύνες στον πατέρα που άνοιξε διάπλατα τις πύλες του φανατισμού, θα αδιαφορήσουμε για τους εκπαιδευτικούς που τον ενισχύουν και θα συνεχίσουμε να είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα. 

Και πάλι θα φταίει το σύστημα. Ναι, αλλά το σύστημα είμαστε εμείς, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολιτικοί και η παιδεία που παρέχουμε στις νέες γενιές.

Πόσο κρίμα γι αυτά τα παιδιά, πόσο τραγικό για τις οικογένειές τους; 

Απλώς, βιώσαμε έναν ακόμη προαναγγελθέντα θάνατο. Δεν είναι ο πρώτος και, με βεβαιότητα, δεν θα είναι ο τελευταίος. 

Ιστορίες Καύσωνα ΙΙ

Διάφορες υποχρεώσεις με ανάγκασαν, εν μέσω καύσωνα, να εγκαταλείψω τη δροσιά του βουνού και να ταξιδέψω στην Αθήνα. Μετά τις πρώτες κρίσεις πανικού, άγχους και άρνησης, κατάφερα να συνέλθω και να αναθεωρήσω αρκετά πράγματα αντιμετωπίζοντας πιο ψύχραιμα και ώριμα την κατάσταση.

Ανακάλυψα, λοιπόν, ότι η Αθήνα -μετά το βουνό, εννοείται- είναι ένα από τα καλύτερα μέρη σε περιόδους καύσωνα. Μπορεί στους περισσότερους να φαίνεται τρελό κάτι τέτοιο αλλά είμαι εδώ για να το αναλύσω.

Με πλήθος μουσείων, εκθέσεων, κλειστών πολιτιστικών χώρων γενικότερα, η Αθήνα αποτελεί προορισμό, όταν η θερμοκρασία χτυπάει κόκκινο. Οι συναντήσεις και οι υπόλοιπες υποχρεώσεις κανονίζονται και ολοκληρώνονται το πρωί, πριν η ζέστη αρχίσει να λιώνει την άσφαλτο, να προκαλεί ζαλάδες, παραισθήσεις, θερμοπληξίες, ημικρανίες και άλλα δεινά για τον άνθρωπο. Αμέσως μετά, μπορεί κάποιος να επισκεφτεί διάφορους χώρους πολιτισμού, οι οποίοι κλιματίζονται επαρκώς και, κάποτε, περισσότερο επαρκώς από το κανονικό. Οι συγκεκριμένοι χώροι προσφέρουν, εκτός από ανάσες δροσιάς - κρύου, και ανάσες πολιτισμού. Δύο σε ένα. Και δροσίζεσαι και βελτιώνεσαι αισθητικά.

Έχω φτάσει, πλέον, σε σημείο να ανησυχώ ότι κινδυνεύω όχι από θερμοπληξία αλλά από πολιτισμοπληξία. Τι τέχνη, τι ιστορία, τι επιστήμη, τι φυσικό περιβάλλον. Τις τελευταίες μέρες, έχω δεχτεί υπέρμετρες δόσεις πολιτισμού. Φοβάμαι ότι θα μεταλλαχτώ και από χωρικός θα μετατραπώ σε άνθρωπο που επιζητά την αισθητική, την κουλτούρα και την επικοινωνία, σε καθημερινή βάση. Τέλος πάντων, θα δω τι θα κάνω μπροστά σε αυτή την απειλή.

Το πρόβλημα είναι ότι, κάποια στιγμή, και έπειτα από την επίσκεψη σε αρκετούς χώρους πολιτισμού, τον οποίο διαθέτω την κουλτούρα να αντιληφθώ, οι επιλογές περιορίζονται και βρίσκομαι στην ανάγκη να επισκεφτώ χώρους σύγχρονης τέχνης. Εκεί η κατάσταση δυσχεραίνει, αφού, συχνά, δυσκολεύομαι να κατανοήσω τι "θέλει να πει ο καλλιτέχνης με το έργο του".

Κάτι τέτοιο έπαθα κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στο ΕΜΣΤ. Ήταν χώρος, τον οποίο δεν είχα επισκεφτεί ποτέ και, μάλλον, κάτι ήξερα και δεν το είχα κάνει. Η ανάγκη-ζέστη, όμως, καθιστά την ανάγκη φιλοτιμία και κάπως έτσι βρέθηκα στο συγκεκριμένο σημείο.

Οι πρώτες εντυπώσεις εξαιρετικά θετικές. Υπόγειο πάρκινγκ, δίπλα στο μουσείο, πράγμα που σήμαινε ότι κατά την αναχώρησή μας δεν θα νιώθαμε σαν κρουασάν που ψήνονται μπαίνοντας στο αυτοκίνητο. Κτήριο υψηλής αισθητικής, δροσιά, λίγοι επισκέπτες, μουσική του Ξενάκη, ωραίος καφές και ποικιλία εδεσμάτων, μας περίμεναν κατά την είσοδό μας στον χώρο, κατακλύζοντάς μας με θετική διάθεση.

Μέχρι εκεί, όμως. Η περιήγηση στις αίθουσες του ΕΜΣΤ έκρυβε εκπλήξεις αλλά και τη βεβαιότητα ότι δεν το πολυέχω με τη μοντέρνα τέχνη.

Βρίσκομαι στον πρώτο όροφο του μουσείου και μεγάλη έκταση καταλαμβάνει έργο που αποτελείται από σκουριασμένες δεξαμενές, εξίσου σκουριασμένα και ξεχαρβαλωμένα ερμάρια και ράφια, ντενεκέδες από εκείνους που χρησιμοποιούμε για αποθήκευση λαδιού ή τυριού, χωνιά μετάγγισης υγρών. Καλώδια και γλόμποι του περασμένου αιώνα συμπλήρωναν το έργο ενώ ένας αυξομειούμενος βόμβος, που θύμιζε τον ήχο από λάμπες φθορισμού που βρίσκονται στα τελευταία τους, ολοκλήρωνε την αισθητική εμπειρία. Η αταξία που βασίλευε έδινε την αίσθηση ότι από στιγμή σε στιγμή θα εμφανιζόταν ο παλιατζής και θα διαπραγματευόταν την τιμή για να τα μαζέψει και να τα πετάξει στη χωματερή. Το μόνο που έδινε την αίσθηση ότι επρόκειτο για έργο τέχνης ήταν το διαχωριστικό που είχε τοποθετηθεί οριοθετώντας τη σύνθεση καθώς και η ταμπελίτσα με το όνομα του καλλιτέχνη και του έργου. Οι συγκεκριμένες επισημάνσεις, όμως, δεν στάθηκαν αρκετές και ικανές να πείσουν τη γηραιά κυρία που στεκόταν δίπλα μου ότι επρόκειτο περί έργου τέχνης. Με βλέμμα γεμάτο απορία με κοίταξε και αναρωτήθηκε: "Μα, δεν βρήκαν άλλο μέρος να τα πετάξουν αυτά;". 

Συνάντησα την κυρία λίγο πιο κάτω και αποφάσισα να παρατηρώ τις αντιδράσεις της και να αδιαφορήσω για τα έργα. Είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον αυτό. Τώρα στεκόταν μπροστά σε μια μεγάλων διαστάσεων κατασκευή, την οποία παρατηρούσε με αμείωτη απορία. Σε τεράστια και ψηλά μεταλλικά ράφια ήταν τοποθετημένα τυλιγμένα συρματοπλέγματα. Τόσο τα ράφια όσο και οι κουλούρες των συρματοπλεγμάτων λαμποκοπούσαν, σε αντίθεση με το προηγούμενο έργο. Η προσπάθειά της να αγγίξει τα σύρματα εμποδίστηκε από τη φυλακίδα (θηλυκό του φύλακα), η οποία την προέτρεψε να μην το κάνει. Η κυρία την κοίταξε με χαμόγελο δηλώνοντάς της: "Είχαμε και εμείς στα Φιλιατρά τέτοια σύρματα".

Στο υπόγειο του κτηρίου αναπτυσσόταν μια έκθεση για την αγάπη. Ανάμεσα στα άλλα έργα είχε στηθεί κι ένα μεγάλο μακρόστενο τραπέζι χαμηλού ύψους. Πάνω του υπήρχε μεγάλος αριθμός γυάλινων ποτηριών κάθε είδους και χρήσης. Γύρω από το τραπέζι ήταν τοποθετημένα αρκετά, άβολα μεταλλικά σκαμπό. Παρατηρώντας από μακριά, είχα την αίσθηση ότι επρόκειτο για μπουφέ, με σκοπό να προσφέρει μια ανάσα χαλάρωσης στους επισκέπτες της έκθεσης. Πλησιάζοντας, βέβαια, παρατήρησα το ταμπελάκι με το όνομα του καλλιτέχνη και του... έργου, οπότε κατάλαβα ότι είχα να κάνω με μια ακόμη έκφραση σύγχρονης τέχνης. Αυτό δεν ήταν αρκετό για να το αντιληφθεί και η κυρία της ιστορίας, η οποία, καταπονημένη από την πολύωρη περιήγηση, προσπάθησε να τραβήξει ένα σκαμπό για να ξαποστάσει. Πριν προλάβει να το κάνει, ένας φύλακας (αρσενικό του φύλακα), εκτελώντας το καθήκον του, την προειδοποίησε ότι δεν μπορούσε να το κάνει. Όλο ευγένεια της υπέδειξε μια πολυθρόνα, στην οποία επιτρεπόταν να ξεκουραστεί. Η κυρία κάθισε και ανακουφισμένη, πλέον, αναρωτήθηκε φωναχτά: "Γιατί τα έχουν βάλει εκεί, αν ο κόσμος δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει;". Ούτε περνούσε από το μυαλό της ότι επρόκειτο για τέχνη.

Κατάλαβα δύο πράγματα. α) Ήταν λάθος μου το ότι δεν απαθανάτισα σε βίντεο την εξαιρετική εμπειρία, η οποία είχε αρκετά ακόμη επεισόδια. β) Η μοντέρνα τέχνη μπορεί να είναι και διασκεδαστική.

Ιστορίες Καύσωνα

Ο καύσωνας, έχω αποφασίσει, δεν μου ταιριάζει. Δεν μου ταιριάζει καθόλου. Πείτε με περίεργο, ιδιότροπο, ιδιόρρυθμο, δύστροπο ή όπως αλλιώς θέλετε αλλά είμαι αμετακίνητος σε αυτό.

Το θέμα είναι, μάλλον, κατασκευαστικό. Βλέπεις κάποιους -ελάχιστους- ανθρώπους και τους χαίρεται η ψυχή σου. Τους λιμπίζεσαι. Κυκλοφορούν σε θερμοκρασίες 40+ και είναι σαν καινούριοι. Του κουτιού. Δεν ιδρώνουν, δεν χάνουν το χαμόγελο και τη διάθεσή τους. Ούτε καν γυαλίζουν.

Δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία. Το αντίθετο, μάλιστα. Παθαίνω όσα άσχημα μπορεί να πάθει κανείς από τη ζέστη.

Σε μια προσπάθεια να καταλάβω πού οφείλεται αυτό, κατέληξα στο ότι η ρίζα του κακού βρίσκεται, κατά κύριο λόγο, στην παιδική ηλικία μου και τις τραυματικές εμπειρίες εκείνης της περιόδου.

Από μικρός, λοιπόν, δεν τον είχα τον ιδρώτα για τίποτε. Είπαμε ότι έτσι κατασκευάστηκα, άλλωστε. Η καημένη η μάνα μου, με το που έπιανε η Άνοιξη, δεν προλάβαινε να πλένει μπλούζες. Και, φυσικά, ήταν μέσα στο νεύρο. Με κοίταζε σαν να ήμουν κόκκινο πανί. Αγρίευε το βλέμμα της. Ολέ ο ταύρος. 

Τα άλλα παιδάκια έτρεχαν, έπαιζαν, κυνηγιούνταν, ποδοπατιούνταν, κοπανιούνταν, πετούσαν πέτρες στα υπόλοιπα, ξυλοφορτώνονταν (σήμερα, παρόμοια παιχνίδια έρχονται σε σύγκρουση με τους κανόνες της πολιτικής ορθότητας), σαν μη συνέβαινε το παραμικρό. Εγώ, με την πρώτη κίνηση, μούσκεμα. Να στάζει ο ιδρώτας από παντού, να μπαίνει στα μάτια μου (τι τσούξιμο!), να κολλάνε τα ρούχα πάνω μου. Όσο κι αν προσπαθούσα να εξηγήσω στη μάνα μου ότι έτσι με έκανε ο Θεός, τίποτε. Στου κουφού την πόρτα. Με πλησίαζε με ύφος... μάνας, έβαζε το χέρι της στον λαιμό μου και, φυσικά, "Πάλι ίδρωσες;". Και τι να έλεγα εγώ; Ότι δεν ίδρωσα; Μα ήταν τόσο εμφανές. Χαμός. Μαύρο φίδι που με έφαγε.

Όσο κι αν προσπαθούσα να μην ιδρώσω, δεν τα κατάφερνα. Όσο καλή διάθεση κι αν έδειχνα, τόσο χειρότερα γίνονταν τα πράγματα. Όσο είχα στο μυαλό μου να τελειώσω το παιχνίδι στεγνός, τόσο περισσότερο ίδρωνα. Ποτάμι. Από τα πρώτα δευτερόλεπτα του παιχνιδιού, από τις πρώτες κινήσεις γινόμουν λούτσα. Τα περισσότερα παιδάκια, μετά το παιχνίδι, κάθονταν και έτρωγαν τα σουβλάκια τους, τον κορνέ τους, έπιναν τη βυσσινάδα τους. Κύριοι και κυρίες. Κι εγώ; Εγώ να τρέχω να αλλάξω για να μην κρυώσω και "έχουμε πάλι τα ίδια". Η αλήθεια είναι ότι ούτε εγώ ήθελα να "έχουμε πάλι τα ίδια", γιατί αυτό σήμαινε κρεβάτωμα, ενέσεις και άστα να πάει.

Με τέτοια βιώματα, πώς να μην με τρομοκρατούν οι ζέστες; Πώς να μη νιώθω εφιαλτικά από τις πρώτες, κιόλας, μέρες του καλοκαιριού; Αλλά ποιος σε καταλαβαίνει; Κανείς.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, έχουμε να αντιμετωπίσουμε, πλέον, και την απειλή της κλιματικής αλλαγής. Όλο και πιο υψηλές θερμοκρασίες, όλο και πιο παρατεταμένοι καύσωνες. Και οι επιστημονικές προβλέψεις; Όλο και πιο εφιαλτικές. Όλο και πιο δυσοίωνες. Θα αναγκαστούμε να φοράμε κελεμπίες. Θα γίνουμε έρημος, θα μεταλλαχτούμε σε καμήλες. Και επειδή και η πιο ήπια δραστηριότητα θα είναι δυσχερής, μας βλέπω να το ρίχνουμε στην απόλυτη αδράνεια και το κισμέτ.

Μετά, βέβαια, αναρωτιόμαστε γιατί ο κόσμος έχει χάσει το κέφι του, γιατί οδηγεί σαν τρελός, γιατί είναι διαρκώς μουτρωμένος, ευέξαπτος, αγενής, εριστικός, γιατί παθαίνει κρίσεις πανικού, γιατί στήνει καβγά με την παραμικρή ή με καμία αφορμή. 

Εμ, πώς να μη συμβαίνουν όλα αυτά και ακόμη χειρότερα; Από τη μια, το ζαβλάκωμα από τον ήλιο και τον καύσωνα. Από την άλλη, οι ζοφερές προοπτικές. Πολύ θέλει; 

Με τη νέα γενιά έξω από τις αίθουσες

Θερμοκρασία 22 βαθμοί. Νύχτα χωρίς φεγγάρι. Οι πυγολαμπίδες έχουν στήσει χορό, δίνοντας τη δική τους παράσταση και χαρίζοντας απόκοσμη ατμόσφαιρα στην καλοκαιρινή βραδιά. Όπως και να έχει, είναι τύχη να βρίσκομαι μακριά από τις συνθήκες καύσωνα του κάμπου. Κάθομαι στο μπαράκι του χωριού. Μουσική σε χαμηλή ένταση, ευχάριστα ακούσματα, λίγος κόσμος. Συνθήκες ιδανικές.

Τίποτε δεν μαρτυρούσε την εξέλιξη. Ξεκίνησα για ένα ποτό. Μόνος. Γι αυτό, άλλωστε, είχα μαζί και το βιβλίο μου για συντροφιά. Η τυχαία συνάντηση με πρώην μαθητή μου -φοιτητή, πλέον, στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς- και τη μικρή παρέα του, άλλαξε τα δεδομένα, καθιστώντας την έξοδό μου λίγο πιο κοινωνική από ό,τι είχα σχεδιάσει.

Η κουβέντα είχε αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εστιάζοντας, πού αλλού, στο μέλλον. Τους άκουγα με προσοχή. Ξαφνικά, είχα την αίσθηση ότι βρισκόμουν σε ένα πολύ γνώριμο κλίμα και ρόλο. Χαιρόμουν την αστείρευτη ενέργειά τους, διασκέδαζα με τα όνειρά τους, το χιούμορ με το οποίο αντιμετώπιζαν τα προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης και πραγματικότητας, απολάμβανα τα πειράγματα μεταξύ τους, τις απόψεις τους για τις προοπτικές. Έδειχναν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρά την ιδιότητα του φοιτητή συνδέοντάς τη όχι με περίοδο καλοπέρασης αλλά με ευκαιρία για απόκτηση σημαντικών εφοδίων.

Τη συζήτηση διέκοψε τηλεφώνημα υποψήφιας, η οποία ήθελε να με ενημερώσει για τις επιλογές της στο Μηχανογραφικό. Απομακρύνομαι λίγο. Επιστροφή στην πραγματικότητα. Η μαθήτρια δεν είχε συμπεριλάβει στο Μηχανογραφικό της σχολές, τις οποίες πίστευε ότι δεν «πιάνει» με κριτήριο τις βάσεις της προηγούμενης χρονιάς! Της εξήγησα ότι οι φετινές βάσεις μπορεί να είναι χαμηλότερες και άρα να χάσει την ευκαιρία εισαγωγής σε μια σχολή που πραγματικά την ενδιαφέρει. Την ενημέρωσα ότι δεν έχει σημασία η θέση της σχολής, την οποία θα «πιάσει» τελικά. Σημασία έχουν τα μόρια και όχι η σειρά επιλογής… . Την παρέπεμψα στις αναλυτικές οδηγίες που έχω στείλει στη διαδικτυακή ομάδα των μαθητών μου. Είπε ότι τις έχει δει. Σκέφτηκα ότι τις έχει δει αλλά δεν τις κατανόησε. Την προέτρεψα να ξαναδεί το Μηχανογραφικό και, πριν το οριστικοποιήσει, να μιλήσουμε πάλι.

Επιστροφή στην παρέα. Το τηλεφώνημα πρόσφερε νέο υλικό για συζήτηση θέτοντας στο επίκεντρο τον ρόλο του σχολείου αλλά και της οικογένειας στις επιλογές των νέων. Συμφωνήσαμε ότι, εξαιτίας του συντηρητισμού των συγκεκριμένων θεσμών, για πολλούς νέους τα αναγκαία, σύγχρονα εφόδια είναι δυσδιάκριτα έως τελείως άγνωστα. Αρκετοί ακολουθούν λαθεμένη πορεία σπαταλώντας χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε ξεπερασμένες επιλογές και δρόμους. Οδηγούνται σε αδιέξοδα.

Η κουβέντα υπήρξε καταλυτική για κάποιους. Όπως και ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, αρκετοί νέοι έχουν την πεποίθηση ότι το πτυχίο και μόνο αποτελεί εγγύηση για το μέλλον. Με τη βοήθεια του Διαδικτύου, επιστράτευσα πρόσφατα άρθρα, τις συνεντεύξεις ορισμένων «γκουρού» της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και απόψεις ατόμων με σημαντικές θέσεις σε επιχειρήσεις, στις οποίες πολλοί από την ομήγυρη ονειρεύονται να εργαστούν στο μέλλον. Το πτυχίο υπήρξε βασικό εφόδιο στο παρελθόν. Πλέον, η σημασία του αρχίζει να χάνει τη λάμψη της ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητο για την επιτυχία.

Τα πάντα συγκλίνουν στο ότι ο κόσμος αλλάζει με ρυθμούς, οι οποίοι δυσχεραίνουν και την απλή παρακολούθησή τους. Όσοι δεν το αντιλαμβάνονται είναι τυφλοί. Κι ενώ αρκετοί νιώθουν άβολα με ό,τι εμφανίζεται και εδραιώνεται ταχύτατα, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα δεδομένα της αγοράς, τα οποία εξελίσσονται με ιδιαίτερα ανατρεπτικό τρόπο.

Αρκετοί από την παρέα συνειδητοποίησαν ότι, πλέον, εκείνο που μετράει ουσιαστικά και γίνεται κριτήριο ατομικής εξέλιξης και επιτυχίας δεν είναι το πτυχίο -το οποίο αποκτούν όλο και περισσότεροι- αλλά οι δεξιότητες που διαθέτει κάποιος. Συγκεκριμένες γνώσεις σε νέους κλάδους αλλά και γνωρίσματα προσωπικότητας, τα οποία δεν εξασφαλίζει κανένα πτυχίο ή μεταπτυχιακό, αποτελούν στοιχεία από τα οποία εξαρτάται η πορεία του καθενός σε έναν κόσμο που μισεί τη στασιμότητα και κάνει τα πάντα για να εξολοθρεύσει σχήματα, αντιλήψεις και πρακτικές του παρελθόντος.

Όταν ζήτησαν τη γνώμη μου, προσπάθησα να καταλαγιάσω τις αγωνίες τους τονίζοντας τον ρόλο της δικής τους ευθύνης. Κατάλαβαν -τουλάχιστον, αυτό φάνηκε- ότι είναι εξαιρετικά δύσκολη, για ανθρώπους που γαλουχήθηκαν σε προηγούμενα δεδομένα, η προσαρμογή στην καινούρια και μονίμως ασαφή πραγματικότητα που διαμορφώνεται. Συνειδητοποίησαν πόσο δύσκολο είναι η προηγούμενη γενιά να αντιληφθεί ότι πρέπει να προσφέρει στους νέους όσα εκείνοι πρέπει να μάθουν και όχι όσα γνωρίζει αυτή. Η απάντηση-λύση βρίσκεται στη συνεχή ενημέρωση, την προσπάθεια αποκωδικοποίησης της εξέλιξης και την αξιοποίησή της χωρίς αγκυλώσεις.

Η θερμοκρασία, στο μεταξύ, είχε πέσει αρκετά. Τσουγκρίσαμε τα ποτήρια, ανανεώσαμε το ραντεβού μας και, φυσικά, δημιουργήσαμε μια διαδικτυακή ομάδα, για «να τα λέμε συχνά». Η ομάδα ονομάστηκε "Οι τυφλοί", αποδεικνύοντας ότι το χιούμορ και η διάθεση αυτοσαρκασμού δεν λείπουν από τη νέα γενιά. Ευτυχώς.

Επιστολή προς τους μαθητές που συμπληρώνουν το Μηχανογραφικό τους

Τόπος, Χρόνος

Αγαπητά παιδιά,

Επειδή από τηλεφωνήματα και μηνύματα, γονιών και μαθητών, διακρίνω ένα... άγχος για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού, επισημαίνω τα εξής:

1) Ακόμη κι αν πατήσετε, κατά λάθος (Θεέ μου, τι νροπή!!!) το κουμπί της οριστικοποίησης, έχετε τη δυνατότητα να αναιρέσετε το μηχανογραφικό σας με μια επίσκεψη στο σχολείο σας (ως 17 Ιουλίου) και να το συμπληρώσετε εξαρχής!

2) Δηλώστε τις σχολές με ΜΟΝΑΔΙΚΟ, επαναλαμβάνω ΜΟΝΑΔΙΚΟ, κριτήριο τη σειρά που τις επιθυμείτε. Μπορεί, για παράδειγμα, να σας ενδιαφέρει πρώτα η Φαρμακευτική και έπειτα η Ιατρική. Να τις δηλώσετε με αυτή ακριβώς τη σειρά, αδιαφορώντας για τα μόριά τους, ώστε να μη βρεθείτε σε σχολή που δεν είναι η πραγματική προτεραιότητα και επιλογή σας!

3) ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμη κι αν βάλετε μια σχολή (για την οποία διαθέτετε τα μόρια) σε χαμηλή σειρά, εσείς θα εισαχθείτε και όχι εκείνος που μπορεί να την έχει τοποθετήσει σε υψηλότερη θέση αλλά έχει λιγότερα μόρια από εσάς!

4) Μην παρασύρεστε από γονείς, παρέες, σχέσεις, γείτονες, άσχετους και, κάποτε, κακοπροαίρετους. Η συμπλήρωση του Μηχανογραφικού πρέπει να αντικατοπτρίζει τα δικά σας «θέλω» και όχι τις επιθυμίες και τα στερεότυπα της κοινωνίας. Επίσης, μην υποκύψετε στα κελεύσματα φροντιστών σας, οι οποίοι σας πιέζουν να δηλώσετε αναγνωρίσιμες σχολές, χωρίς να είναι και δική σας επιλογή. Το μόνο που θέλουν αυτοί, εννοείται για διαφημιστικούς λόγους, είναι να ανακοινώσουν ότι πολλοί μαθητές τους «πέρασαν» σε… περιζήτητες σχολές. Να θυμάστε ότι υπάρχουν επαγγέλματα με μέλλον, τα οποία συνδέονται με σχολές που δεν διαθέτουν το... «κύρος» κάποιων άλλων. Να θυμάστε ότι το μέλλον σας θα το διαμορφώσετε εσείς με μακροχρόνια προσπάθεια και επιλογές και όχι η σχολή που θα επιλέξετε τη συγκεκριμένη στιγμή. Να θυμάστε, επίσης, ότι καλείστε να κάνετε μια επιλογή όχι για τα επόμενα τέσσερα χρόνια των σπουδών αλλά για ολόκληρη τη ζωή σας!

5) ΤΕΛΟΣ, και επειδή το ακούω συχνά και το βρίσκω εξαιρετικά χωριάτικο, άθλιο, ηλίθιο και ενοχλητικό. Για όσες και όσους έχουν λίιιγο ψηλά τη μύτη, είναι βαθιά νυχτωμένες/οι ή έχουν πιστέψει ότι αξίζουν περισσότερα από αυτά που πέτυχαν στις πανελλαδικές, θέλω να επισημάνω το εξής: Δεν υπάρχουν «δασκαλίτσες». Δεν υπάρχουν σχολές, οι οποίες πρέπει να υποτιμώνται από τον τίτλο τους. Στο μέλλον θα ανακαλύψετε ότι η γενιά σας θα βγάλει «δασκάλες» που θα εμπνέουν σεβασμό αλλά και «δασκαλίτσες» που θα γίνονται ο περίγελος των μαθητών τους. Θα βγάλει «γιατρούς» αλλά και «γιατρουδάκια» που δεν θα ξέρουν τι τους γίνεται. Θα βγάλει δυναμικούς σε σύγχρονες ειδικότητες «δικηγόρους» αλλά και «χασοδίκες», οι οποίοι θα περιμένουν να επιβιώσουν με το επίδομα του συλλόγου τους (και πλέον αυτό δεν είναι μεγάλο). Θα βγάλει «δημοσιογράφους» αλλά και «σούργελα» που, απλώς, θα εκτίθενται στο σύμπαν ολόκληρο. Θα βγάλει «επιστήμονες» που θα προχωρήσουν σε επαναστατικά επιτεύγματα αλλά και ανθρώπους με «καλά» πτυχία, τα οποία δεν θα μπορούν να αξιοποιήσουν. Θα βγάλει άτομα -τεχνικούς, επιστήμονες, υπαλλήλους, εργοδότες...- αξιοπρεπή αλλά και άτομα που δεν θα γνωρίσουν την παραμικρή αναγνώριση.

ΥΣ: Οι πανελλαδικές ήταν για τους περισσότερους η πιο σημαντική, μέχρι στιγμής, δοκιμασία. Με εξαίρεση κάποιες περιπτώσεις αποτέλεσαν έναν καθρέφτη. Έναν καθρέφτη της προσπάθειας, της αυτοπειθαρχίας, της οργάνωσης, των ορίων-αντοχών αλλά και της ποιότητας της σκέψης σας. Ορισμένοι υπήρξατε άτυχοι! Κάποιοι φάγατε τα μούτρα σας! Άλλοι πάλι, πετύχατε πράγματα που δεν πιστεύατε ότι είστε ικανοί να κατακτήσετε!

Είτε καταφέρατε όσα σχεδιάζατε είτε όχι, καλό είναι να αξιοποιήσετε τα αποτελέσματά σας με σκοπό την αυτογνωσία. Από τη μια, εντοπίστε λάθη, βρείτε παραλείψεις και προσπαθήστε να τα βελτιώσετε. Από την άλλη, συνειδητοποιήστε τα θετικά σας, τις δυνατότητές σας και χρησιμοποιήστε τα ως βάση για να πιστέψετε στον εαυτό σας και να τονώσετε την αυτοπεποίθησή σας.

Με πολλή αγάπη,

ο... Δασκαλάκος σας