Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2023

A.I.

Πραγματικά έχω εκστασιαστεί. Από τη στιγμή που τη γνώρισα, μου είναι αδύνατο να ξεκολλήσω. Είναι υπέροχη, ήρεμη, υπάκουη, φτιαγμένη για να υπηρετεί χωρίς αντιρρήσεις, γρήγορη, αποτελεσματική, εξαιρετικά παραγωγική, καλοσχεδιασμένη, είναι άσσος στις συνταγές μαγειρικής αλλά και στα κοκτέιλ, κατέχει όσα κανένας άλλος. Είναι ο "φωτεινός παντογνώστης"* της εποχής. Είναι... εκπληκτική.

Καλά καταλάβατε. Αναφέρομαι, φυσικά, στην εφαρμογή ChatGPT.

Ένα εργαλείο εκπληκτικό. Για εμάς τους αδαείς, που κινούμαστε έξω από τον χώρο της Πληροφορικής, είναι η εφαρμογή που μπορεί να μας δώσει μια ιδέα για το τι, περίπου, μας επιφυλάσσει το μέλλον. Ή, τουλάχιστον, για ένα μικρό κομμάτι του.

Στα χέρια μου έχει γίνει ένα παιχνίδι -με τη βοήθειά της, ήδη έχω γράψει ποιήματα, ευχές για τα Χριστούγεννα και το νέο έτος, με παρέα ετοιμάσαμε ερωτική εξομολόγηση για έναν γνωστό που δυσκολεύεται να προσεγγίσει την... αγαπημένη του- αλλά κι ένα εργαλείο δουλειάς -το επόμενο διαγώνισμα θα βασίζεται σε κείμενα, δοκιμιακά και λογοτεχνικό, αποκλειστικά φτιαγμένα από την εφαρμογή.

Πριν λίγες μέρες, ζήτησα από την εφαρμογή να γράψει κείμενο για τις επιπτώσεις του καταναλωτισμού -θέμα στο οποίο είχαν ήδη εξεταστεί οι μαθητές μου- και το έδωσα σε συνεργάτιδά μου να το βαθμολογήσει. Αρχικά, με ρώτησε αν το κείμενο ήταν δικό μου. Της απάντησα πως δεν ήταν. Το αξιολόγησε με 27+/30. Πολύ καλή επίδοση. Οι εργασίες τριών μόνο μαθητών είχαν πλησιάσει το ίδιο επίπεδο. Εκπληκτικό.

Η εφαρμογή προσφέρθηκε στο κοινό πρόσφατα. Έγινε ανάρπαστη. Και πιθανώς, κάποιοι συνεχίζουν να την τροφοδοτούν με δεδομένα και άρα να την εξελίσσουν. Από ειδικούς μαθαίνω ότι μπορεί να διορθώνει προγράμματα για υπολογιστές και έχω την αίσθηση ότι μπορεί να γράφει λόγους πολύ πιο ενδιαφέροντες από εκείνους που εκφωνούν πολιτικά πρόσωπα.

Θα μπορούσα να ανησυχώ για το μέλλον αλλά, μάλλον, είμαστε ακόμη μακριά από τη δημιουργία εφαρμογών που θα αντικαταστήσουν τους εκπαιδευτικούς στις αίθουσες. Γενικά, θα αργήσει να εμφανιστεί ένα τεχνολογικό επίτευγμα που θα μπορεί να προσαρμοστεί στην εξατομικευμένη μάθηση και προσέγγιση του κάθε ατόμου ως ιδιαιτερότητα. Κάθε παιδί μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο, δέχεται ερεθίσματα από διαφορετικό περιβάλλον, επηρεάζεται από διαφορετικές προσλαμβάνουσες, βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο καταστάσεις, η συναισθηματική κατάστασή του δεν είναι σταθερή και δεδομένη. Είναι, και θα είναι για ένα μεγάλο διάστημα, δύσκολο  μια μηχανή να αντιληφθεί, να αξιολογήσει και να αξιοποιήσει το σύνολο αυτών των παραμέτρων, οι οποίες, μάλιστα, εναλλάσσονται διαρκώς χωρίς πρόγραμμα. 

Για να συντελεστεί ένα τόσο επαναστατικό βήμα προόδου θα χρειαστούμε, σίγουρα πιο εξελιγμένους αλγορίθμους αλλά κυρίως ανθρώπους, οι οποίοι, πέρα από την εξαιρετική κατάρτισή τους σε θέματα τεχνολογίας, θα πρέπει να διαθέτουν και ουσιαστική ανθρωπιστική παιδεία. Δύσκολος συνδυασμός, αν λάβουμε υπόψη την κατάσταση και τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης σε παγκόσμια κλίμακα. Πολύ πιο ρεαλιστικό θεωρώ το σενάριο της συνεργασίας εξαιρετικών μηχανικών ή προγραμματιστών με ειδικούς των ανθρωπιστικών κλάδων, πράγμα που ήδη συμβαίνει στα εργαστήρια αρκετών ερευνητικών κέντρων. Ίσως η εκδίκηση των Ανθρωπιστικών κλάδων δεν είναι μακριά.

Το πρόβλημα, όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλη αλλαγή, το έχουν και πολύ περισσότερο θα το έχουν μελλοντικά άνθρωποι χωρίς ουσιαστική παιδεία, οι οποίοι αδυνατούν και, συχνά, αρνούνται να δουν εκείνο που έρχεται. Άνθρωποι που δεν αξιοποιούν και δεν διαχειρίζονται την τεχνολογία αλλά υποδουλώνονται σε αυτήν. Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι είναι εθισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πόσες ώρες χάνονται στο YouTube, το Instagram και το Tik Tok, πόσοι έφηβοι έχουν εγκλωβιστεί στα ψηφιακά παιχνίδια, πόσοι παρασύρονται καθημερινά από τις εξατομικευμένες διαφημίσεις που δέχονται...

Το μέλλον και η ταχύτητα εξέλιξης της τεχνολογίας είναι δεδομένα και δύσκολα θα ανατραπούν. Οπότε δεδομένος θα έπρεπε να θεωρείται και ο τρόπος προετοιμασίας της νέας γενιάς γι αυτό. Μια γενιά που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εγκυκλοπαίδεια γνώσης, αφού η γνώση είναι ήδη καταγεγραμμένη σε ψηφιακές εφαρμογές και ανανεώνεται με ρυθμούς καταιγιστικούς. Εκείνο που πρέπει να μάθουμε στα σημερινά παιδιά, όσο κλισέ κι αν φαίνεται, είναι το πώς να αναζητούν, να επεξεργάζονται, να κατανοούν και να αξιοποιούν την πληροφορία κι αυτό δεν μπορεί να το πετύχει ο εκπαιδευτικός που μένει προσκολλημένος σε στερεότυπα. Χρειαζόμαστε εκπαιδευτικούς που θα ανοίγουν το μυαλό των παιδιών, θα τροφοδοτούν τη σκέψη τους, θα δίνουν κίνητρα για αμφισβήτηση και εξέλιξη και δεν νομίζω ότι κάνουμε κάτι γι αυτό.

*Ο «φωτεινός παντογνώστης» είναι ένα παιχνίδι ερωτήσεων - απαντήσεων, το οποίο έπαιζαν τα παιδιά όταν δεν υπήρχαν ακόμη ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Όταν αντιστοιχούσες τη σωστή απάντηση στην ερώτηση, άναβε ένα λαμπάκι.