Φταίνε τα θέματα ή το παραμύθι; (Με αφορμή τα θέματα στη Φυσική)

Διαβάζω ότι γονείς υποψηφίων, οι οποίοι -οι υποψήφιοι, όχι οι γονείς- πάτωσαν στο μάθημα της Φυσικής στις πρόσφατες Πανελλαδικές, οργανώνουν κίνηση διαμαρτυρίας με συλλογή υπογραφών. Δεν θεώρησα σκόπιμο να ενημερωθώ ούτε σε ποιον απευθύνεται η διαμαρτυρία τους ούτε με ποιον απώτερο σκοπό.

Η κίνηση θα πάει άπατη και δεν θα επηρεάσει, στο παραμικρό, τα αποτελέσματα των εξετάσεων. 

Διαβάζω, επίσης, ότι, με βάση τα, μέχρι στιγμής, βαθμολογικά δεδομένα, ένα 20% των φετινών υποψηφίων έχει γράψει πάνω από 80 (16/20) στο συγκεκριμένο μάθημα. Φαντάζομαι, δε, ότι ένα 25%, περίπου, των μαθητών θα έχει γράψει πάνω από 75 (15/20). Με απλά λόγια, ένας στους τέσσερις (1/4) υποψηφίους έχει γράψει καλά ή σχετικά καλά. Ιδίως αν σκεφτούμε πόσο δύσκολα θεωρήθηκαν τα θέματα.

Και αναρωτιέμαι: Δηλαδή, πόσοι θα έπρεπε να γράψουν πάνω από 80 στη Φυσική; Υπάρχει κάποιος λογικός άνθρωπος που μπορεί να ισχυριστεί ότι το ποσοστό θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο; Για ποιον λόγο, λοιπόν, διαμαρτύρονται οι... διαμαρτυρόμενοι; Ένας στους τέσσερις με βαθμό πάνω από δεκαπέντε μου φαίνεται ικανοποιητικό ποσοστό. Εξίσου λογικό μου φαίνεται άλλο ένα 20-25% να έχει γράψει από 10 ως 15 και οι υπόλοιποι να έχουν κινηθεί κάτω από τη βάση.

Πρόκειται για αποτελέσματα που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Δεν διαθέτουν όλοι οι μαθητές την ίδια ευφυΐα, δεν κατέβαλαν την ίδια προσπάθεια, δεν αφιέρωσαν τον ίδιο χρόνο στη μελέτη, δεν είχαν το ίδιο πρόγραμμα, δεν διακρίνονταν από τον ίδιο βαθμό πειθαρχίας και, κυρίως, ψυχραιμίας.     

Για ποιον, λοιπόν, λόγο διαμαρτύρονται κάποιοι, φωνασκούν κάποιοι άλλοι, ωρύονται αρκετοί, εξαπολύουν μύδρους εναντίον της επιτροπής θεμάτων και κατά του συστήματος ορισμένοι;

Όλοι γνωρίζουμε τι και ποιος φταίει αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να το παραδεχτούμε. 

Παρόλ' αυτά, ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε τάξη, με στόχο να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να αφήσουμε τους έρμους τους υποψηφίους στην ησυχία τους και την αγωνία τους.

Πάει, λοιπόν, ο έρμος ο μαθητής στις Πανελλαδικές με φουσκωμένα τα μυαλά, εξαιτίας των... φουσκωμένων σχολικών βαθμών του. Το σχολείο τον παραμύθιασε ότι αξίζει για πολλά, ότι μπορεί να καταφέρει πολλά, έστω κι αν δεν καταβάλλει την απαιτούμενη προσπάθεια. Φτάνει στις εξετάσεις με υπέρμετρα υψηλές προσδοκίες και, μάλλον, για πρώτη φορά στη ζωή του, βιώνει μια πραγματικότητα για την οποία δεν τον έχει προετοιμάσει κανείς.

Φτάνει στις Πανελλαδικές ο κακόμοιρος ο υποψήφιος έχοντας την ιδέα ότι θα αντιμετωπίσει ένα ακόμη, από τα πάρα πολλά, φροντιστηριακό διαγώνισμα. Ναι αλλά στο φροντιστήριο εξεταζόταν, συνήθως, σε αναμενόμενα θέματα, σε προβλήματα που είχε αντιμετωπίσει πρόσφατα, σε ερωτήσεις που σχετίζονταν με το κεφάλαιο που μόλις είχε διδαχτεί και, συχνά, είχε τη βοήθεια των καθηγητών του. Η πλειονότητα (επαναλαμβάνω "η πλειονότητα") των μαθητών σε κάποιο διαγώνισμα (φαντάζομαι) έγραψε για το μαγνητικό πεδίο, σε άλλο για τις ταλαντώσεις, σε κάποιο άλλο για τα κύματα και πήγε λέγοντας. Συγκεκριμένη ύλη, περιορισμένοι τύποι, περιορισμένο είδος προβλημάτων και, συχνά, λέω και πάλι, με τη βοήθεια των καθηγητών του. Έγραφε καλά. Και πάει ο καψερός στις εξετάσεις και τι να δει. Συνδυαστικά θέματα, θέματα που απαιτούν γνώση και εμπειρία από διαφορετικά κεφάλαια ακόμη και από προηγούμενες τάξεις, πρωτοτυπία, φαντασία. Κι εκείνος ο καθηγητής που τον βοηθούσε στα διαγωνίσματα, πουθενά! Όπως είναι φυσικό, το μεγάλο ποσοστό δεν καταφέρνει να αντεπεξέλθει και διαψεύδεται. Όπως συνέβη και φέτος.

Με απλά λόγια, ο κάθε μέτριος (και φυσικά οι γονείς του) απαιτούσε καλά ή και άριστα αποτελέσματα. Άρα απαιτούσε το ανέφικτο. Τελείως παράλογο.

Πάντως, δεν χρειάζεται κανένας πανικός, έτσι κι αλλιώς. Η Ιατρική, η Νομική, η Ψυχολογία, οι Ηλεκτρολόγοι, η Αρχιτεκτονική... θα πάρουν και φέτος τους υποψηφίους που θέλουν και έχουν ήδη ανακοινώσει, έστω κι αν αυτοί εισαχθούν με χαμηλότερους από άλλες χρονιές βαθμούς. Δεν πρόκειται να μείνει κανείς έξω από τη σχολή προτίμησής του, επειδή δεν έγραψε καλά στη Φυσική αλλά επειδή έγραψε χειρότερα από τους άλλους υποψηφίους. Θα μείνει, επίσης, στην απέξω επειδή δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τη βάση που η κάθε σχολή απαιτεί, ώστε οι φοιτητές της να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της.

Οπότε ούτε οι φωνές ούτε οι διαμαρτυρίες μας χρειάζονται και, βέβαια, δεν βοηθούν κανέναν και κυρίως τους μαθητές, οι οποίοι αγωνιούν για τους βαθμούς τους. Ας τους αφήσουμε στην ησυχία τους και ας παραδεχτούμε ότι κάποιοι τελειόφοιτοι είναι καλύτεροι και καλύτερα προετοιμασμένοι από τους άλλους. Δικαιούνται, λοιπόν, περισσότερα. 

Και όλοι να θυμόμαστε ότι  δεν έχουν καλό τέλος όλα τα παραμύθια. Κάποια έχουν κακό, με σκοπό να μας διδάξουν ότι στη ζωή υπάρχει κι αυτό!

Αποχή: Είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, ανόητε

«Ο χειρότερος αγράμματος είναι ο πολιτικά αγράμματος. Δεν ακούει τίποτα, δεν βλέπει τίποτα, δεν μετέχει στην πολιτική ζωή.
Δεν δείχνει να γνωρίζει ότι το κόστος διαβίωσης, η τιμή των φασολιών, του αλευριού, του ενοικίου, των φαρμάκων, όλα βασίζονται σε πολιτικές αποφάσεις. Νιώθει ακόμη και περήφανος για την πολιτική του αμορφωσιά, φουσκώνει το στήθος και λέει πως μισεί την πολιτική.
Δεν γνωρίζει, ο ηλίθιος, πως από την έλλειψη συμμετοχής του στα κοινά προέρχεται η ύπαρξη της πόρνης, το παρατημένο παιδί, ο κλέφτης και, χειρότερα απ’ όλα, οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, oι λακέδες των εκμεταλλευτριών πολυεθνικών εταιρειών…».

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ

Με τόσες πτώσεις από τα σύννεφα, το περίεργο είναι ότι είμαστε, ακόμη, αρτιμελείς. Τελευταία και, μάλλον πιο ηχηρή, η πτώση που προκάλεσε η ανακοίνωση του ποσοστού των απεχόντων από τις πρόσφατες ευρωεκλογές. Και τώρα, τα επιτελεία των κομμάτων, οι ομάδες των πολιτικών αναλυτών αλλά και ο κάθε καφενόβιος, τρέχουν να αναλύσουν, να κατανοήσουν, να εξηγήσουν το «γιατί».

Η κατάσταση, αν δεν ήταν για κλάματα, θα ήταν για αφόρητα γέλια.

Αν, πάντως, θέλουμε να εξετάσουμε την κατάσταση χωρίς παρωπίδες, διάθεση να καλοπιάσουμε όσους απείχαν και να προσδώσουμε μανδύα σοβαρότητας σε μια, εξ ορισμού, γελοία κατάσταση, η εξήγηση είναι μία και είναι απλή.

Ας πάρουμε τα δεδομένα από την αρχή. Τη συγκεκριμένη στιγμή οι πολίτες χωρίζονται σε δυο ομάδες. Υπάρχουν εκείνοι που νιώθουν ικανοποιημένοι από την κατάσταση και εκείνοι που νιώθουν έντονη δυσαρέσκεια. Με τους «ούτε κρύο ούτε ζέστη» δεν έχω την παραμικρή διάθεση να ασχοληθώ και δεν το κρίνω αναγκαίο.

Από τη μια, λοιπόν, έχουμε τους ευχαριστημένους, εκείνους, δηλαδή, που αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία τις εξελίξεις. Ζουν καλύτερα, εξελίσσονται, βλέπουν με θετικό τρόπο το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους. Η λογική λέει ότι η συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών επιθυμεί την αδιατάρακτη συνέχεια και αυτό σημαίνει ότι θα προσέρχονταν στις κάλπες με στόχο τη διαφύλαξη μιας πραγματικότητας ευοίωνης για τους ίδιους.

Από την άλλη, έχουμε τους δυσαρεστημένους, οι οποίοι, σύμφωνα με τη λογική πάντα, θα συμμετείχαν σαν τρελοί με στόχο την πολυπόθητη γι αυτούς ανατροπή - αλλαγή και μια πιθανή βελτίωση των συνθηκών.

Με απλά λόγια, όλοι οι δρόμοι θα έπρεπε, λογικά, να οδηγούν στις κάλπες, πράγμα, όμως, που δεν συνέβη, με αποτέλεσμα να ακούμε, για πολλοστή φορά, ότι «νικητής των εκλογών ήταν η αποχή». Πόσο βαρετό και ανόητο!

Οπότε τι φταίει πραγματικά;

Είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός που φέρει ολοκληρωτικά την ευθύνη. Είναι άρα η αδυναμία της πλειονότητας (όπως αποδεικνύεται) να παρακολουθήσει, να επεξεργαστεί ουσιαστικά και να κατανοήσει ακόμη και απλοϊκά δεδομένα της καθημερινότητας και η άγνοια που η συγκεκριμένη αδυναμία επιφέρει.

Ρωτήστε οποιονδήποτε από τους απέχοντες πώς αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και, απλώς, θα συνειδητοποιήσετε το μέγεθος της άγνοιάς του και την αδυναμία του να δώσει μια σαφή εξήγηση για τη στάση του.

Οι περισσότεροι θα μείνουν στη γελοιότητα του «όλοι ίδιοι είναι» και… τέλος. Ναι αλλά πώς κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό; Έχουν ενημερωθεί για τους υποψηφίους των κομμάτων; Μήπως μελέτησαν τον πρότερο βίο τους και τη γενικότερη στάση ζωής τους; Αφιέρωσαν έστω και ελάχιστο από τον χρόνο που σπαταλούν στην περιήγησή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη διαδικασία της ενημέρωσης;

Σιγά και μην… Οπότε πώς κατέληξαν στο πάνσοφο συμπέρασμα του «όλοι ίδιοι είναι»; Με ποια δεδομένα απέρριψαν, συλλήβδην, το σύνολο των υποψηφίων, χαρακτηρίζοντάς τους διεφθαρμένους και ανάξιους; Απλώς, κατέληξαν, βλακωδώς, σε μια καθησυχαστική θέση για να αιτιολογήσουν -μάλλον στους εαυτούς τους- τη στάση τους. Κατέληξαν σε μια ωραία δικαιολογία που επικαλύπτει την άγνοια, την αδιαφορία, την αδράνεια και, τελικά, τη δουλική συμπεριφορά τους.

Όσοι ασχολούνται με τα της εκπαίδευσης γνώριζαν ήδη. Έβλεπαν την κατάσταση να πλησιάζει απειλητικά. Το έβλεπαν στις απαντήσεις των μαθητών, στην αδυναμία τους να επεξεργαστούν απλά κείμενα, να εντοπίσουν τα ζητούμενα ενός προβλήματος, να αποτυπώσουν με σαφήνεια μια άποψη. Η κατάσταση γεννιέται στους κόλπους της οικογένειας, η οποία δεν έχει τη διάθεση ή τη δυνατότητα να καθοδηγήσει τις νέες γενιές και να προσφέρει σε αυτές ακόμη και τα τυπικά εφόδια. Ενισχύεται και διαιωνίζεται στις σχολικές αίθουσες και το εκπαιδευτικό σύστημα που μένει αγκυλωμένο σε πρακτικές της πρώτης Βιομηχανικής Περιόδου. Και, πλέον, ξεχύνεται στην κοινωνία και καταλαμβάνει κάθε ζωτικό χώρο.

Ο λειτουργικά αναλφάβητος αδυνατεί να αποκτήσει σφαιρική εικόνα του κόσμου και, βέβαια, να τοποθετήσει την ύπαρξή του μέσα σε αυτόν. Επιζητά το απλοϊκό, γιατί του είναι αδύνατο να κατανοήσει το -έστω και ελάχιστα- σύνθετο. Αντιλαμβάνεται φράσεις με ελάχιστες λέξεις, οπότε δεν είναι περίεργο που συγκινείται από συνθήματα. Όσο πιο μικρά και απλοϊκά, τόσο το καλύτερο. "Πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια". Τέλειο. Τρεις λέξεις όλες κι όλες. Και, μάλιστα, λέξεις φορτωμένες με συναίσθημα. Βέβαια, πώς αντιλαμβάνεται την έννοια "πατρίδα" στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι άλλο θέμα. Πώς βιώνει την έννοια "θρησκεία" σε μια εποχή που η επιστήμη δίνει απαντήσεις (αλλά όχι άφεση αμαρτιών) χρειάζεται συζήτηση. Τι σημαίνει γι αυτόν "οικογένεια" σε μια εποχή που ο θεσμός χρειάζεται ριζικές αλλαγές, ώστε να προσαρμοστεί στις εξελίξεις, δημιουργεί ερωτηματικά.

Οι λειτουργικά αναλφάβητοι (ακόμη και μορφωμένοι) βρίσκονται έξω από τα νερά τους. Θέλουν, επιδιώκουν και αντιλαμβάνονται το απλοϊκό ενώ την ίδια στιγμή η πραγματικότητα -και η πολιτική πραγματικότητα- γίνεται όλο και πιο σύνθετη.

Το τι ακολουθεί το βλέπουμε σήμερα στα σχολεία. Το συνειδητοποιούμε με τα αποτελέσματα των εξετάσεων των μαθητών. Το αντικρίζουμε στα μαθητικά γραπτά. Εκεί φαίνεται καθαρά το τι μας περιμένει. Όταν ο σημερινός μαθητής-φοιτητής αποδεικνύει ένα θεώρημα, το οποίο του ζητήθηκε, απλώς, να το διατυπώσει, όταν ο σημερινός μαθητής-φοιτητής αδυνατεί να αποδώσει (σωστά) περιληπτικά ένα κείμενο, τότε μπορούμε να ξέρουμε πού θα φτάσουν τα ποσοστά της αποχής στο άμεσο μέλλον.

Δεν είναι δύσκολο, τελικά και δεν απαιτούνται βαθυστόχαστες αναλύσεις. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δει κάποιος πού θα κινηθούν οι βαθμοί της περίληψης στο μάθημα της Γλώσσας στις πρόσφατες Πανελλαδικές. Αυτός θα ξέρει και, μάλλον, θα πέσει από τα σύννεφα. Πάλι.

Μ.Ο. (Η προσφορά των πανελλαδικών)

Οι πανελλαδικές πλησιάζουν. Αυτό είναι καλό και κακό. 

Καλό για όσους έκαναν τη δουλειά που έπρεπε ως μαθητές ή εκπαιδευτικοί. Θα αποφύγω αναφορές στους γονείς, για να μην εξάψω συναισθήματα, τα οποία δεν πρέπει να… εξαφθούν, ώρες που είναι. Κακό για εκείνους που συνειδητοποίησαν λίιιγο αργά το τι έπρεπε να κάνουν, οπότε τώρα… «τρεχάτε ποδαράκια μου να μη σας φτάσει ο …*». Αυτοί, είναι πολύ πιθανό, να το έχουν ρίξει στις παρακλήσεις. Δεν πιστεύω, βέβαια, ότι θα καταφέρουν και πολλά με τον συγκεκριμένο τρόπο.

Με απλά λόγια και σταράτα, οι πανελλαδικές θα είναι μια αναγνώριση, το επιστέγασμα των προσπαθειών για κάποιους ή ένας όλεθρος για άλλους. Είτε έτσι είτε αλλιώς, όμως, μπορούν για όλους να αποδειχτούν εξαιρετικά διδακτικές.

Και φέτος θα φανεί ότι εκείνος που επιθυμεί κάτι εξαιρετικό, θα πρέπει να έχει καταβάλει και, εξίσου, εξαιρετική προσπάθεια, η οποία ξεφεύγει -εννοείται προς το καλύτερο- από την προσπάθεια του Μέσου Όρου (Μ.Ο.). Αν, δηλαδή, θέλω κάτι καλό, πρέπει να κάνω ό,τι κάνουν οι λίγοι και όχι οι πολλοί. Συνήθως ο Μ.Ο. συνδέεται με τους πολλούς, τη μάζα και η μάζα αντιμετωπίζει αρκετά θεματάκια.

Οι μαθητές που ανήκουν στη μάζα (σπατάλη χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τη διασκέδαση, πολύωρη αδράνεια, άσκοπη γκρίνια, ανώφελη αναζήτηση δικαιολογιών, τεμπελιά…) θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν, θα νιώσουν διάψευση, απογοήτευση και, ίσως, απόγνωση. Όσοι κοπίασαν, θα δρέψουν δάφνες και θα νιώσουν δικαιωμένοι.

Αυτό μπορεί να είναι ένα σημαντικό μάθημα ζωής για όσα ακολουθούν. Ο αγώνας δεν σταματάει στις πανελλαδικές. Ο δρόμος είναι μακρύς. Θα υπάρξουν κι άλλες ευκαιρίες, υπάρχουν και άλλες δυνατότητες και ο καθένας θα κληθεί να κινηθεί, αξιοποιώντας τα διδάγματα που του προσφέρει η ζωή.

Οι σημερινοί μαθητές και αυριανοί φοιτητές -ελπίζω ότι θα το συνειδητοποιήσουν- έχουν δυο επιλογές. 

Από τη μια, η επιλογή του Μ.Ο. που οριοθετείται μεταξύ χαλαρής φοιτητικής ζωής, ανεμελιάς, ατελείωτης διασκέδασης, «ας πάρω το πτυχίο και μετά βλέπουμε». Όσοι προσανατολίζονται στη συγκεκριμένη, στο μέλλον (κι αυτό δεν αργεί να έρθει) θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στην επαγγελματική αποκατάσταση -εύρεση μιας αξιοπρεπούς εργασίας, αφού θα κληθούν να ανταγωνιστούν τη μάζα, άρα τους πολλούς. Μεγάλος ανταγωνισμός.

Από την άλλη, η διάθεση και προσπάθεια να ξεφύγουν από τις επιλογές του Μ.Ο. και να ξεχωρίσουν κι αυτό μεταφράζεται σε ουσιαστική ενασχόληση με μαθήματα και εργαστήρια, σε εκμάθηση ξένων γλωσσών, σε συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις, σε ενημέρωση, σε εξοικείωση με σύγχρονες τεχνολογίες και επαφή με τους αλγορίθμους, σε ανάγνωση βιβλίων. Αυτοί, μάλλον, δεν θα αντιμετωπίσουν το παραμικρό πρόβλημα στο μέλλον, αφού θα έχουν αποκτήσει εφόδια (γνώσεις, προσωπικότητα), τα οποία ελάχιστοι άλλοι θα έχουν. Θα συνεχίσουν σε αξιόλογες μεταπτυχιακές σπουδές, σε μια αποδοτική και, πολύ πιθανό, μια ενδιαφέρουσα και δημιουργική εργασία.

Ο Μ.Ο. είναι μια παγίδα για την πλειονότητα. «Εεε, ποιος τα κάνει αυτά;» ή «Γιατί, οι άλλοι τι κάνουν;». Ο Μ.Ο. είναι βαρίδιο και απαρχή προβλημάτων. Ταυτίζεται με το εύκολο, αποτελώντας επιλογή της μάζας. Όσοι το αντιληφθούν αυτό, θα τα καταφέρουν, μια χαρά, στη ζωή τους. Οι υπόλοιποι… Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι. Πάντως, τα δεδομένα δείχνουν ότι τα καταφέρνουν οι λίγοι κι αυτοί βρίσκονται μακριά από τον Μ.Ο..

 * λέξη που δεν μου επιτρέπεται να χρησιμοποιήσω για λόγους πολιτικής ορθότητας

Τέσσερις γάμοι και μία κηδεία

Γνωρίζετε τον Στηβ Βόσνιακ; Και να μην τον γνωρίζετε, μην ανησυχείτε. Θα βοηθήσω και τους πιο αδαείς να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Και μην αρχίσετε, τώρα, τα "τι καλόοος" και "τι γλυκούληηης". Τα ξέρω και τα ακούω συνεχώς. Έτσι με έκανε ο Θεός. Προσωπικά δεν πάσχισα καθόλου να αποκτήσω αυτά τα υπέροχα γνωρίσματα. 

Λοιπόν, ο Στηβ, περί ου ο λόγος (ο υπολογιστής μου δεν διαθέτει πρόγραμμα για πνεύματα και περισπωμένες και υπογεγραμμένες και ό,τι άλλο θα καθιστούσε τη φράση ανθρώπινα αποδεκτή), είναι ο συνιδρυτής της Apple. Οι άλλοι συνιδρυτές είναι οι Στηβ Τζομπς και Ρόναλντ Γουέιν, οι οποίοι δεν θα μας απασχολήσουν στο συγκεκριμένο κείμενο.

Ο Στηβ Βόσνιακ, 73 ετών σήμερα, μιλώντας στους αποφοίτους του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, Μπόλντερ, την περασμένη εβδομάδα, ανάμεσα σε άλλα και πολύ ενδιαφέροντα είπε και το εξής για τον τρόπο διαπαιδαγώγησής του: «Οι γονείς μου με άφησαν να ακολουθήσω την καρδιά μου. Όταν θέλεις πραγματικά κάτι, αγαπάς κάτι και είναι το πάθος σου, θα πρέπει να έχεις τους γονείς σου να σε υποστηρίζουν να πας προς αυτή την κατεύθυνση. Χωρίς να σου πω, "Όχι. Θα πρέπει να μελετήσεις αυτό, πρέπει να πας σε αυτό το σχολείο"».

Μάλιστα! Τα διαβάζω όλα αυτά και σκέφτομαι: Τι καλά, πόσο, μα πόσο, απλό είναι το μυστικό της επιτυχίας; Θαυμάσια. Βέβαια, μπαίνω σε δεύτερες σκέψεις και αρχίζω να ψάχνω τη βιογραφία του Στηβός (γενική του Στηβ) και ένα σοκ το παθαίνω. Πράγματι, ο Στηβάκος (υποκοριστικό του Στηβ) συνίδρυσε μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες εταιρείες της εποχής μας. Η συμβολή της Apple στην εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας και, γενικότερα, της αντίληψης που έχουμε για τον κόσμο, του τρόπου που επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε ή διασκεδάζουμε υπήρξε καθοριστική. Πρόκειται για έναν κολοσσό, η αξία του οποίου αποτιμάται σε κάποια τρις δολάρια. Ο ίδιος ο Στηβ είναι εκατομμυριούχος. Το ξέρετε, άλλωστε, όλοι εσείς που χρυσοπληρώσατε το iphone σας, "γιατί έχει καλή κάμερααα" και, μάλλον, εξυπηρετεί τη ματαιοδοξία σας. Με λίγα λόγια και σταράτα, ο Στηβ της ιστορίας μας είναι επιτυχημένος, σύμφωνα με τα κριτήρια της εποχής.

Είναι, όμως, ο Στηβ και κάθε εκατομμυριούχος Στηβ ευτυχισμένος; Συνεχίζοντας να μελετώ τη βιογραφία του διαβάζω ότι αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο, ότι μετά την Apple από την οποία απομακρύνθηκε (μάλλον, τον απομάκρυναν), ίδρυσε κάποιες ακόμη εταιρείες, οι οποίες δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά (έκλεισαν σε σύντομο διάστημα) και ότι έχει κάνει τέσσερις (μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) γάμους. Ωραία.

Συμπεραίνω ότι ο πρωταγωνιστής μας θεωρείται επιτυχημένος, επειδή τα κονόμησε τρελά. Είναι η ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου. Ξεκίνησε, άλλωστε, μαζί με τον Τζομπς σε ένα γκαράζ (πόσο αμερικανικό;) και "κατέκτησε τον κόσμο". Είναι πολύ περίεργο αυτό με τα αμερικανικά γκαράζ και κάποια στιγμή θα πρέπει να αναλυθεί περαιτέρω η επιρροή τους στην πορεία της ανθρωπότητας. Όμως, το να αποβληθεί κάποιος από πανεπιστήμιο, το οποίο χρυσοπληρώνει, δεν είναι απλό πράγμα. Κάτι δείχνει για ζητήματα προσαρμογής, κοινωνικής συμπεριφοράς και άλλα. Κι άντε να σε διώξουν επειδή κατέλαβες και κατέστρεψες χώρους του πανεπιστημίου, επειδή έχτισες έναν πρύτανη στο γραφείο του, επειδή τραμπούκισες κάποιον άλλον, αλλά, αν δεν το έκανες αυτό -και ο Στηβ δεν το έκανε- θα πρέπει να έκανες κάτι ιδιαίτερα μη αποδεκτό από την κοινότητα. Από την άλλη, τέσσερις (4) γάμοι; Ε, δεν είναι και λίγοι. Κι αυτό σημαίνει κάτι. Μάλλον, σημαίνει πολλά. Σημαίνει κάτι για τις κοινωνικές επιλογές, σημαίνει κάτι για τη συντροφικότητα, σημαίνει για την αντίληψη περί οικογένειας, σημαίνει κάτι για τη δέσμευση, σημαίνει για τη σταθερότητα, σημαίνει κάτι για τη δομή του χαρακτήρα, σημαίνει, τέλος πάντων, κάτι για πολλά πράγματα.

Το ξανασκέφτομαι. Ο Στηβ έχει, πράγματι, πετύχει κι αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, επειδή κέρδισε πολλά χρήματα, εξαιτίας της πρωτοποριακής σκέψης του. Έχει πετύχει με οικονομικά κριτήρια αλλά και τα στερεότυπα της εποχής (ευτυχία = χρήμα). Όμως, αυτό απέχει πολύ από την επιτυχία και, ίσως την ευτυχία, με κοινωνικά κριτήρια. 

Μπορεί, λοιπόν, η απόλυτη ελευθερία από τους γονείς προς τα παιδιά τους να είναι αναγκαία και να συμβάλλει στην οικονομική επιτυχία τους. Είναι αδιανόητο οι γονείς να παρεμβαίνουν αυταρχικά στη ζωή και τις επαγγελματικές επιλογές της νέας γενιάς. Μια, πραγματικά, ευτυχισμένη και γεμάτη ζωή, όμως, προϋποθέτει κι άλλα. Ενδιαφέρον, δομή, καθοδήγηση, αγάπη,... από την οικογένεια είναι εξίσου -και περισσότερο- σημαντικά για μια ισορροπημένη προσωπικότητα και ζωή.

Καταλήγω στο ότι το χρήμα χρειάζεται. Κάνει τη ζωή πιο εύκολη, προσδίδει ηρεμία, ασφάλεια, αισιοδοξία. Αλλά το χρήμα δεν αγοράζει τα πάντα. Δείτε τον Στηβ. Τέσσερις γάμοι!!! Τουλάχιστον θα είναι πιο σταθερός σε άλλα. Για παράδειγμα, θα κάνει σίγουρα μία και μόνο κηδεία!

Τυχεροί όσοι δίνουν φέτος Πανελλαδικές!

Οι φετινοί υποψήφιοι είναι πολύ τυχεροί κι ας μην το γνωρίζουν. Κοιμούνται (ορισμένοι δεν το κάνουν, γιατί διαβάζουν) και η τύχη τους δουλεύει. Τέτοια τύχη ούτε στα πιο τρελά όνειρά τους. 

Άλλες χρονιές, τέτοια περίοδο, είχε ήδη αρχίσει το πανηγύρι. Η ελληνική κοινωνία είχε συντονιστεί στους ρυθμούς των εξετάσεων. Δεν χρειαζόταν κάποιος να είναι υποψήφιος, γονιός υποψηφίου, εκπαιδευτικός ή κάτι άλλο παρεμφερές. Όχι, αυτό δεν αποτελούσε προϋπόθεση. Όλοι ανεξαιρέτως είχαν άποψη για τις πανελλαδικές και, δυστυχώς, τη διατύπωναν. 

Συζητήσεις για τις εξετάσεις, για τα πιθανά θέματα, για την πορεία των βάσεων, για τη βαρβαρότητα του συστήματος, για τα στρεβλά του συστήματος, για τα SOS θέματα και -θεέ μου, πόσο δυσβάσταχτα ανιαρό- για την περίοδο που έδιναν εξετάσεις οι ίδιοι. 
Και, βέβαια, συμβουλές και κόντρα συμβουλές. "Προσέξτε αυτό", "κάντε εκείνο", "αποφύγετε το τάδε", "μην επηρεάζεστε από το δείνα", "μην έχετε άγχος", "...". Όλη η σοφία του σύμπαντος επικεντρωμένη στις εξετάσεις.

Πανικός. Λες και με έναν μαγικό τρόπο όλα τα υπόλοιπα έμπαιναν σε παύση. Ανεργία, ακρίβεια, εξαθλίωση, παραβατικότητα, πόλεμοι, πολιτικές αυθαιρεσίες, αντιπαραθέσεις... . Όλα, μα όλα, ξαφνικά, έχαναν τη σημασία τους, δεν προκαλούσαν το παραμικρό ενδιαφέρον και παραμερίζονταν χωρίς δεύτερη σκέψη. Πλησίαζαν οι πανελλαδικές, οι οποίες, με έναν παράξενο τρόπο, σκίαζαν τα πάντα. 

Και δεν λέω, ωραίο θέμα είναι οι πανελλαδικές. Έχει τα πάντα. Έχει προσπάθεια, ανταγωνισμό, οργή, εξάντληση, αγωνία, αβεβαιότητα, επιτυχία και αποτυχία, απογοήτευση, χαρά, τραγωδία. Έχει, με λίγα λόγια, όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν τα θέματα που ιντριγκάρουν την κοινή γνώμη. Είναι ξεσηκωτικό πράγμα, όπως και να έχει. Προσφέρεται για κουβέντες καφενείου.

Φέτος, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι πανελλαδικές, μέχρι στιγμής, πλησιάζουν αδιάφορα για τους πολλούς. Ενδιαφέρουν αποκλειστικά εκείνους οι οποίοι άμεσα εμπλέκονται σε αυτές, μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς. Όπως, δηλαδή, θα έπρεπε να συμβαίνει πάντα.

Η κοινή γνώμη ασχολείται με άλλα. Ξεκάθαρα, θέμα τύχης. Δυο ελληνικές ομάδες στο final four του μπάσκετ, άλλη μια σε τελικό ευρωπαϊκού κυπέλου και, βέβαια, η λατρεμένη Eurovision και οι ελπίδες μιας διάκρισης για τη χώρα.

Ποιος να ασχοληθεί με τις πανελλαδικές; Τα αφιερώματα για το μεγαλείο της Ελλάδας περισσεύουν. Τηλεοπτικοί σταθμοί, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες κάθε θεματολογίας είναι ξετρελαμένοι με τους άθλους της σύγχρονης Ελλάδας. Πού χρόνος και διάθεση ενασχόλησης με τις εξετάσεις; Πού χώρος για προβλέψεις, γκρίνιες, αναλύσεις; Έχουμε το ποδόσφαιρο, έχουμε το μπάσκετ, έχουμε και τη Eurovision. Έχουμε τον Θρύλο (δις), έχουμε την Πανάθα, έχουμε και το Μαρινάκι (που εκφράζει και πολιτική θέση το καημένο). Και να τα στοιχήματα και να οι προβλέψεις και να οι βαθυστόχαστες αναλύσεις και να οι χαρές και τα πανηγύρια και να η ελπίδα για ακόμη μεγαλύτερες διακρίσεις. Έχουμε πιο σοβαρά θέματα, λοιπόν. Και είναι θέματα για όλους. Σαν τις συζητήσεις για τον καιρό. Ο καθένας μπορεί να συμμετέχει, να έχει άποψη και να τη διατυπώνει. Με τις πανελλαδικές θα ασχολούμαστε;

Κερδισμένοι από το όλο κλίμα οι υποψήφιοι των πανελλαδικών. Τους έχουμε αφήσει στην ησυχία τους να κάνουν -ή και όχι- τη δουλειά τους, χωρίς τη φόρτιση προηγούμενων ετών, χωρίς πανικό, χωρίς εντάσεις. Μπορούν απερίσπαστοι να λειτουργήσουν με βάση το πρόγραμμά τους. Τίποτε δεν διασπά την προσοχή τους. Τίποτε δεν τους προκαλεί περαιτέρω ένταση. Προσηλωμένοι στον στόχο τους βαδίζουν προς την ολοκλήρωση της προσπάθειάς τους. 

Εκτός αν κι αυτοί έχουν το μυαλό τους στις πρόσφατες ελληνικές "επιτυχίες". Υπάρχει κι αυτή η πιθανότητα.