Σάββατο 29 Ιανουαρίου 2011

Με παλιά υλικά δε χτίζονται σύγχρονα σπίτια…

Αν δεν κάνω λάθος, αν αποφασίζατε να χτίσετε καινούριο σπίτι σήμερα, θα αναζητούσατε και θα αξιοποιούσατε τις πιο σύγχρονες μεθόδους και τα τελευταίας τεχνολογίας υλικά γι αυτό. Ο μόνος λογικός περιορισμός στην προσπάθεια θα ήταν οι οικονομικές δυνατότητές σας. Μπορεί κάποιος να θαυμάζει την αισθητική του Παρθενώνα αλλά πιθανώς δε θα την εφάρμοζε στο σπίτι του. Μπορεί να του προκαλεί δέος το αποχετευτικό σύστημα του ανακτόρου της Κνωσού αλλά για το σπίτι του μάλλον θα προτιμούσε πιο σύγχρονες τεχνικές. Μπορεί να νοσταλγεί το μαγκάλι που χρησιμοποιούσε για να ζεσταθεί ή το φανάρι όπου διατηρούσε τα τρόφιμα η γιαγιά του αλλά στο σπίτι του λογικά θα αξιοποιούσε σύγχρονα συστήματα θέρμανσης και ψυγειοκαταψύκτη μεγάλης χωρητικότητας. Μπορεί να αναπολεί τις ικανότητες και το πρακτικό πνεύμα των μαστόρων άλλων εποχών αλλά μάλλον την οικοδόμηση του σπιτιού του θα εμπιστευόταν στην τεχνογνωσία νεότερων Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών και σύγχρονων κατασκευαστικών εταιριών. Με απλά λόγια, δε χτίζει κανείς σπίτι σήμερα με παλιά υλικά ούτε με τεχνικές που αποτέλεσαν λύσεις ανάγκης του παρελθόντος.
Κι αφού δε χτίζει κανείς σπίτι σήμερα με υλικά του παρελθόντος, για ποιο λόγο πιστεύει ότι μπορεί και προσπαθεί να «χτίσει», εκσυγχρονίσει ή επανιδρύσει μια κοινωνία με τέτοια; Η απάντηση απλή: «Γιατί είναι συντηρητικός, δεν ξέρει τι του γίνεται και άρα δεν έχει διαφορετική επιλογή»! Κι αυτό είναι το βασικό πρόβλημα σήμερα. Δεχόμαστε και υλοποιούμε καινούριες ιδέες, τεχνολογίες, υλικά για το σπίτι μας αλλά δεν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε και -λογικά- να απαιτήσουμε κάτι αντίστοιχο για την κοινωνία. Κατανοούμε ότι οι σημερινές ανάγκες, η αισθητική, ο τρόπος ζωής απαιτούν ένα σπίτι διαφορετικό από εκείνο του παρελθόντος, δεν κατανοούμε, όμως, ότι αυτό πρέπει να συμβαίνει και με την κοινωνία. Στην πρώτη περίπτωση αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες μας και λειτουργούμε πρακτικά ενώ στη δεύτερη αρνούμαστε πεισματικά ή αδυνατούμε να το κάνουμε. Κάπως έτσι γέμισε ο τόπος σύγχρονα σπίτια σε μια κοινωνία εγκλωβισμένη στο παρελθόν.
Επιλέγουμε Μηχανικούς με σύγχρονη γνώση ικανούς να αξιοποιούν σύγχρονες μεθόδους για το σπίτι μας αλλά δεν κάνουμε το ίδιο για την πόλη, το κράτος ή την Ευρώπη. Εκεί εμμένουμε σε συντηρητικούς πολιτικούς, με συντηρητικά μυαλά και συντηρητικές αντιλήψεις. Η απορία «γιατί τίποτα δε γίνεται σωστά;» είναι μια χαζή απορία. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το πρόβλημα είναι η διαφθορά. Τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ακόμα κι αν αύριο εξαλείφαμε μαγικά από προσώπου γης τη διαφθορά και την ατιμία, τίποτα δε θα άλλαζε ουσιαστικά.
Έχω πια πειστεί ότι κι αν το καταφέρναμε, δε θα έπρεπε να περιμένουμε και πολλά. Δεν είναι αναγκαίο κάποιος να είναι διεφθαρμένος για να είναι ανίκανος. Συχνά δεν είναι η διαφθορά αλλά ο συντηρητισμός που προκαλεί και ανατροφοδοτεί τα προβλήματα. Ο δέσμιος στο παρελθόν είναι ανίκανος να κατανοήσει το παρόν. Πιστεύει κανείς ότι οι πολιτικοί συνολικά είναι ανίκανοι να λύσουν τα προβλήματα, απλώς και μόνο επειδή έχουν πουλήσει την ψυχή τους στο διάβολο; Μάλλον δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι περισσότεροι πολιτικοί είναι ανίκανοι, γιατί είναι συντηρητικοί. Προσπαθούν να χτίσουν μια κοινωνία -τοπική, εθνική, ευρωπαϊκή- αγνοώντας το πώς. Αγνοούν μεθόδους και υλικά για το χτίσιμό της.
Αυτός είναι ο λόγος που δεν ακούμε από πουθενά μια πρόταση σύγχρονη, υλοποιήσιμη και ικανή να μας βγάλει από την κρίση. Να δεχτώ ότι όλοι όσοι κατέχουν εξουσία θεωρούν ότι «έπιασαν την κουτάλα» κι έχουν στήσει φαγοπότι τρελό αδιαφορώντας για την εξεύρεση λύσεων. Μήπως όμως, ακούμε σύγχρονο λόγο και νεωτερικές προτάσεις από εκείνους -π.χ. τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα- που ονειρεύονται την κουτάλα; Όχι βέβαια. Εντάξει, αλλά αν θέλουν να πείσουν εμάς τους ψηφοφόρους να τους οδηγήσουμε στην κουτάλα, δε θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν σύγχρονο λόγο και πειστικές προτάσεις; Με βεβαιότητα ναι. Δεν το κάνουν, λοιπόν, όχι γιατί δε θέλουν αλλά γιατί δεν μπορούν. Λέγεται συντηρητισμός.
Φτάσαμε έτσι σε γραφικότατες καταστάσεις. Χτίζουμε εθνικούς φράχτες για να εμποδίσουμε την ελεύθερη μετακίνηση ατόμων σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης, αναζητάμε λύσεις για την οικονομική κρίση από εκείνους που μας οδήγησαν σε αυτή, παρακολουθούμε σήμερα εκστασιασμένοι τις προβλέψεις όσων χτες δεν κατάφεραν να προβλέψουν την άθλια κατάσταση στην οποία οδηγούμασταν με μαθηματική ακρίβεια, εμπιστευόμαστε το σχεδιασμό της κοινωνίας σε αυτούς που σχεδίασαν την γκρίζα πραγματικότητα που βιώνουμε. Η συνεχιζόμενη ανάδειξη συντηρητικών ατόμων, θα συντηρεί όχι απλώς την υπάρχουσα κατάσταση αλλά τη δραματική επιδείνωσή της.
Τα δεδομένα: ο κόσμος ολόκληρος -όχι μόνο η χώρα μας- κυριαρχείται από άτομα συντηρητικά που αδυνατούν να κατανοήσουν τις απαιτήσεις των καιρών. Οι ηγέτες λείπουν από κάθε επίπεδο -εθνικό ή μη- της πολιτικής. Η ολοκληρωτική επιστροφή της κοινωνίας στο παρελθόν είναι ανέφικτη. Η έκφραση και εφαρμογή ιδεών, μεθόδων, πρακτικών που πηγάζουν από το χτες είναι επικίνδυνη σήμερα.
Το συμπέρασμα: η ανάδειξη, με κάθε τρόπο και σε κάθε επίπεδο, ατόμων απαλλαγμένων από το συντηρητισμό είναι ο μόνος δρόμος. Καθετί άλλο θα είναι καταστροφικό. Άλλωστε το είπαμε, με παλιά υλικά δε χτίζονται σύγχρονα σπίτια. Τελικά, ούτε κοινωνίες χτίζονται έτσι…

Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011

Στραβοί όσο ο Πύργος της Πίζας

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του μαθητικού διαγωνισμού “PIZA” (Πίζα) κάθε χρόνο αποτελεί μια από τις πιο συφοριασμένες στιγμές για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι Έλληνες μαθητές τηρώντας πιστά τις εθνικές παραδόσεις διατυμπάνισαν στα πέρατα της οικουμένης το επίπεδο σκραποσύνης στο οποίο τους έχουμε οδηγήσει. Χωρίς ιδιαίτερη… δυσκολία παράμειναν κάτω από το μέσο όρο των επιδόσεων των μαθητών των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ο φετινός διαγωνισμός ανάδειξε κάτι παράδοξο. Το παράδοξο βέβαια, δεν είναι οι επιδόσεις των μαθητών σ’ αυτόν. Αυτό είναι το δεδομένο κι εμείς το στηρίζουμε. Δώσε μας δεδομένα εμάς και πάρε μας την ψυχή. Άλλωστε έχουμε περίτρανα αποδείξει ότι από την ανατροπή, την καινοτομία και την πρωτοπορία έχουμε διαζευχθεί από τα γεννοφάσκια μας. Το παράδοξο, λοιπόν, είναι ότι στο διαγωνισμό πρώτευσαν -βαρετό αλλά πάλι- Φιλανδοί και Νοτιοκορεάτες μαθητές. Πριν αρχίσουν κάποιοι να σκέφτονται πόσο ρατσιστής είμαι, ξεκαθαρίζω. Το παράδοξο δεν έχει να κάνει με την καταγωγή των μαθητών. Την παραμικρή εμπάθεια δεν τρέφω για τη μία ή την άλλη χώρα. Ούτε θεωρώ παράδοξο ότι μαθητές της λευκής και της κίτρινης φυλής τα κατάφεραν εξίσου καλά. Και βέβαια, σε καμιά περίπτωση δε μου φαίνεται παράδοξο ότι μαθητές με διαφορετικό σχήμα οφθαλμών κατάφεραν να φορέσουν σ’ εμάς «τους γεννημένους πρώτους» ματογυάλια.
Το παράδοξο είναι ότι μαθητές από δυο τελείως διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα, τελείως διαφορετικές μεθόδους κατάφεραν να πρωτεύσουν. Από τη μια, οι χαλαροί Φιλανδοί. Αποφεύγουν να προκαλέσουν το παραμικρό στρες στους μαθητές, οι βαθμοί διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο και συχνά οι έλεγχοι επιδόσεων των μαθητών δεν αποτελούν υποχρεωτική πρακτική του σχολείου. Από την άλλη, ο Νοτιοκορεατικός αντίποδας με γνωρίσματα τον έντονο ανταγωνισμό των μαθητών και ωράρια (7.30 - 15.00) που κάνουν τα δικά μας σχολεία να μοιάζουν με κατασκήνωση!
Αναφέρομαι στο παράδοξο του διαγωνισμού επειδή κάτι θα μπορούσε να μας διδάξει. Αποδεικνύει περίτρανα ότι δεν υπάρχει ένα και μοναδικό εκπαιδευτικό σύστημα αυθεντία. Διαφορετικές μεταξύ τους μέθοδοι μπορούν να οδηγήσουν σε ίδια αποτελέσματα. Οπότε η αναζήτηση του καλύτερου συστήματος στην οποία έχουν εμπλακεί εδώ και δεκαετίες οι υπεύθυνοι(;) υπουργοί Παιδείας αποδεικνύεται κυνήγι μαγισσών. Η μελέτη άλλοτε του γερμανικού άλλοτε του γαλλικού, πρόσφατα του φινλανδικού και δε συμμαζεύεται συστήματος για να τα ξεπατικώσουμε και να τα εφαρμόσουμε στην Ελλάδα αποδεικνύεται μια μπούρδα και μισή (δηλαδή 11/2 μπούρδα).
Η όλη προσπάθεια στηρίχτηκε απλώς στη μίμηση του θεωρητικού - ιδεολογικού μοντέλου αλλά ποτέ δεν έλαβε υπόψη τις παραμέτρους που απαιτούνται για τη στήριξη οποιουδήποτε εκπαιδευτικού μοντέλου. Η ουσία χάνεται. Και η ουσία πολύ απλά λέει ότι το γαλλικό μοντέλο μπορούν να το στηρίξουν Γάλλοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι απευθύνονται σε Γάλλους μαθητές, οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζονται για την ένταξή τους στη γαλλική πραγματικότητα. Αντίστοιχα το φινλανδικό μοντέλο μπορούν να το στηρίξουν Φιλανδοί εκπαιδευτικοί, οι οποίοι απευθύνονται σε Φιλανδούς μαθητές, οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζονται για την ένταξή τους στη φινλανδική πραγματικότητα. Με την ίδια λογική θα μπορούσα να σχολιάσω το γερμανικό, το ιαπωνικό, το αφγανικό ή το σενεγαλέζικο σύστημα αλλά θεωρώ ότι θα ήταν εξαιρετικά άσκοπο και χρονοβόρο και για μένα που γράφω και για όσους τυχόν διαβάζουν το συγκεκριμένο.
Τη μια μας φταίνε τα τέσσερα μαθήματα των εισαγωγικών εξετάσεων. Την άλλη μας φταίνε τα δεκατέσσερα μαθήματα των εισαγωγικών εξετάσεων. Την άλλη μας φταίνε τα έξι μαθήματα και … εκείνο που ξέρω εγώ είναι ότι τελικά το μόνο που φταίει για το μαύρο χάλι της εγχώριας εκπαίδευσης είναι ό,τι φταίει και για το μαύρο χάλι της εγχώριας πολιτικής, οικονομίας, έρευνας, κοινωνίας και από όπου και να το πιάσει κανείς το πράγμα έχει καταντήσει βαρετό και άσκοπο.
Ας το δούμε κάποια στιγμή όμορφα και απλά. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται κτηριακή υποδομή. Έχουμε την υποδομή που χρειαζόμαστε; Αν δεν την έχουμε, τη φτιάχνουμε αργά και σταθερά. Χρειάζεται επίσης εκπαιδευτικούς. Έχουμε τους εκπαιδευτικούς που χρειαζόμαστε; Ως προς τον αριθμό έχουμε και περίσσευμα, οπότε αν χρειάζονται βελτιωτικές κινήσεις, αυτές πρέπει να στραφούν στην κατάρτιση και την υπευθυνότητα. Χρειάζεται παράλληλα, μαθήματα. Έχουμε τα μαθήματα που χρειαζόμαστε; Μάλλον όχι, οπότε μια επαναστατική αναθεώρηση απαιτείται εδώ, γιατί δεν μπορεί ένας μαθητής Γυμνασίου σήμερα να ασχολείται με τα Θρησκευτικά περισσότερες ώρες από ό,τι με την Πληροφορική ή τον Προσανατολισμό. Επίσης χρειάζεται μεθόδους αξιολόγησης τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών. Τέτοιες -μεθόδους- έχουμε;
Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Αλλά κάποια στιγμή πρέπει να καταπιαστούμε και με αυτά. Ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμο υπάλληλο με εξασφαλισμένη θεσούλα. Αυτό δοκιμάστηκε και απότυχε τελείως. Η μονιμότητα για το μέσο Έλληνα ισούται με στασιμότητα. Κι ένας εκπαιδευτικός που καλείται να προετοιμάσει τα παιδιά για μια πραγματικότητα που εξελίσσεται σαν τρελή δεν μπορεί να μένει στάσιμος. Ο Έλληνας χρειάζεται αξιολόγηση και κίνητρο για να στρωθεί στη δουλειά. Από την άλλη, ούτε ο μαθητής πρέπει να συνεχίσει να επαφίεται στη χαλαρότητα του συστήματος και στην απλόχερη μοιρασιά υψηλών βαθμών. «Η γνώση είναι για όλους» αλλά ο καθένας θέλει, μπορεί και επιδιώκει γνώση σε διαφορετικούς τομείς και σε διαφορετικά επίπεδα. Το γεγονός ότι γεμίσαμε την Ελλάδα με αγράμματους πτυχιούχους δε μας βοήθησε πουθενά και είναι καιρός να πείσουμε κάποιες μαμάδες ότι οι κανακάρηδές τους δεν είναι ικανοί για πανεπιστημιακές σπουδές ούτε στο εσωτερικό ούτε και στο εξωτερικό.
Όταν πονάει το κεφάλι, δεν το κόβουμε. Παίρνουμε μια ασπιρίνη ή, για πιο σίγουρα αποτελέσματα, ρίχνουμε κανένα ξεμάτιασμα και τέλος. Με την ίδια λογική ας σταματήσει η εναλλαγή συστημάτων -μάλλον μόνο εισαγωγής στα πανεπιστήμια- σαν τα πουκάμισα (αναφέρομαι σε ανθρώπους με έφεση στην καθαριότητα) κι ας στραφούμε στην ουσία. Καθετί άλλο δείχνει ότι στην αντιμετώπιση της εκπαιδευτικής πραγματικότητας είμαστε τόσο στραβοί όσο κι ο πύργος της Πίζας.