Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2007

Ιστορία Αναπαλαίωσης

Νομίζω ότι η απόσυρση του πολυσυζητημένου και πολύπαθου βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ δημοτικού και η επαναφορά του προηγουμένου που ήδη είχε αποσυρθεί ως ξεπερασμένο υπήρξε ιδιαίτερα αποσπασματική κίνηση! Γιατί αν το υπουργείο ήθελε να αποκαταστήσει πλήρως τα πράγματα, θα έπρεπε να συνοδεύσει τη συγκεκριμένη βούληση με πλήθος άλλων μέτρων δοκιμασμένων ανά τους αιώνες και κυρίως οικονομικών. Δεν μπορώ να κατανοήσω τι εμπόδισε τους υπευθύνους από το να αποκαταστήσουν το μαυροπίνακα, τις πλάκες στις οποίες έγραφαν οι μαθητές στο παρελθόν αλλά και τις συνθήκες που επικρατούσαν στο «κρυφό σχολειό» του οποίου την ύπαρξη -αν και κρυφό- κάποιοι γνώριζαν στα σίγουρα!
Δε θα παραξενευτώ καθόλου αν τα σχολεία της επικράτειας αρχίσουν να λειτουργούν σε σκοτεινά και υγρά υπόγεια, χωρίς νερό, ηλεκτρικό και θέρμανση! Μεμονωμένες κινήσεις δεν μπορεί να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την προσκόλληση στο παρελθόν. Ενέχουν μάλιστα τον κίνδυνο ορισμένοι μαθητές να καταφέρουν να ξεφύγουν και να αρχίσουν να σκέφτονται προοδευτικά και ίσως -ακόμη χειρότερα- κατανοήσουν τα νέα δεδομένα και προσαρμοστούν σ’ αυτά. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά απαράδεκτο, γιατί εμείς το σεβόμαστε το ένδοξο παρελθόν μας. Ούτε να φανταστώ δεν επιθυμώ μια Ελλάδα απαλλαγμένη από το «ρουσφέτι» και το «ραχάτι» (ελληνικότατες καταστάσεις)! Ούτε μπορώ να διανοηθώ μια κοινωνία απαλλαγμένη από τη λύση της μονιμότητας και της σιγουριάς που προσφέρει ο δημόσιος τομέας!
Το γεγονός ότι η απόσυρση του βιβλίου υπήρξε μια από τις πρώτες αποφάσεις της νέας κυβέρνησης είναι ενδεικτικό προτεραιοτήτων και προθέσεων. Και σ’ αυτό δε χωρά η παραμικρή αμφισβήτηση. Αρκεί να σκεφτούμε ποιοι επικρότησαν την επιλογή και την υποδέχτηκαν με θριαμβευτικές δηλώσεις νίκης και επικράτησης της … λογικής και του πατριωτισμού! Η διάθεση για «επανίδρυση» πνίγηκε στο βάλτο του λαϊκιστικού συντηρητισμού ακολουθώντας την πεπατημένη των ευρύτερων εγχώριων πολιτικών επιλογών. Η επανίδρυση της χώρας, της εκπαίδευσης και του δημόσιου τομέα απαιτεί «σπάσιμο αβγών» κι όχι συμβιβασμούς και υποταγή σε ιδέες που στοχεύουν στην ακινησία και την παράλυση. Αυτό δεν είναι και δεν μπορεί να λέγεται επανίδρυση. Αυτό είναι και λέγεται αναπαλαίωση και μάλιστα με υλικά φθαρμένα, ξεπερασμένα και άρα άχρηστα.
Το τραγικό της υπόθεσης, βέβαια, δεν είναι η διάψευση της προσμονής ταχύτατων και δυναμικών ενεργειών με στόχο την εξυγίανση και την ευελιξία του κρατικού μηχανισμού και του δημόσιου τομέα που συχνά σέρνονται συσσωρεύοντας προβλήματα. Θεωρώ ότι ελάχιστοι είχαν πειστεί γι αυτό! Το τραγικό είναι η επιβεβαίωση της άποψης ότι και στο απώτερο μέλλον η ίδια κατάσταση θα συνεχιστεί από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί ότι το ύφος και οι στόχοι της σημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας θα διαιωνίσουν καταστάσεις παθογένειας. Και το συμπέρασμα δεν έχει να κάνει με αυτό καθαυτό το περιεχόμενο του συγκεκριμένου βιβλίου αλλά με τις επιλογές σχετικά μ’ αυτό και τελικά με το εκπαιδευτικό κλίμα.
Στο βιβλίο «Εγχειρίδιο Επιβίωσης» διατύπωνα την άποψη ότι «η εκπαίδευση πρέπει να προσφέρει στους νέους όσα εκείνοι πρέπει να μάθουν και όχι όσα γνωρίζουν οι προηγούμενες γενιές» και συνεχίζω να το πιστεύω παρατηρώντας τον κόσμο γύρω μας, τον κόσμο στον οποίο θα ζήσουν οι σημερινοί μαθητές. Το βιβλίο της Ιστορίας έπρεπε να παραμείνει όχι εξαιτίας της επιστημονικής αξίας του και πληρότητας (τελείως υποκειμενικό) αλλά εξαιτίας των αφορμών για διάλογο, συγκρούσεις και ιστορική αναζήτηση που προκάλεσε. Και απ’ αυτή την άποψη ήδη είχε πετύχει το σκοπό του. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να κινείται σε ήρεμα και στάσιμα νερά, αλλά σε τρικυμίες και σε θύελλες κι αν αυτές δεν υπάρχουν πρέπει να τις δημιουργεί. Ο στόχος του σύγχρονου σχολείου δεν είναι να στοιβάζει άγονη γνώση σε μαθητές που τους αντιμετωπίζει ως εγκυκλοπαίδειες και αποθήκες. Ο στόχος του είναι να διαμορφώνει δυναμικές προσωπικότητες που θα αναζητούν, θα ελέγχουν, θα αμφισβητούν και τελικά μέσα από ρήξεις θα διατυπώνουν το καινούριο.
Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να επιτευχθεί μέσα από συμβάσεις με το κατεστημένο αλλά μέσα από ριζοσπαστικές κινήσεις και επιλογές ενοχλητικές γι αυτό. Η σύγχρονη έκρηξη γνώσης δεν επιτρέπει στο σχολείο να διαιωνίσει τον παραδοσιακό ρόλο του. Είναι άσκοπο ακόμα και να σκεφτούμε ότι μέσα στα περιορισμένα πλαίσια μιας σχολικής αίθουσας θα καταφέρουμε να μεταδώσουμε τη σωρευμένη γνώση -παραδοσιακή και σύγχρονη- στα παιδιά. Η γνώση αυτή είναι στοιβαγμένη στους υπολογιστές και το Διαδίκτυο και περιμένει τον καθένα να την αναζητήσει, να την αφομοιώσει και να την αξιοποιήσει. Κι αυτός θα έπρεπε να είναι ο σκοπός του σχολείου. Να μαθαίνει, δηλαδή, στα παιδιά να αναζητούν κι όχι να περιμένουν το έτοιμο, το εύκολο, το συμβατικό και το περιορισμένο που αποφασίζουν ότι πρέπει να τους δοθεί μυαλά καθόλου ευάερα και ευήλια!
Καθόλου περήφανους δεν πρέπει να κάνει ορισμένους η απόσυρση του συγκεκριμένου βιβλίου. Αυτοί που σήμερα χαίρονται για την επικράτηση του συντηρητισμού στη χειρότερη μορφή του, ας αναλογιστούν σε ποια άλλη περίπτωση η εκπαίδευση στάθηκε ικανή να πυροδοτήσει και να τροφοδοτήσει ουσιαστικό διάλογο και σύγκρουση πάνω σε πραγματικά ιδεολογική βάση! Σε καμιά! Κάθε φορά που βρέθηκε στο επίκεντρο, συνέβη με αφορμή μισθούς εκπαιδευτικών, επιδόματα, αποσπάσεις και μόρια. Μέχρι εκεί! Κυρίως κρίμα, γιατί την ιστορική παιδεία του γιου μου που φέτος είναι στην ΣΤ΄ πρέπει να τη στηρίξω στην … προφορική παράδοση! Κάτι από «κρυφό σχολειό», ε; Σχεδιασμοί που στοχεύουν στη διαμόρφωση «καλοσυνάτων», αδύναμων, υποταγμένων ανθρώπων δε συμβάλλουν σε καμιά επανίδρυση, σίγουρα όμως προσθέτουν λιθαράκια αμφισβήτησης απέναντι σε βαλτωμένους θεσμούς και κυρίως τους εμπνευστές τους!

Δεν υπάρχουν σχόλια: