Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2011

Τα δώρα της συμφοράς

Το ερώτημα μοιάζει μαζικά υπαρξιακό. «Τι να του πάρω πάλι; Κάθε χρόνο τα ίδια. Ποιος ψάχνει τώρα»; Απασχολεί μπαμπάδες, μαμάδες, νονούς, κουμπάρους, μπατζανάκηδες, συννυφάδες παππούδες και γιαγιάδες αυτές τις μέρες. Το δώρο στο παιδί, το ανίψι, το βαφτιστήρι, το δεν ξέρω κι εγώ ποιο, συχνά αποτελεί εφιάλτη. Στο ερώτημα υπάρχει πλέον μια απάντηση ικανή να διευκολύνει αρκετά: «Δεν ξέρω τι θα του πάρεις τελικά αλλά σε καμιά περίπτωση μην του πάρεις οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή. Ιδίως αν το παιδί -αποδέκτης- είναι κάτω των δεκαπέντε, αγόρασέ του μια τέτοια μόνο αν το μισείς φρικτά και θέλεις να το καταστήσεις πνευματικά ανάπηρο για πάντα και να το σπρώξεις στην κοιλάδα της ηλιθιότητας από όπου δε θα καταφέρει να ξεμυτίσει ποτέ των ποτών»!
Μέχρι τώρα η γενιά μου θαύμαζε τους μπόμπιρες που έκαναν τα μαγικά τους μπροστά σε οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή. Παιχνιδομηχανές φορητές ή μη, υπολογιστές, κινητά και άλλα ψηφιακά καλούδια αποτελούσαν... παιχνιδάκι για τους πιτσιρικάδες. Χρειάζονται ελάχιστα δευτερόλεπτα για να κατανοήσουν τον τρόπο λειτουργίας τους, μερικά λεπτά για να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους και λίγες ώρες για να βαρεθούν όσα διαθέτουν απαιτώντας τα επόμενης γενιάς κατασκευάσματα. Οι περισσότεροι είχαμε την αίσθηση ότι η άνεση των παιδιών απέναντι σε καθετί ψηφιακό αποτελούσε ένδειξη αλλά και άσκηση ευφυΐας. Τα φτύναμε για να μην τα ματιάσουμε και κάποτε τα προτρέπαμε στη συγκεκριμένη ενασχόληση.
Υπήρξαμε αδαείς. Πλέον νευροεπιστήμονες, παιδαγωγοί, ψυχολόγοι μας κάνουν την καρδιά περιβόλι με πορίσματα τελευταίας εσοδείας. Ναι -λένε οι ειδικοί- τα παιδιά μαθαίνουν να εστιάζουν σε πολλά ταυτόχρονα χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες, έρχονται σε επαφή με αμέτρητες πληροφορίες, τις οποίες όμως δεν επεξεργάζονται και άρα δεν κατανοούν, αποκτούν εκατοντάδες εικονικούς φίλους συζητώντας μαζί τους κάθε ανοησία, έρχονται σε επαφή με αμέτρητες εικόνες αλλά στην πραγματική ζωή τους τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στο σχολείο τους, στις εξετάσεις τους, αύριο στη δουλειά τους θα τους ζητούν να εστιάσουν σε ένα αντικείμενο και αυτά θα έχουν ανημπόρια, θα πρέπει να αφομοιώνουν και να διαχειρίζονται γνώσεις και κάθε είδους δεδομένα, θα χρειαστούν πραγματικούς φίλους και βέβαια κανείς δε θα τους ζητήσει να... ζωγραφίσουν την άποψή τους, τα επιχειρήματα, τις προτάσεις, τις επιλογές τους. Θα τους ζητήσουν, όμως, να εκφραστούν με γραπτό ή προφορικό λόγο κι αυτά δε θα ξέρουν την τύφλα τους τη μαύρη.
Εντάξει, δεν το διατυπώνουν έτσι ακριβώς οι ειδικοί αλλά οι λόγιες λέξεις που χρησιμοποιούν εκείνοι δεν ήταν ποτέ το φόρτε μου. Οι ειδικοί μάλιστα, το πάνε πολύ πιο μακριά και διαπιστώνουν ότι οι σύγχρονες τεχνολογίες -υπολογιστές, διαδραστικοί πίνακες- είναι εξίσου καταστροφικές και στην εκπαίδευση. Κι όμως, ναι! Τη στιγμή που κάποιοι φωστήρες πολιτικοί μιας καταχρεωμένης χώρας ξοδεύουν εκατομμύρια σε net book για μαθητές και σε διαδραστικούς πίνακες, εκείνοι που γνωρίζουν τις επιπτώσεις των ψηφιακών τεχνολογιών, δηλαδή εκείνοι που τις δημιουργούν, στέλνουν τα παιδιά τους σε σχολεία που δεν τις αξιοποιούν! Πρόκειται για τα σχολεία της Silicon Valley, όπου φοιτούν τα παιδιά των εργαζομένων σε εταιρείες, όπως η Google, η Apple και η Yahoo. Ε λοιπόν, όσο τρελό κι αν δείχνει είναι πραγματικότητα. Στα συγκεκριμένα σχολεία τα μόνα αποδεκτά εργαλεία μάθησης είναι το χαρτί, το μολύβι και το παραδοσιακό βιβλίο κι αυτό όχι σε ψηφιακή μορφή! Οι εκπαιδευτικοί αυτών των σχολείων συστήνουν να αποφεύγεται η χρήση των τεχνολογιών και στο σπίτι και οι γονείς -γκουρού της ψηφιακής τεχνολογίας- το αποδέχονται.
Λοιπόν, έχουμε να κάνουμε με μια ανατροπή. Παρόλα αυτά ορισμένοι θα προχωρήσουν και φέτος σε επιλογές δώρων πιο συφοριασμένων κι από την ίδια τη συμφορά. Η αλλαγή, έτσι κι αλλιώς, είναι δύσκολο πράγμα. Για τους γονείς οι σύγχρονες τεχνολογίες είναι συνώνυμες της ηρεμίας. Τα παιδιά αποβλακώνονται για ώρες σε αυτές προσφέροντας αντίστοιχες ώρες ησυχίας και χαλάρωσης στη μαμά και τον μπαμπά. Για όλους είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούν λίγο μακροπρόθεσμα. Όταν, βέβαια, θα βλέπουν το παιδί να μην καταφέρνει να συγκεντρωθεί σε ένα βιβλίο, μια άσκηση, μια εργασία ή να αδυνατεί να κατανοήσει ακόμα και ένα απλό κείμενο λίγων γραμμών και να διατυπώσει με τρόπο κατανοητό μια ολοκληρωμένη πρόταση, θα είναι πολύ αργά για να διορθωθεί το παραμικρό.
Κάποιοι τώρα θα βρεθούν και θα πουν: Καλά μας είπες τι να μην πάρουμε, δε μας λες και τι να πάρουμε; Αυτό εξαρτάται από το στόχο. Αν δε μισείτε ιδιαίτερα το παιδί στο οποίο πρέπει να δωρίσετε κάτι και ο στόχος είναι να το βοηθήσετε να αποκτήσει ένα καλό μυαλό, τότε ακολουθείστε τις συμβουλές των ειδικών που ισχυρίζονται ότι στη δημιουργία ενός καλού μυαλού συμβάλλουν πρωτίστως η ανάγνωση και ο προφορικός λόγος. Οπότε μια καλή λύση θα ήταν να αρχίσουμε να χαρίζουμε και βιβλία στα παιδιά και μετά να τα συζητάμε μαζί τους. Έτσι είναι απίθανο να χάσουμε οτιδήποτε. Οι μόνοι που θα χάσουν είναι όσοι κατασκευάζουν ή προωθούν τις σύγχρονες τεχνολογίες αποκομίζοντας δυσθεώρητα κέρδη. Ναι, αλλά είπαμε ότι αυτοί στέλνουν τα παιδιά τους σε σχολεία που αξιοποιούν παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης, κρατώντας τα μακριά από κινδύνους, τους οποίους οι ίδιοι γνωρίζουν πολύ καλά!