Κι όμως, υπάρχει αποτυχία

"Παίρνεις προαγωγή κάθε χρόνο στη δουλειά σου; Οπότε, κάθε χρονιά σου είναι αποτυχημένη; Κάθε χρόνο δουλεύεις προς έναν στόχο. Να πάρεις προαγωγή, να φροντίσεις την οικογένειά σου, να φροντίσεις το σπίτι σου. Δεν είναι αποτυχία, αλλά ένα βήμα προς την επιτυχία. Πάντα υπάρχουν βήματα. Ο Μάικλ Τζόρνταν έπαιξε 15 χρόνια και κατέκτησε 6 πρωταθλήματα. Τα άλλα 9 χρόνια απέτυχε; Αυτό μου λέτε; Γιατί με ρωτάτε κάτι τέτοιο; Είναι λάθος ερώτηση. Δεν υπάρχει αποτυχία στον αθλητισμό. Υπάρχουν καλές και κακές μέρες. Κάποιες φορές είσαι πετυχημένος, κάποιες όχι. Κάποιες φορές είναι η σειρά σου και κάποιες όχι. Αυτό είναι ο αθλητισμός. Δεν νικάς πάντα. Φέτος θα νικήσει κάποιος άλλος. Θέλουμε να επιστρέψουμε την επόμενη χρονιά και να κατακτήσουμε το πρωτάθλημα".

Ήταν η απάντηση του Γιάννη Αντετοκούμπο στην ερώτηση: "Θεωρείτε τη σεζόν αποτυχημένη;". Η ερώτηση διατυπώθηκε από δημοσιογράφο, λίγο μετά τον αποκλεισμό της ομάδας του από την κούρσα του NBA.

Με εκατό, περίπου, λέξεις ο σπουδαίος αθλητής και άνθρωπος έδωσε δείγματα της εξαιρετικής ποιότητας και ωριμότητάς του. Έδωσε αφορμή για συζητήσεις και άντληση σημαντικών διδαγμάτων. Αλλά δεν έχω σκοπό να μείνω σε αυτά. Ήδη έχουν αναλυθεί. Αξίζει τον κόπο να αναλυθούν περαιτέρω. Και είμαι βέβαιος ότι στις μελλοντικές βιογραφίες του η συγκεκριμένη απάντηση θα έχει περίοπτη θέση.

Θα μείνω, όμως, σε μια φράση του που αποτέλεσε αφορμή για συζήτηση με κάποιους μαθητές μου, στους οποίους ήδη είχα στείλει το απόσπασμα της συνέντευξης. Σε κάποιο σημείο ο Αντετοκούμπο αναφέρει ότι "Δεν υπάρχει αποτυχία στον αθλητισμό". Οι μαθητές μου έμειναν σε αυτό και με ρώτησαν αν συμφωνώ με τη συγκεκριμένη άποψη.

Δήλωσα ξεκάθαρα ότι διαφωνώ. Πιστεύω ότι στον αθλητισμό, όπως και στη ζωή, τις σχέσεις, την εργασία, τις εξετάσεις -αυτό κυρίως ενδιέφερε τους μαθητές μου- υπάρχει η αποτυχία τόσο καθαρά και έντονα όσο και η επιτυχία. Από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε ότι κάποιος ή κάποιοι πέτυχαν σε κάτι, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε και ότι κάποιος ή κάποιοι άλλοι απέτυχαν. Όσο δεχόμαστε την επιτυχία ως όρο, κατάσταση, πραγματικότητα, άλλο τόσο πρέπει να δεχόμαστε και την αποτυχία.

Το πρόβλημα είναι ότι ενώ χρησιμοποιούμε άνετα, με υπερηφάνεια και χαρά την έννοια "επιτυχία", δείχνουμε φόβο απέναντι στην έννοια "αποτυχία". Τη θεωρούμε κατάρα. Δεν μας έμαθαν να την αποδεχόμαστε και κυρίως να τη διαχειριζόμαστε. Και από εκεί, τη διαπαιδαγώγηση δηλαδή, ξεκινάει η δυσκολία.

Κι ενώ η αποτυχία, κάθε αποτυχία, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και να μας διδάξει, οι περισσότεροι την προσπερνάμε αδιάφοροι, τρομαγμένοι. Χάνουμε, έτσι, την ευκαιρία να αντιληφθούμε τα λάθη μας, να εντοπίσουμε τα προβλήματα οργάνωσης, να συνειδητοποιήσουμε την έλλειψη πειθαρχίας, να αναλύσουμε τις κακές επιλογές μας, να αποδεχτούμε τις παραλείψεις μας και να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο δράσης μας στο πλαίσιο ενός στόχου.

Οδηγούμαστε, εξαιτίας της στάσης μας, σε επαναλαμβανόμενες ήττες-αποτυχίες χωρίς πιθανότητες βελτίωσης και εξασφάλισης καλύτερων επιδόσεων-αποτελεσμάτων σε μελλοντικές προσπάθειες.

Αν η ομάδα του Αντετοκούμπο ξεκίνησε τη χρονιά με στόχο την κατάκτηση του πρωταθλήματος, τότε ο αποκλεισμός της είναι αποτυχία. Ξεκάθαρα. Αν, όμως, ο σχεδιασμός στόχευε στη συμμετοχή στους αγώνες play off και ό,τι καλύτερο από εκεί και έπειτα, τότε η χρονιά πρέπει να χαρακτηριστεί ως επιτυχημένη.

Το ίδιο συμβαίνει παντού. Ο μαθητής που δηλώνει και διατείνεται ότι στόχος του είναι η είσοδός του στην Ιατρική, τη Νομική ή κάποια άλλη "περιζήτητη" σχολή και δικαιωθεί από τις επιδόσεις του στις πανελλαδικές, θα έχει πετύχει. Άρα η εισαγωγή του σε μια σχολή κατώτερη των προσδοκιών του και μακριά από τον αρχικό στόχο του πρέπει να αντιμετωπιστεί ως αποτυχία, όσο κι αν αυτή η προσέγγιση πληγώνει.

Όπου, λοιπόν, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει επιτυχία, λογικά, έχουμε αποδεχτεί ότι υπάρχει και η αποτυχία. Αν ζητηθεί από τους υποψηφίους στις πανελλαδικές να δώσουν το αντώνυμο της λέξης "επιτυχία", είναι βέβαιο ότι θα αναφερθούν στην "αποτυχία" και θα εξασφαλίσουν καλό βαθμό. Αν αρχίσουν τις φιλοσοφίες του στιλ "δεν υπάρχει αντώνυμο της επιτυχίας, όλες οι προσπάθειες, επιτυχημένες ή μη, είναι βήματα προς ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, άρα την επιτυχία", ο βαθμός που θα πάρουν θα τους εξασφαλίσει μια ξεγυρισμένη... αποτυχία.

Μένει να αναθεωρήσουμε, ως κοινωνία και ως φορείς διαπαιδαγώγησης και προετοιμασίας της νέας γενιάς, τη θέση μας απέναντι στην αποτυχία. Να την απενοχοποιήσουμε, να μάθουμε να την αξιοποιήσουμε ουσιαστικά, να την απαλλάξουμε από το στίγμα και τις τραγικότητες που τη συνοδεύουν και με τις οποίες την έχουμε περιβάλει. Είναι φυσικό η αποτυχία να γεννά στενοχώρια, θυμό, οργή. Εξίσου φυσικό και αναγκαίο είναι να μάθουμε να αντλούμε εμπειρίες από αυτή χρήσιμες για τα επόμενα βήματά μας. Αν συμβεί αυτό, θα γλυτώσουμε κάποια δράματα και θα έχουμε προσφέρει σημαντική βοήθεια στη νέα γενιά, η οποία με πίστη, ωριμότητα και πείσμα θα δηλώνει: "Θέλουμε να επιστρέψουμε και να κατακτήσουμε το πρωτάθλημα".