Ιστορίες για μια "χαμένη γενιά"

Συχνά πυκνά, δημοσιεύονται άρθρα που χαρακτηρίζουν τη νέα γενιά ως "χαμένη γενιά", εξαιτίας της ανεργίας που τη μαστίζει. Σίγουρα υπάρχουν σε αυτά στοιχεία υπερβολής, γιατί, αν η σημερινή είναι μια χαμένη γενιά, τότε πώς θα έπρεπε να χαρακτηρίσουμε τις γενιές εκείνες που έζησαν πολέμους, δικτατορίες, φτώχεια ή λοιμούς; 

Αρέσει σε αρκετούς το δράμα αλλά και ο ρεαλισμός έχει τη χάρη του.

Γίνεται λόγος, λοιπόν, για την τρισκατάρατη ανεργία αλλά γιατί διαβάζουμε διαρκώς για επιχειρήσεις που αναζητούν υπαλλήλους με σύγχρονα εφόδια και αδυνατούν να τους βρουν; Γιατί διαβάζουμε για τη «Μεγάλη Παραίτηση», που σημαίνει ότι αρκετοί εργαζόμενοι εγκαταλείπουν τις δουλειές τους και, μάλλον, το κάνουν επειδή πιστεύουν ότι θα βρουν άλλες πιο αποδοτικές ή πιο ταιριαστές στα ενδιαφέροντα και τις προσδοκίες τους; Σίγουρα δεν εγκαταλείπει κάποιος τη δουλειά του με σκοπό να ψωμολυσσάξει.

Οπότε, κάτι δεν πάει καλά με εκείνους που ισχυρίζονται (και μάλλον δεν ψεύδονται) ότι αδυνατούν να βρουν δουλειά. Και το τι δεν πάει καλά είναι φανερό. Γονείς, εκπαίδευση και, φυσικά, οι ίδιοι, είναι υπεύθυνοι για μια σειρά λαθών. Και δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψει κανείς τα λάθη που ευθύνονται για τα επαγγελματικά αδιέξοδα των νέων, αρκεί να παρατηρήσει όσα συμβαίνουν και λέγονται γύρω μας.

Ακούω πολλούς γονείς να αναρωτιούνται "και ποια σχολή έχει προοπτικές", εννοώντας μονιμότητα και σταθερότητα, όπως αυτές ορίζονταν πριν αρκετές δεκαετίες. Ή «μα τι δουλειά να βρει στην Ελλάδα;», υπονοώντας ότι η μετακίνηση σε άλλη χώρα είναι σχεδόν αμαρτία. Αλλά και "και σπούδασε και πτυχία σε ξένες γλώσσες έχει, όμως από δουλειά... τίποτε", θεωρώντας ότι τα εφόδια που ήταν απαραίτητα πριν τριάντα χρόνια είναι εξίσου σημαντικά και σήμερα.

Το πρώτο λάθος εντοπίζεται στο ότι αρκετοί νέοι στα δεκαοχτώ τους (και, δυστυχώς, στα αρκετά επόμενα χρόνια) σκέφτονται αποκλειστικά να ζήσουν τη φοιτητική ζωή, συνήθως μακριά από το σπίτι, χωρίς να τους ενδιαφέρει το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτής της ζωής που δεν είναι άλλο από το αντικείμενο των σπουδών. Η "φοιτητική ζωή" -μάλλον, η "μακροχρόνια φοιτητική ζωή"- έχει καταγραφεί στην ελληνική κοινωνία ως καθολικό δικαίωμα, ανεξάρτητα από τις ικανότητες και την προσπάθεια του καθενός. Στην αναζήτηση αυτή, οι έφηβοι έχουν συμμάχους τους γονείς, οι οποίοι γνωρίζοντας ότι δεν πρόσφεραν όσα πραγματικά έπρεπε στα παιδιά τους, προσπαθούν να καλύψουν το κενό, εξασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση που απαιτεί η διάθεση για ανεμελιά και καλοπέραση. Το να σπουδάσει, απλώς, κάποιος στις μέρες μας, όμως, δεν αποτελεί ιδιαίτερο κατόρθωμα και άρα, ως συνθήκη, δεν είναι ικανή να του εξασφαλίσει ένα λαμπρό μέλλον. Κάποιοι κλάδοι έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις και είναι άχρηστοι. Επίσης, οι σπουδές σε τομέα (συνήθως στο εξωτερικό), στις απαιτήσεις του οποίου ο νέος αδυνατεί να αντεπεξέλθει, είναι εξίσου άχρηστες.

Εξίσου προβληματικό παράγοντα αποτελεί και ο φόβος -γονιών και κατ' επέκταση παιδιών- απέναντι στην αναζήτηση δουλειάς σε μια άλλη χώρα. «Κι αν φύγουν όλοι, ποιοι θα μείνουν εδώ», ακούμε να λέγεται συχνά. Το ότι λέγεται συχνά δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό. Η παγκοσμιοποίηση είναι, πλέον, το δεδομένο και προσφέρει ευκαιρίες στους ικανούς. Όπως κάποια στιγμή οι νέοι εγκατέλειπαν τα χωριά τους για να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον στις πόλεις, έτσι και σήμερα έχουν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους αναζητώντας ευκαιρίες σε άλλες. Το να αρνούνται, εξαρχής, αυτή την προοπτική δρα περιοριστικά στο επαγγελματικό και επιστημονικό μέλλον τους.

Έγραφα, κάποια στιγμή, στο «Εγχειρίδιο Επιβίωσης» ότι η αγορά μοιάζει με κακομαθημένο παιδί. Όσα περισσότερα της προσφέρεις, τόσα περισσότερα ζητά. Αναφερόμουν στα εφόδια των εργαζομένων και, πια, είναι ολοφάνερο. Αρχικά, της δώσαμε εργαζομένους που ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν. Αμέσως μετά, η αγορά διεκδίκησε και σταδιακά εντόπισε εργαζομένους που διέθεταν ειδίκευση, γνώριζαν ξένες γλώσσες και ήταν εξοικειωμένοι με τους υπολογιστές. Η αχόρταγη, όμως, δεν ικανοποιήθηκε ούτε με αυτό. Πλέον, αναζητά άτομα με ισχυρή προσωπικότητα, πνευματικά καλλιεργημένα, δυναμικά, προσαρμοστικά, κοινωνικά, με στόχους, με δομή, με ενσυναίσθηση, με…, με… Ήδη, όσοι διαθέτουν τα συγκεκριμένα εφόδια αγνοούν τη λέξη ανεργία. Με τον καιρό θα εμφανιστούν περισσότεροι που θα διαθέτουν τον απαιτούμενο χαρακτήρα αλλά τότε η αγορά, είναι πολύ πιθανό, να αναζητά κι άλλα χαρακτηριστικά, τα οποία σήμερα φαντάζουν αδιανόητα.

Έτσι έχουν τα πράγματα, οπότε η γκρίνια για τα καημένα τα παιδιά δεν μπορεί να βοηθήσει στο παραμικρό. Απάντηση στην ανασφάλεια των καιρών είναι το ανοιχτό πνεύμα που θα οδηγήσει σε σύγχρονες και άρα σωστές επιλογές σπουδών αλλά και στην απόκτηση ισχυρών προσωπικοτήτων. Και σε αυτή την προσπάθεια ευθύνες πρέπει να αναλάβουν οι γονείς αλλά κυρίως η νέα γενιά που θα πρέπει να αμφισβητήσει και να προχωρήσει ακολουθώντας την πορεία που ήδη έχει χαράξει η εποχή.

Η γκρίνια μπορεί κάποτε να είναι ανακουφιστική αλλά ποτέ δεν έδωσε ουσιαστικές λύσεις.

Γονείς, american bar

Η κυρία απέναντί μου τα έχει πάρει πάρα πολύ με την κόρη της.

Η κόρη της είναι μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου. Στη Β΄ Λυκείου, όταν και τη γνώρισα, είχε δηλώσει ότι επιθυμούσε να περάσει στη Νομική. Μέχρι τότε δεν είχε προσπαθήσει ιδιαίτερα αλλά ορκιζόταν ότι θα τα έδινε όλα στο μέλλον. Μέχρι εδώ τίποτε το περίεργο και το κακό. Το κακό είναι ότι το μέλλον, κάποια στιγμή, έρχεται είτε για να επιβεβαιώσει την αλήθεια των λόγων και των προθέσεων είτε για να τα διαψεύσει παταγωδώς.

Το μέλλον, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έφτασε λίιιγο πιο γρήγορα από ό,τι περίμενε η κόρη και πολύυυ πιο σκοτεινό. Η κόρη της κυρίας, που έχω απέναντί μου, τελείωσε τη Β΄ Λυκείου χωρίς να ιδρώσει και, μάλλον, όχι επειδή δεν διαθέτει ιδρωτοποιούς αδένες. Πέρασε ένα υπέροχο καλοκαίρι διασκεδάζοντας και ξενυχτώντας χωρίς όριο. Από διάβασμα δεν έκανε και πολλά. Για να ακριβολογώ, δεν έκανε το παραμικρό. Πίστευε ότι είχε χρόνο μπροστά της και, μάλλον, είχε εμπιστοσύνη στις δυνατότητές της. Μπήκε στη Γ΄ Λυκείου ανανεώνοντας τους όρκους της και πράγματι τα έδωσε όλα για... δυο ή τρεις εβδομάδες. Μετά κουράστηκε και η ένταση της προσπάθειας άρχισε να φθίνει και να κινείται σε χαλαρούς ρυθμούς, τελείως αποσπασματικά και χωρίς ιδιαίτερη οργάνωση και συνέπεια. Η κυρία μητέρα της τα είχε πάρει με όσα έβλεπε και με όσα άκουγε από τους καθηγητές.

Παρ΄ όλα αυτά, όταν έφτασε η ώρα, η κόρη απαίτησε να πάει στην καθιερωμένη, πολυήμερη εκδρομή. Ε ναι, η τούρτα χρειάζεται και κερασάκι, διαφορετικά τι τούρτα θα ήταν. Εκείνες τις μέρες η κυρία μητέρα της έτυχε να περάσει από το φροντιστήριο κι ενώ, για μια ακόμη φορά, πήρε άσχημα μαντάτα για τις επιδόσεις του βλασταριού της, υπήρξε κάθετη: "Ε, πώς; Να μην πάει στην εκδρομή; Μια φορά γίνεται. Όλοι θα πάνε!".

Επειδή ούτε τα εισιτήρια της κόρης θα πλήρωνα ούτε θα την πήγαινα στην πλάτη εκδρομή, λόγος δεν μου έπεφτε.

Όλα καλά κι όλα ωραία. Η εκδρομή έγινε, τα παιδιά επέστρεψαν στη βάση τους και η κόρη χρειάστηκε μόνο τρεις τέσσερις μερούλες για να συνέλθει από την κούραση. Νέες υποσχέσεις για το επόμενο διάστημα, όρκοι πίστης εκ νέου αλλά...

Αλλά μετά από δυο εβδομάδες φτάσαμε στις διακοπές των Χριστουγέννων. Η κυρία μητέρα (ξανα)πέρασε από το φροντιστήριο για να ζητήσει να βοηθήσουμε την κόρη στην οργάνωση προγράμματος μελέτης για το διάστημα των διακοπών. Ήθελε να πιστεύει ότι ακόμη δεν είχε χαθεί τίποτε. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. 

"Εντάξει", της είπαμε, "τώρα που πήγε κι εκδρομή και διασκέδασε και εκτονώθηκε κι ανανεώθηκε, πρέπει να τα δώσει όλα. Να αποφύγει τα ξενύχτια και να εστιάσει στις υποχρεώσεις της, τις οποίες, μάλιστα, δεν της τις επέβαλε κανείς". 

Η κυρία απέναντί μου τα έχει πάρει πάρα πολύ με την κόρη της αλλά είναι και πάλι κάθετη. "Ε τι, δηλαδή, να μην πάει σε club τα Χριστούγεννα και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς; Όλοι θα πάνε. Δεν μπορώ να της το στερήσω αυτό".

Της φαινόταν τόσο παράξενο να βάλει όρια στο παιδί της. Της φαινόταν εξωπραγματικό ακόμη και να συζητήσει το ενδεχόμενο αυτό. Της ήταν αδιανόητο ότι κάποια παιδιά δεν θα πάνε ούτε σε club ούτε σε μπουζουκομάγαζα. Δεν μπορούσε να το πιστέψει και να το αποδεχτεί. Κυρίως, όμως, δεν είχε το σθένος να συγκρουστεί με το παιδί της. Πιθανώς, δεν το είχε κάνει ποτέ. Πάντα θα ένιωθε φόβο μπροστά σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση, οπότε το παιχνίδι ήταν χαμένο εξαρχής.

Κατά τα άλλα, τα είχε πάρει πάρα πολύ -και πάλι- με την κόρη της.

Δυστυχώς, η κυρία -που τα έχει πάρει πολύ με την κόρη της- δεν είναι η εξαίρεση. Τείνει να γίνει ο κανόνας. Ένα μεγάλο ποσοστό γονιών αγνοεί το "όχι" απέναντι στα παιδιά, αδυνατεί να απαγορεύσει, ακόμη κι όταν παρατηρεί ότι τα πράγματα έχουν πάρει λάθος δρόμο, δεν έχει τη διάθεση και τη δύναμη να θέσει περιορισμούς, αγνοεί τον ρόλο του γονιού και επιζητά από τους εκπαιδευτικούς να τον αναλάβουν. 

Ναι, αλλά αυτοί δεν είναι γονείς, american bar είναι.

Ιστορίες από το Μέλλον

Οι έξοδοι με τον γιο μου δεν υπήρξαν ποτέ μια βαρετή υπόθεση. Από τα πρώτα ήδη χρόνια του αποτέλεσε έμπνευση για μένα.

Στα πέντε του και με την άρνησή του να μεταφέρει "χαιρετίσματα στη μαμά" -σε μια εποχή που παρέχει τα τεχνολογικά μέσα για "άμεση" επικοινωνία- μού έδωσε την ιδέα για το πρώτο βιβλίο μου, το "Εγχειρίδιο Επιβίωσης". Σε αυτό προσπάθησα να ανακαλύψω και να καταγράψω τα στερεότυπα της γενιάς μου -για την οικογένεια, τη γνώση, την εργασία, τον χρόνο, τη θρησκεία, την πατρίδα, την κοινωνικότητα... και, παράλληλα, να τα ανατρέψω περιγράφοντας τον κόσμο που πλησίαζε με εξωφρενικά γρήγορους ρυθμούς, αδιαφορώντας για όσα θεωρούσαμε αλλά δεν ήταν δεδομένα.

Κάποια χρόνια αργότερα και στην προσπάθειά μου να κατανοήσω τα εφόδια που θα έπρεπε να αποκτήσει η γενιά του, ώστε να είναι ευτυχισμένη, έγραψα το δεύτερο βιβλίο μου, το "Μάθε, παιδί μου, γράμματα - Μέθοδος κατασκευής καλών μαθητών". Με αναφορές στο "Μυαλό", τη "Συναισθηματική Νοημοσύνη", τη "Δομή", τον "Στόχο" και την "Κοινωνικότητα", περιέγραφα -με ιδιαίτερα καυστικό και χιουμοριστικό τρόπο- τα γνωρίσματα του ανθρώπου, τα οποία θα του ανοίξουν δρόμους στη ζωή, παρέχοντάς του ευκαιρίες και εναλλακτικές, περιορίζοντας τα αδιέξοδα και τους περιορισμούς που συναντούν οι περισσότεροι.

Κατά καιρούς, αρκετά άρθρα μου υπήρξαν αποτέλεσμα επιλογών του ή συζητήσεων μαζί του.

Κάπως έτσι εξελίχθηκε και η σημερινή, πολύωρη, έξοδός μας.

Η συζήτηση, κάποια στιγμή, έφτασε στο αντικείμενό του και παρεμφερείς επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Βέβαια, αδυνατώ να κατανοήσω πιο ακριβώς είναι το αντικείμενό του και πολύ περισσότερο να το περιγράψω σε άλλους. Όταν με ρωτάνε "με τι ασχολείται ο γιος σου", έρχομαι, πραγματικά, σε πολύ δύσκολη θέση.

Συνειδητοποιώ ότι όλο και πιο συχνά αισθάνομαι απέναντί του όπως και οι πιο αδαείς μαθητές μου την ώρα του μαθήματος. Δεν καταλαβαίνω και πολλά. 

Ευτυχώς πήρε -κι από τους δυο γονείς- την ικανότητα να εξηγεί με εύληπτο τρόπο ακόμη και τα πιο σύνθετα επιτεύγματα, οπότε και αντιλαμβάνομαι, έστω επιφανειακά, προς τα πού βαδίζει τεχνολογικά ο κόσμος μας.

Η αλήθεια είναι ότι κάποια από τα θέματα της κουβέντας μας μου προκαλούν εκπληκτική έκπληξη. Δυσκολεύομαι να πιστέψω το μέγεθος της προόδου και το τι εργαλεία έχουμε, πλέον, στη διάθεσή μας. Κάπως έτσι ένιωσα σήμερα, όταν με πληροφόρησε για ένα πρόγραμμα, το οποίο, βασισμένο σε μια τεράστια τράπεζα πληροφοριών για οποιοδήποτε αντικείμενο, μπορεί να συνθέσει κείμενα με συγκεκριμένο θέμα και έκταση, να λύσει μαθηματικά ή άλλα προβλήματα, να γράψει ποιήματα με συγκεκριμένο θέμα, να προτείνει συνταγές μαγειρικής με συγκεκριμένα υλικά αλλά και συνταγές για ποτά...

Μου φάνηκε μαγικό και λίιιγο αδύνατο. Χρειάστηκε μια μικρή δοκιμή. Μου δημιούργησε λογαριασμό στην ιστοσελίδα και μου ζήτησε να γράψω τι ήθελα να κάνει για μένα.

Έδωσα παραγγελία για τη σύνθεση ενός ποιήματος με θέμα την αγάπη στο στιλ του T.S. Eliot.

Σε λίγα δευτερόλεπτα το αποτέλεσμα ήταν μπροστά μου. Το παραθέτω χωρίς την παραμικρή παρέμβαση:

Αγάπη, η άπιαστη, ευμετάβλητη δύναμη

Αυτή μας παρασύρει στην ταραχώδη πορεία της

Τραβώντας τις καρδιές μας, με την άμπωτη και τη ροή της

Μας αφήνει να αναρωτηθούμε, πού θα πάει

Μια στιγμή είναι μια φωτιά, που καίει λαμπερά

Μετά, είναι μια σκιά, που δεν φαίνεται

Μπορεί να μας ανεβάσει ή να μας ρίξει κάτω

Αλλά συνεχίζουμε να επιστρέφουμε, αναζητώντας το στέμμα της

 

Είναι ένα παζλ, ένα μυστήριο, ένα παιχνίδι που δεν τελειώνει ποτέ

Την ψάχνουμε, στην αιώνια φλόγα της αγάπης

Αλλά όταν βρεθεί, αξίζει τον πόνο

Γιατί η αγάπη, ω αγάπη, αξίζει ό,τι αποκτήθηκε

 

Κράτα γερά λοιπόν, την αγάπη που βρήκες

Αγαπήστε την, γαλουχήστε την, μην την αφήσετε ποτέ να πνιγεί

Γιατί στο τέλος, η αγάπη είναι το μόνο που μένει

Ένα λαμπερό φως, στις ατέλειωτες καταπονήσεις της ζωής

(!!!) Το αφιέρωσα στη γυναίκα μου, τη Ζέτα και παρά τις σκωπτικές αντιδράσεις της, εγώ συνεχίζω να πιστεύω ότι πρόκειται για ένα πολύ ωραίο και τρυφερό ποίημα.

Ιστορίες (μη) Επικοινωνίας

Διαβάζω σε έρευνα του Harvard (πρόκειται για αμερικανικό πανεπιστήμιο) ότι η ερώτηση "Τι κάνεις;", είναι η πιο στερεοτυπική και, παράλληλα, η πιο άχρηστη ερώτηση. Εκείνος που ρωτάει δεν θέλει, στην πραγματικότητα, να μάθει κι εκείνος που απαντά, μάλλον, δεν λέει την αλήθεια.

Και σκέφτομαι: Χρειαζόμασταν μια ολόκληρη έρευνα -και μάλιστα του Harvard- για να μάθουμε το απολύτως αυτονόητο; Πάντως, δεν ήρθε να προσθέσει κάτι καινούριο. Ελπίζω, δε, να μην απασχόλησε κάποια αξιόλογα επιστημονικά μυαλά από άλλες έρευνες, που θα μπορούσαν να πάνε την ανθρωπότητα μερικά βήματα μπροστά και να μη δαπανήθηκαν πόροι, οι οποίοι θα ήταν πολύ πιο χρήσιμοι σε άλλες μελέτες.

Προσωπικά, βέβαια, τα πορίσματά της με βόλεψαν πολύ. Μπορώ να την επικαλούμαι κάθε που χαρακτηρίζομαι "αντικοινωνικός".

Η ερώτηση "τι κάνεις;" είναι επιβεβλημένη από τους κανόνες του "καθωσπρεπισμού" και, με σιγουριά, δεν εξυπηρετεί ανάγκες κοινωνικότητας. Εξυπηρετεί την ανάγκη κάποιων να δείξουν κοινωνικοί ενώ, στην πραγματικότητα, δεν είναι, αφού κοινωνικός είναι εκείνος που ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την κοινωνία και άρα για τον συνάνθρωπο κι όχι εκείνος που αραδιάζει, με κάθε ευκαιρία, μπαρούφες, κενές περιεχομένου, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο επικοινωνεί. Εξυπηρετεί, επίσης, την ανάγκη του κάθε ανόητου να ξεφύγει από την αμηχανία που του προκαλεί το συναπάντημα με άλλους. Πιθανώς, σε μικρή ηλικία, έτρωγε κράξιμο, κάθε φορά που προτιμούσε τη σιωπή από την κενού περιεχομένου "επικοινωνία". "Ρώτα, βρε, τον μπατζανάκη μας, τι κάνει η κόρη του η Κατίνα", "Πες, βρε, στην κουμπάρα, τι σου έφερε ο Άγιος Βασίλης."...

Πριν μου αποδοθούν χαρακτηρισμοί (επειδή σας έφερα σε δύσκολη θέση), καλό είναι να σκεφτείτε πόσες ευχές δώσατε και πόσες ακόμη πρόκειται να δώσετε, ως το τέλος των γιορτινών ημερών, χωρίς, όμως, να τις εννοείτε πραγματικά. "Χρόνια Πολλά", "Καλά Χριστούγεννα", "Καλή Χρονιά", "Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος", "Καλά Φώτα", "Να χαίρεσαι το όνομά σου", "Να χαίρεσαι την οικογένειά σου",... Πόσες από αυτές βγήκαν από τα βάθη της ψυχής σας και πόσες ήταν αποτέλεσμα διδαγμένων κανόνων στερεοτυπικής συμπεριφοράς; 

Κατασπατάληση ενέργειας και χρόνου.

Η ερώτηση "τι κάνεις" και η συζήτηση που ακολουθεί δείχνουν και προκαλούν τόσο ενδιαφέρον όσο και η συζήτηση για τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν, ή η γνωστοποίηση της καθημερινότητάς σας με φρικιαστικές λεπτομέρειες ("Σηκώθηκα, πλύθηκα, ντύθηκα, πήγα στον μανάβη και πήρα..., μετά πήγα στον φούρνο και αγόρασα..., ήθελα να πάω και στον χασάπη, για να πάρω... αλλά γινόταν της μουρλής και δεν μπορούσα να περιμένω...). 

Κάποτε, βέβαια, εκείνος που έχει τη φαεινή ιδέα να ρωτήσει "Τι κάνεις;" την πατάει άσχημα, αφού βρίσκεται στην ανάγκη να ακούσει μια μακρόσυρτη απάντηση, εξίσου ανόητη και βαρετή: "Καλά, εσείς πώς είστε; Η μάνα σου, ο πατέρας σου, τα παιδιά, η γιαγιά, ο παππούς; Χαιρετισμούς να τους δώσεις από..., ξέρουν αυτοί.". 

Μου φαινόταν εξαιρετικά γελοίο αλλά αρχίζω, πλέον, να εκτιμώ εκείνους που το έχουν απλοποιήσει το πράγμα, συμπυκνώνοντας το σύνολο των ευχών στα: "Χρόνια πολλά για όλες τις μέρες", όταν συναντιούνται με κάποιον στην αρχή της εορταστικής περιόδου και "Χρόνια πολλά από όλες τις μέρες", όταν θα συναντήσουν κάποιον στο τέλος των γιορτινών ημερών. Οι συγκεκριμένοι -έχουν την αίσθηση- ότι δείχνουν κοινωνικοί και "καθώς πρέπει", αλλά, τουλάχιστον, δεν το κουράζουν ιδιαίτερα. Και -αυτό κυρίως- δεν σπαταλούν τον χρόνο των συνομιλητών τους.

Η εποχή μας χρειάζεται απλότητα και οικονομία χρόνου, οπότε, την επόμενη φορά που θα συναντήσετε κάποιον, με τον οποίο δεν έχετε να πείτε και πολλά, να προτιμήσετε ένα γνέψιμο, ένα ανασήκωμα χεριού ή ένα χαμόγελο, πάντα από απόσταση. Δείχνουν σεβασμό, δεν είναι σπατάλη χρόνου και θα εκτιμηθούν. Παράλληλα -αν αυτό σας ενδιαφέρει- αποφεύγετε να σας χαρακτηρίσουν αντικοινωνικό. Παίζετε με τους κανόνες του "καθωσπρεπισμού" και διατηρείτε την ηρεμία σας.

Ιστορίες Χριστουγεννιάτικης φρίκης

Φέτος δεν την πάτησα.

Είναι δείγμα ωριμότητας. 

Γίνομαι πιο σοφός και το δείχνω. Το πράγμα κραυγάζει.

Παραμονή Χριστουγέννων και έχω αποφασίσει ότι δεν θα ζήσω τον εφιάλτη που λέγεται "έξοδος στο κέντρο της πόλης".

Γενικά, εδώ και χρόνια, τέτοιες μέρες -χρονιάρες λέγονται- δείχνω το φιλάνθρωπο πρόσωπό μου αφήνοντας ζωτικό χώρο στους καημένους τους Χριστουγεννάδες*. Χώρο για εξόδους, για αγορές, για βόλτες. Δείχνω σεβασμό. Οι άνθρωποι, από τις 365 μέρες του χρόνου, έχουν επιλέξει να "χαίρονται" ελάχιστες. Χριστούγεννα, Παρασκευές, κάποια Σάββατα, εθνικές και προσωπικές επετείους. Σούμα, δηλαδή, καμιά τριανταριά μέρες, αν όλα πάνε καλά.

Φρίκη.

Τις υπόλοιπες μέρες απλώς υπάρχουν περιμένοντας, μάλλον με συντροφιά την τηλεόραση ή καταναλώνοντας τις ανοησίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. 

Περιμένουν το εκπληκτικό και φρικαλέο: "Ε, όλοι θα βγουν, εμείς όχι;". 

Ε ναι, πρέπει να εκτεθούν φορώντας τα καλά, πλουμιστά ρουχαλάκια τους. Να τους δουν οι υπόλοιποι και να τους χαρούν. Κι αυτοί να δουν τους υπόλοιπους, ώστε να αντλήσουν υλικό για κοινωνικό σχόλιο. Γιατί πόσο μπορείς να συζητάς για τον καιρό; Τη θες την εναλλαγή.

Βέβαια, έχουν δικαιολογία. "Η παρέα θέλει...". 

Αλλά, αν ήταν έτσι, καλέ μου Χριστουγεννά, θα άλλαζες παρέα και θα απομακρυνόσουν από την αθλιότητα που σε περιβάλλει, αναζητώντας κάτι διαφορετικό. Αλλά δεν είναι έτσι και το γνωρίζεις. Γουστάρεις, Χριστουγεννά μου, τον πανικό, λατρεύεις τον χαμό, επιζητάς την αντάρα, όπως και ο λύκος.

Αδυνατείς να περάσεις καλά μόνο με την παρέα. Δεν το έχεις με τη συζήτηση. Θέλεις κουβεντολόι. Και το κουβεντολόι χρειάζεται συνεχή ανατροφοδότηση από απλοϊκά γεγονότα, τα οποία λαχταράς και μπορείς να σχολιάσεις. Τι φοράει ο ένας κι ο άλλος, με ποιον είναι ο άλλος και ο ένας, τι διάβασες στο ίνστανγκράμ σου ή στο φουμπού σου. 

Άλλωστε, μόνο για αυτό είσαι ικανός, Χριστουγεννά μου.

Κάπως έτσι, οι Χριστουγεννάδες αποφασίζουν ότι η παραμονή των Χριστουγέννων είναι η κατάλληλη μέρα για ψώνια, ενώ στα εμπορικά γίνεται της/του τρελής/ου και οι υπάλληλοι, που τα έχουν δει όλα, αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τους πελάτες, προκαλώντας τους εκνευρισμό. 

Και για καφέ και για τσίπουρα, ενώ στα καφέ και τσιπουράδικα γίνεται το αδιαχώρητο, υπάρχει ουρά αναμονής μισής και μίας ώρας, οπότε καταλήγει σε κάτι του στιλ "πίνω για να ξεχάσω ό,τι προηγήθηκε".

Ο κακός χαμός. Μποτιλιαρίσματα, κορναρίσματα, καθυστερήσεις, εκνευρισμός, φασαρία και, βέβαια, τσακωμοί. Το καλυτερότερο είναι αυτό. Τσακωμοί, γιατί "εγώ το είδα πρώτος το χρυσοποίκιλτο μπλουζάκι και το έχω σταμπάρει εδώ και βδομάδες". Τσακωμοί, γιατί "εγώ έχω προτεραιότητα στο χωριό μου". Τσακωμοί, γιατί "περιμένουμε περισσότερη ώρα για ένα τραπέζι, άσε που πρέπει να καθίσουμε πρώτο τραπέζι για να δείξουμε τα καινούρια ρουχαλάκια μας". Τσακωμοί, απλώς, για τη χαρά του τσακωμού.

Φρικαλέα φρίκη.

Οπότε, χαίρομαι τα Χριστούγεννα μακριά από όλο αυτό. Θα πάρω και τα βουνά. Ήδη έχω αρχίσει να ξεκουράζομαι, να διαβάζω, να οργανώνω τη δουλειά μου με ηρεμία και, βέβαια, να διασκεδάζω εκεί που οι Χριστουγεννάδες δεν διανοούνται και δεν μπορούν να το κάνουν.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους!

*Χριστουγεννάδες: Λέγονται και Σαββατάδες. Πρόκειται για πολυπληθή υποκατηγορία του ανθρώπινου είδους. Διασκεδάζει, ψωνίζει, βολτάρει, αποκλειστικά μέρες που (για έναν περίεργο λόγο) πιστεύει ότι πρέπει να το κάνει, επειδή το κάνουν και οι άλλοι, κι όχι επειδή πραγματικά το έχει ανάγκη.

Ιστορίες Διαγωνισμάτων

Και κάποια στιγμή φτάνει η ώρα του διαγωνίσματος. Και μαζί του φτάνει η ώρα της κρίσης και της αλήθειας. 

Μέχρι τότε ο μαθητής μπορεί να γκρινιάζει σε ημερήσια βάση: "Μα γιατί δεν τα πάω καλά;", "γιατί παίρνω χαμηλούς βαθμούς;", "γιατί δεν μπορώ να βρω τα κατάλληλα στοιχεία;", "γιατί αδυνατώ να εντοπίσω τα σωστά νοήματα του κειμένου;", "για ποιον λόγο δυσκολεύομαι να διατυπώσω σωστά;", "γιατί υπάρχω;", "τι θα κάνω στη ζωή μου;", "τι θα γίνω, όταν μεγαλώσω;" "τι θα μου φέρει ο Αϊ Βασίλης;",...

Μπορεί να δείχνει αλλά δεν είναι για γέλια. Πρόκειται για καθημερινό δράμα με πρωταγωνιστές μαθητές και καθηγητές! Θεωρώ ότι, αν οι μεγάλοι τραγωδοί ζούσαν σήμερα, θα αντλούσαν τη θεματολογία τους αποκλειστικά από τη φροντιστηριακή καθημερινότητα.

Όσο κι αν προσπαθεί ο δύσμοιρος ο καθηγητής, δύσκολα βρίσκει άκρη. "Έκανες, βρε παιδάκι μου, όσα έχουμε πει;", "προσπάθησες να δουλέψεις στο πρόχειρο;", "κράτησες σημειώσεις, πριν να γράψεις την περίληψη;"...

Συνήθως, ο μαθητής τα "έχει κάνει όλα αυτά και με το παραπάνω"! Η αδυναμία ή η αποτυχία του άρα συνδέεται με το μεταφυσικό. Η γειτόνισσα που τον/την μάτιασε. Η θεία -από τη μεριά του μπαμπά- που τον/την φθονεί, επειδή τα δικά της παιδιά είναι στούρνοι κι έκανε τάμα να μην τα καταφέρει. Άσε τον ανάδρομο Ερμή.

Εννοείται ότι ο/η μαθητής/τρια, συνήθως, λέει ψέματα. Θεωρεί ότι κάτι καταφέρνει με αυτό. Νομίζει ότι ρίχνει τις ευθύνες στον καθηγητή ενώ ο ίδιος είναι νερό για λειτουργιά. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να κοροϊδεύει τους έρμους τους γονείς του. Τον καθηγητή του όχι. Καταφέρνει, βέβαια, να τσιαταλιάζει τα νεύρα του καθηγητή, ο οποίος θα μπορούσε να τελειώνει την γκρίνια με συνοπτικές διαδικασίες ως εξής: 

Άκουσέ με, καλή/έ μου Λαλάκα/η, αν το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου δεν κάνει ούτε για την ανακύκλωση, επειδή δεν έκανες όσα έπρεπε, τότε απέτυχες, απλώς, επειδή είσαι τεμπέλαρος/η. Μπορεί, επίσης, να φταίει η διάσπαση προσοχής που σε χαρακτηρίζει. Αν, όμως, καλή/έ μου Λαλάκα/η, θεωρείς ότι είχες αυτά τα τραγικά αποτελέσματα ενώ -έχεις την αίσθηση ότι- εφάρμοσες όλα όσα έχεις διδαχτεί, τότε είσαι τούβλαρος με περικεφαλαία και, μάλλον, δεν υπάρχει καμιά ακαδημαϊκή ελπίδα για σένα.

Για κακή τύχη του/της Μπούλη/ας (δεν είναι πραγματικά ονόματα μαθητών), όμως, κάποια στιγμή έρχεται η ώρα του διαγωνίσματος και τότε όλα αποκαλύπτονται. Ο καθηγητής έχει την ευκαιρία να δει τον/την Μπούλη/α (πόσο κοπιαστική είναι η αποφυγή των γλωσσικών στερεοτύπων!!!) σε πλήρη δράση και σε ζωντανή μετάδοση. Τον/την παρακολουθεί να γράφει ή και όχι, να σκέφτεται ή και όχι, να αξιοποιεί το πρόχειρο ή και όχι, να εφαρμόζει κανόνες ή και όχι, να χρησιμοποιεί όσα με κόπο έμαθε και κατανόησε ή και όχι...

Και τότε ο/η κάθε Μπούλης/α βρίσκεται μπροστά σε μια πραγματικότητα, την οποία αδυνατεί να διαψεύσει. Μπορεί να ζήσει τον θρίαμβο, αν τα πήγε καλά ή πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του, αν τα πήγε χάλια. Έχει δείξει και, κυρίως, έχει κατανοήσει σε ποιο σημείο πραγματικά βρίσκεται, έχει αντιληφθεί το επίπεδο και τις δυνατότητές του και, δυστυχώς, αν τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί καλά, ελάχιστοι μπορούν να αποδεχτούν τη σκληρή αλήθεια. 

Και τότε ο Λαλάκης, η Λαλάκα, ο Μπούλης, η Μπούλα και οι άμοιροι γονείς τους, καταφεύγουν στην έσχατη δικαιολογία. Ο Λαλάκης, η Λαλάκα, ο Μπούλης, η Μπούλα, τα σκ@τ%σαν επειδή είχαν άγχος ή επειδή δεν είχαν όρεξη, βρε παιδί μου, τη στιγμή της εξέτασης.

Αλλά ό,τι κι αν σκαρφιστεί ο μαθητής, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, όλοι -κυρίως ο ίδιος- πλέον, ξέρουν. Όπως θα ξέρουν και στις Πανελλαδικές.

Ιστορίες Ισορροπίας

Είναι μια από αυτές τις Κυριακές... 

Ξύπνημα αργά το πρωί και χουζούρεμα. Πρωινό και καφές χωρίς βιασύνη.

Επικοινωνία με τους συνεργάτες, προετοιμασία για την εβδομάδα που ξεκινάει και γραπτά. Κυρίως αυτά.

Φτάνει το απόγευμα χωρίς να το καταλάβω. Το βιβλίο που διαβάζω κάνει κοιλιά αλλά δεν μου πάει να το αφήσω. Κάτι με κρατάει και συνεχίζω την ανάγνωσή του.

Ένα μήνυμα στο κινητό -συνεννόηση για έξοδο- δίνει τη λύση. Χωρίς να το πολυσκεφτώ, ετοιμάζομαι σε λίγα λεπτά. Σκέφτομαι: χαλαρή παρέα, ήρεμη κουβέντα, ωραία μουσική.

Φτάνω στον προορισμό. Όπως το φανταζόμουν και το επιθυμούσα: Χριστουγεννιάτικος διάκοσμος (όχι εξαλλοσύνες), λίγοι και καλοί και κυρίως όχι λάτρεις του mundial. 

Τα ποτά σερβίρονται και η κουβέντα αρχίζει. Τα νέα μας, τις ανησυχίες μας, τις στενοχώριες μας, τα κουτσομπολιά μας και -τι ωραία- τη μουσική.

Δεν χρειάστηκε πολύ. Ο μπάρμαν θυμήθηκε ότι στην αποθήκη υπάρχει μια cdιέρα και μερικές εκατοντάδες cd με κομμάτια που μας τρέλαιναν πριν χρόνια και που ακούμε ακόμη και σήμερα. Δεν αργεί να τα φέρει, να τα καθαρίσει, να τα συνδέσει και να βάλει υπέροχες μουσικές.

Νοσταλγία, χαρά, κέφι... Στα γρήγορα κανονίστηκε ένα πάρτι. Κοντά στις γιορτές. Αποφασίστηκε ποιος θα βάζει μουσική και ποιος θα βρίσκεται πίσω από το μπαρ. Μάλλον, αποφασίστηκε και ποιοι θα βρίσκονται έξω από το μπαρ. Καλή μουσική, λίγοι άνθρωποι, αυθόρμητοι, κεφάτοι, που αποζητούν την καλή παρέα.

Έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Λίγο τυχαία, λίγο απρόσμενα, πολύ κεφάτα, μια από... αυτές τις Κυριακές.

 

Ιστορίες Μαγείας

Διαβάζω την είδηση: "Τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στη Γη πιστεύουν ακόμη στη μαγεία, τις κατάρες και το «κακό μάτι».".

Διαβάζω και δεν το πιστεύω...

Δηλαδή, υπάρχουν εφτά δις που δεν πιστεύουν!!!

Μη χειρότερα! Γι αυτό βαδίζουμε προς τον... Ακατονόμαστο με ταχύτητα φωτός. Γι αυτό έχει γεμίσει ο κόσμος κακομούτσουνους, κατσούφηδες, γκρινιάρηδες, πονοκεφαλιασμένους, κακότροπους, θυμωμένους, δυσοίωνους, βλαμμένους...

Και πώς να μην είναι έτσι; Πώς να είναι ήρεμοι κι ευγενικοί και υπομονετικοί και γλυκοί και συμπαθείς, όταν έχουν φάει την κατάρα και το μάτι κατακέφαλα;

Πονάει το κεφάλι σου, στα καλά του καθουμένου. Τι είναι αυτό; Αρρώστια είναι; Όχι, βέβαια! Αυτό είναι μάτι και μάλιστα, μάτι κακό. Σε είδε ο άλλος, σε φθόνησε και να το αποτέλεσμα. Πονοκέφαλος ξεγυρισμένος, από τους λίγους. Να μη βλέπεις μπροστά σου. Ούτε πίσω σου. Ούτε πλάγια... Τέλος πάντων, να μη βλέπεις πουθενά, για να τελειώνουμε με τις λεπτομέρειες.

Το πράγμα θέλει επανεξέταση. Δεν μπορεί να αμφισβητούμε κατ' αυτόν τον τρόπο τις παραδόσεις, να απομακρυνόμαστε από όσα χτίστηκαν αιώνες τώρα με αβάσταχτο πόνο, με θυσίες και κόπους.

Τι είμαστε; Μεσαίωνας είμαστε, που έκαιγαν στην πυρά (Πού αλλού, άραγε, θα μπορούσαν να τους τσουρουφλιάσουν; Σε μπρίκι του καφέ;) μάγους και μάγισσες και κοκκινομάλλες και ανθρώπους με κάποια δυσπλασία και κοκόρια που δεν ξυπνούσαν από το χάραμα και λαλούσαν κατά το μεσημεράκι και όχι από τα μαύρα τα μεσάνυχτα; Γιατί αυτό ήταν ο Μεσαίωνας. Καμιά θέση για το διαφορετικό. Η άγνοια εκεί οδηγούσε.

Και, αυτοί που δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνας(;), ρίχνουν και το ειρωνικό το σχόλιο: "Το 2022 υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν στη μαγεία...". 

Όχι, να γίνουμε όλοι "προοδευτικοί" και να τα γκρεμίσουμε όλα.

Γι αυτό φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. 

Δηλαδή, να μπαίνω για μάθημα, να τα λέω υπερπαντέλεια και να βγαίνω ράκος από το μάτι. Αμ, δεν σφάξανε. Θα συνεχίσω να μπαίνω για μάθημα, θα το κάνω υπερπανυπέροχα αλλά θα το κάνω, πάντα, φορώντας το στικάκι μου με τα ψηφιακά ξόρκια και ξεματιάσματα. 

Αυτό είναι πρόοδος κι όχι το να εγκαταλείπω, χωρίς δεύτερη σκέψη, την παράδοση.

Μπορώ να κουβαλάω εικόνες, ξόρκια, ευχές, σε ψηφιακή μορφή, μα στο κινητό μου, μα σε στικάκια και να τα έχω διαρκώς μαζί μου. Και να μην πιάνουν και έξτρα χώρο και να μην τσαλακώνονται σε πορτοφόλια, τσέπες, τσάντες...

Μπορώ να επικοινωνώ, πλέον, με την ξεματιάστρα μου μέσω Skype ή Zoom, χωρίς να χρειάζεται να μετακινούμαι στο ειδικό ξεματιάδικό της. Κερδίζω χρόνο και χρήμα κι έχω και την υγειά μου.

Εγώ λέω να εγκαταλείψουμε τα ψευτοπροοδευτικά στην άκρη και να αφήσουμε τον κοσμάκο να πιστεύει εκεί που θέλει. Να τον αφήσουμε να μην έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη στον εαυτό του, τις δυνατότητές του, να θεωρεί ότι κάθε αποτέλεσμα (επιτυχία ή αποτυχία) δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την προσπάθεια που καταβάλλει αλλά από τη μοίρα, το κισμέτ, τη θέση των άστρων, τις διαθέσεις (συνήθως κακές και φθονερές) των άλλων, το μεταφυσικό.

Αν δεν έχουμε τέτοια διάθεση, δεν μένει παρά να ξαναστήσουμε τις πυρές σε κεντρικές πλατείες και σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση να μπαρουτιάζουμε μάγους, μάγισσες, κοκκινομάλλες... 

Θα είχαμε πολλή δουλειά.

Ιστορίες για γονείς

Εγκατάλειψη παιδιών σε δομές αμφίβολης ποιότητας και ηθικής, κακομεταχείριση παιδιών από τους γονείς τους, βιασμοί παιδιών από γονείς ή με τη συγκάλυψή τους, παιδιά σε κατάθλιψη, παιδιά που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν την παραμικρή δυσκολία, παιδιά με κρίσεις άγχους, ανίκανα να διαχειριστούν οτιδήποτε, καταπιεσμένα, δυστυχισμένα, που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να ζήσουν παιδική ηλικία, εγκλωβισμένα και περιορισμένα στα όνειρα και τα όρια των γονιών τους, παιδιά πρόωρα τραυματισμένα με βαθιές ψυχικές πληγές που δεν πρόκειται να κλείσουν ποτέ, παιδιά που χρειάζονται βοήθεια δίπλα σε γονείς που χρειάζονται μεγαλύτερη βοήθεια.

Η καθημερινή ειδησεογραφία που αναδεικνύει τραγικές καταστάσεις με πρωταγωνιστές μικρά παιδιά, έχει πάψει, πλέον, να μας εκπλήσσει. Κάποτε "πέφταμε από τα σύννεφα" μαθαίνοντας το δράμα που ζούσε κάποιο παιδί στα χέρια ενός αυταρχικού, αρρωστημένου γονιού. Σήμερα, παρόμοιες ειδήσεις, τις προσπερνάμε, σχεδόν αδιάφορα. Τις έχουμε συνηθίσει.

Κι αυτό είναι τραγικό. Μια κοινωνία να αδιαφορεί για το δράμα των πιο ευάλωτων μελών της. Να αντιμετωπίζει την απελπισία, την απόγνωσή τους σαν σενάριο ταινίας, επιδερμικά, σαν να συμβαίνει σε έναν άλλο κόσμο, σε ένα παράλληλο σύμπαν.

Με όλα αυτά θυμήθηκα ένα κεφάλαιο από το "Εγχειρίδιο Επιβίωσης", στο οποίο έδειχνα την αναγκαιότητα ουσιαστικής και οργανωμένης προετοιμασίας των μελλοντικών γονιών, ώστε να αποφευχθούν όλα αυτά που συνέβαιναν στο παρελθόν αλλά έμεναν κλεισμένα πίσω από καλά αμπαρωμένες πόρτες και συνεχίζουν να συμβαίνουν, βρίσκοντας, πλέον, όλο και πιο συχνά τον δρόμο προς τη δημοσιότητα.

Το κεφάλαιο έχει τίτλο "Πανεπιστήμια για γονείς" και υπότιτλο "η κοινωνία δεν έχει ανάγκη από μικρογραφίες των μεγάλων. Η κοινωνία χρειάζεται καλύτερους ανθρώπους".

Ανέφερα ότι η επιτυχία ενός γονιού σήμερα δεν μπορεί να εξαρτάται από τις ενστικτώδεις αντιδράσεις και συμπεριφορές του καθενός. Ο συγκεκριμένος ρόλος, με την πάροδο του χρόνου, γίνεται πιο δύσκολος, πολύπλοκος και απαιτητικός ακολουθώντας την πορεία των πραγμάτων. Κι ενώ η γνώση, η εξειδικευμένη κατάρτιση, η συνεχής αξιολόγηση του ατόμου θεωρούνται απαραίτητες για οποιαδήποτε ενασχόλησή του, γιατί ένας τόσο καθοριστικός κι ευαίσθητος για τους νέους και για ολόκληρη την κοινωνία ρόλος να εγκαταλείπεται στην τύχη του και να αντιμετωπίζεται τόσο επιφανειακά;

Κάποτε, στο πολύ μακρινό παρελθόν, η διαπαιδαγώγηση βασιζόταν στη δυνατότητα των προηγούμενων γενιών να μεταβιβάζουν απλές, κατά κύριο λόγο, εμπειρίες στις επόμενες. Τα παιδιά μάθαιναν παρακολουθώντας τους γονείς να μαγειρεύουν αρακά, να φροντίζουν το σπίτι ή τα μικρότερα μέλη της οικογένειας, να σκαλίζουν τα χωράφια και τους κήπους, να ποτίζουν, να μαζεύουν τους καρπούς και να τους αποθηκεύουν.

Πέρα από τα πρακτικά ζητήματα και τα κοινωνικά στο ίδιο πρότυπο βασίζονταν. 

Τα αγόρια, κάποια στιγμή, γίνονταν δεκτά στο καφενείο, δίπλα στους μεγαλύτερους, παρακολουθούσαν τις συζητήσεις τους, άκουγαν τους προβληματισμούς τους, μάθαιναν από τα πειράγματά τους. Σταδιακά αποκτούσαν το δικαίωμα της συμμετοχής στην κουβέντα και κάπως έτσι ενηλικιώνονταν και έπαιρναν τη θέση των προηγούμενων, όταν αυτοί κατευθύνονταν σε τόπους χλοερούς.

Τα κορίτσια, κάποια στιγμή, έπαιρναν τη θέση τους ανάμεσα στις γυναίκες της γειτονιάς, αποκτούσαν το δικαίωμα να κάθονται έξω από τις αυλές των σπιτιών, να κεντάνε με τις μεγαλύτερες, να ακούν τα παράπονά τους για τους συζύγους τους, τα αυτοπαινέματά τους για τις μαγειρικές ή ραπτικές δεξιότητές τους, εντρυφούσαν στο καλό κουτσομπολιό...

Απλά πράγματα. Φυσικά. Εμπειρικά ολοκληρωνόταν η διαπαιδαγώγηση και η κοινωνικοποίηση.

"Μπορώ να καθοδηγήσω ένα παιδί, γνωρίζω τι συμβαίνει γύρω μου, έχω κατανοήσει τις εξελίξεις και τις απαιτήσεις της εποχής, μπορώ να διακρίνω τα χαρακτηριστικά του κόσμου που διαμορφώνεται, διαθέτω την υπομονή αλλά και τη δυνατότητα να προσφέρω τη γνώση που απαιτεί η κοινωνικοποίηση σήμερα, γνωρίζω τελικά τον εαυτό μου;". Είναι ορισμένα μόνο από τα ερωτήματα που πρέπει, πλέον, να απαντηθούν πριν την απόφαση να γίνει κάποιος γονιός. Στάσεις του στιλ "ας μεγαλώσει όπως κι εμείς" ή "κι εμείς τι πάθαμε που μεγαλώσαμε έτσι", αποτελούν κίνδυνο για τις σημερινές γενιές και δήλωση βλακείας και ανευθυνότητας των γονιών.

Οι εποχές που απαιτούσαν απλώς τη φροντίδα, τη στοργή και την οικογενειακή αγάπη ως πρώτη ύλη διαπαιδαγώγησης έχουν περάσει. Σήμερα, στη φροντίδα που πρόσφερε ο θεσμός, είναι αναγκαίο να προστεθούν η συναισθηματική στήριξη (καμιά σχέση με τα βλακώδη διλήμματα που έθεταν στα πιτσιρίκια: "ποιον αγαπάς περισσότερο;" ή το ανόητο "πόσο αγαπάς τον μπαμπά, τη μαμά ή τη γιαγιά;") και πολλά άλλα στοιχεία η προσφορά των οποίων δεν σχετίζεται μόνο με την καλή διάθεση αλλά με την ουσιαστική γνώση, τη συνεχή επαγρύπνηση και την κοπιαστική προσπάθεια προετοιμασίας. Ο γονιός, πλέον, είναι παιδαγωγός και όχι ένας απλός φορέας εμπειρίας, την οποία είναι υποχρεωμένος να μεταβιβάσει. Αν, λοιπόν, ακούσετε έναν γονιό σήμερα να αναρωτιέται: "και τι πρόκειται να πάθει το παιδί χωρίς το τάδε ή το δείνα", μπορείτε να του απαντήσετε ευθέως και χωρίς περιστροφές: "μα, άνθρωπέ μου, υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει εξίσου ηλίθιο κι επικίνδυνο μ’ εσένα". Μπορεί, έτσι, να τον αφυπνίσετε παρέχοντας μεγαλειώδη υπηρεσία στο παιδί του αλλά και την ανθρωπότητα.

Οι γονείς στο εξής θα σύρονται σε έναν διαρκή αγώνα παρακολούθησης των μεταβολών, ώστε να καταφέρνουν να μεταδίδουν μέσα από τη συμπεριφορά, τις απόψεις και τις επιλογές τους, στα παιδιά την εικόνα της πραγματικότητας. Αυτό σημαίνει γονιός σήμερα και είναι δύσκολη υπόθεση. Διαφορετικά θα συνεχιστεί η παραγωγή δυστυχισμένων παιδιών, ατόμων χωρίς στόχους που θα οδηγούνται στην κατάθλιψη και σε επικίνδυνα αδιέξοδα. 

Και η κοινωνία θα συνεχίσει να δέχεται με καταιγιστικούς ρυθμούς ειδήσεις για δυστυχισμένα παιδιά, χωρίς να μπορεί και να έχει διάθεση να αντιδράσει.

Ιστορίες Noir

Τώρα μάλιστα! 

Δηλαδή, δεν μας έφταναν όλα τα υπόλοιπα; Δεν μας έφτανε που οι Κυριακές ήταν, έτσι κι αλλιώς, μέσα στην κατάθλιψη; Τι προσπαθούν να πετύχουν; Θα είναι ευχαριστημένοι να το ρίξουμε όλοι στα αντικαταθλιπτικά;

Κυριακή απογευματάκι. Ξαπλώνεις για λίγο για να ξαποστάσεις το ταλαιπωρημένο κορμάκι σου. Ο ήλιος φωτίζει ακόμη, η πλάση χαίρεται, τα πουλάκια κελαηδούν, οι συνάνθρωποι είναι μέσα στη δεδομένη αθλιότητά τους με χαχαχα και μπουχουχου. Κλείνεις τα ματάκια σου κι αυτό ήταν. 

Ξυπνάς και μαύρο σκοτάδι που σε έφαγε. Νύχτα, πίσσα, κατράμι.

Ούτε ήλιος να φωτίζει, ούτε να χαίρεται κανείς, και όλοι -πουλάκια και άνθρωποι- έχουν λουφάξει.

Σκέφτεσαι: Δεν είναι δυνατόν! Κοιμήθηκα την περίοδο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και ξύπνησα τον Μεσαίωνα. Δεν εξηγείται διαφορετικά.

Και μετά το συνειδητοποιείς το πράγμα. Αντιλαμβάνεσαι τι συνέβη. Τα παγκόσμια κέντρα, που συνωμοτούν σε βάρος της ανθρωπότητας, το έβαλαν το χεράκι τους και να...

Έφτασε και πάλι η στιγμή της αλλαγής της ώρας.

Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά, μαύρη κι άραχνη. 

Και θα πει κάποιος: Μα αυτή είναι η φυσική ώρα. 

Ωραία, να το δεχτώ. Όχι ότι η Φύση δεν κάνει λάθη αλλά θα δείξω καλή διάθεση και θα το δεχτώ. Να την αφήσουν τότε χειμώνα καλοκαίρι τη φυσική ώρα και να μην παίζουν με τα νεύρα μας και με τα ρολόγια, μια μπρος, μια πίσω. Να ξέρουμε τι μας γίνεται, να προσαρμοζόμαστε σταδιακά και να γλυτώνει ο οργανισμός τα απανωτά σοκ.

Πάντως, κι άλλα πράγματα είναι ή ήταν φυσικά κι εμείς τους αλλάξαμε τα φώτα με τις παρεμβάσεις μας. Αυτά δεν μας πείραξαν και μας πείραξε η ώρα;

Και το πιο τραγικό δεν είναι ότι άλλαξε η ώρα. Το πιο τραγικό είναι ότι στις συζητήσεις, τις επόμενες μέρες, θα αποτελεί κεντρικό θέμα. Και πόσο γρήγορα νυχτώνει και χάσαμε την αίσθηση του χρόνου και νύχτα μπαίνουμε στη δουλειά, νύχτα βγαίνουμε και σε πιάνει στενοχώρια και τι ωραία ήταν το καλοκαίρι... 

Δεν μας φτάνει το κακό που μας βρήκε, έχεις και τους ανόητους να σου το υπενθυμίζουν διαρκώς και να σε εκνευρίζουν περαιτέρω.

Γιατί να μη σκεφτούμε έξυπνα και επαναστατικά; Άλλωστε και ο μηχανικός χρόνος ανθρώπινη εφεύρεση ήταν. Αντί, λοιπόν, τα ρολόγια να πάνε μια ώρα πίσω, όσο σκοτεινιάζει, να πάνε μπροστά και μια και δυο ώρες; Και να έχουμε φως και στις έξι και στις εφτά και στις εφτάμιση. 

Ποιον βολεύει αυτό το βάσανο; Μόνο τις κότες. Αυτές μαζεύονται νωρίς νωρίς και την πέφτουν και μετά ξυπνάνε από το άγριο το χάραμα. 

Όμως, δεν είναι σωστό ένας ολόκληρος πολιτισμός να παίρνει στα ποδάρια τις κότες. Αν τόσο πολύ θαυμάζουμε την κοτοζωή και κοτοσκέψη, δεν θα τις ξεπαστρεύαμε καθημερινά με τόση ζέση. Θα τις είχαμε μη στάξει και μη βρέξει, όπως οι Ινδοί τις αγελάδες.

Βρίσκουν και κάνουν, όμως. Γιατί, αν αρνούμασταν μαζικά να γυρίσουμε τα ρολόγια πίσω και τη Δευτέρα πηγαίναμε στις δουλειές μας την ώρα που πηγαίναμε μέχρι τώρα, θα βλέπαμε τα παγκόσμια κέντρα εξουσίας να τρέχουν και να μη φτάνουν.

Αλλά έτσι είμαστε. Στην αδράνεια. Δουλάρες του συστήματος και όχι μόνο σε ό,τι αφορά στην ώρα. Έφτασε ο καφές σε τιμές χαβιαριού και οι δουλάρες συνεχίζουν να τον καταναλώνουν και να χαίρονται.

Σωτηρία καμιά!

Ηστωρείαις Αναλφαβιτησμού

Διαβάζεις ή προσπαθείς να το κάνεις "περιοθειριοποιείται" και λίγο παρακάτω "περιοθεριοποίηση".

Αρχίζεις να πιστεύεις ότι οι μαθητές εξεγέρθηκαν και τρολάρουν βάναυσα τον τύραννο εκπαιδευτικό τους αλλά κρατάς την ελπίδα ζωντανή.

Αρχίζεις να διορθώνεις άλλα γραπτά ενώ η ελπίδα σε εγκαταλείπει. Έχει αρχίσει να τρεμοσβήνει. Το νιώθεις το θανατικό.
Βλέπεις τα ίδια και χειρότερα. "...με αποτέλεσμα την ευαισθητοποίηση και κινητοποίησή τους δημιουργώντας ένα ευάλωτο κλίμα.".

Προσπαθείς να αντιληφθείς το νόημα. Ο εγκέφαλος καίγεται. Οι νευρώνες βρίσκονται σε παροξυσμό.

Σκέφτεσαι ότι βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μια παγκόσμια συνωμοσία που έχει βαλθεί να σε εξοντώσει, να σε ξεκάνει, να σου κάνει το νεύρο τσιάταλο, να σε αφανίσει από προσώπου Γης.

Και βεβαιώνεσαι γι αυτό, όταν διαβάζεις ότι "σήμερα υπάρχουν πολλά φαινόμενα εξαπάτησης ανθρώπινων δικαιωμάτων".

Η καημένη η ελπίδα σπαρταράει. Ο επιθανάτιος ρόγχος της ακούγεται βαρύς. Και πολύ άντεξε η κακομοίρα. 

Εσύ, όμως, βράχος, Ιμαλάια, εκεί, να συνεχίζεις το έργο της διόρθωσης μέχρι τελικής πτώσης.

Κοιτάζεις κατάματα τον εχθρό αλλά αυτός έχει επιστρατεύσει τα πιο καταστροφικά όπλα του και νιώθεις ότι χάνεις, όχι απλώς μια μάχη, αλλά τον πόλεμο διαβάζοντας για το "πλήθως των φαινομένων", για την "πρωτερεώτητα", για την "υψηλής ποσότητας ανεργία", για το "επακόλουθω", για το "άτομο που αδυναμεί..." αλλά και για το "χρέως που έχουμε".

Αρχίζεις να πιστεύεις ότι ο Ηρώδης το έπαθε και έκανε αυτά τα παλιοπράγματα επειδή κλήθηκε να διορθώσει γραπτά εφήβων. Δικαιώνεις τις αποτρόπαιες πράξεις του. Θέλεις να αισθανθείς ντροπή αλλά τα λάθη των μαθητών δεν σε αφήνουν. Σε τσιγκλάνε.

Παιδιά δεκαέξι, δεκαεφτά και δεκαοχτώ χρόνων, που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα δυσλεξίας ή άλλου είδους μαθησιακές δυσκολίες, αδυναμούν να εκφράσουν και να γράψουν σωστά ακόμη και απλές σκέψεις τους. Έφηβοι το 2022 τελειώνουν το Λύκειο και έχουν μείνει αγράμματοι. Και θα το τελειώσουν. Έχουμε φροντίσει να αφανίσουμε κάθε εμπόδιο.

Την ίδια στιγμή το υπουργείο και οι "ειδικοί", υπεύθυνοι για την εκπαιδευτική πολιτική στη χώρα μας σκέεεφτονται ότι χρειάζονται αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας των μαθημάτων.

Μη χειρότερα. Από πού το συμπέραναν αυτό; 

Μα γιατί, καλοί μου άνθρωποι; Για ποιον λόγο να υπάρξουν αλλαγές; Όλα δουλεύουν ρολόι. Μπορεί όχι ελβετικό αλλά... ρολόι. Οπότε μη βιαστείτε. Κουβεντιάστε το λίγο. Φτιάξτε μερικές επιτροπές και πολλές υποεπιτροπές για να το συζητήσουν το πράγμα. Κι επειδή πλησιάζουν και εκλογές, ανοίξτε μερικές ακόμη θέσεις στα πανεπιστήμια, ώστε τα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να προχωρήσουν και στην Ανώτατη εκπαίδευση.

Να περάσουν σε μια Νωμοικί, σε κάποια Ειατρηκεί, σε μια Πσιχωλογοία, έστω σε κάποιο Μαθηματηκώ, Φισυκό, σε μια Βοιολωγεία και να ασχοληθούν με την αίρεβνα. 

Βέβαια, δεν χρειάζεται άγχος, γιατί και να μην καταφέρουμε να τα βολέψουμε και να τα αξιοποιήσουμε στα εγχώρια ΑΕΙ, θα βρουν τη λύση σε κάποιον από τους φοιτητικούς τουριστικούς προορισμούς της Κύπρου, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, του Ουζμπεκιστάν και πάει λέγοντας.

Χαμένα δεν θα πάνε.

Ιστορίες βιαστών

Δεν έχω άμεση αντίληψη αλλά μπορώ να το φανταστώ και, μάλλον, δεν πέφτω πολύ έξω.

 

Υποθέτω ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις τελευταίες μέρες, έχουν κατακλυστεί από λεπτομερείς αναλύσεις του βιασμού μιας 12χρονης. Υποθέτω, και πάλι, ότι στην τηλεόραση -σε δελτία ειδήσεων, πρωινάδικα και μεσημεριανάδικα, δηλαδή, σε εκπομπές σκουπίδια- οι φρικιαστικές περιγραφές του θλιβερού περιστατικού έχουν κυριαρχήσει υποβαθμίζοντας οποιοδήποτε άλλο θέμα.

Οι ειδικοί βιαστολόγοι(?) θα έχουν, σίγουρα, την τιμητική τους και με ύφος έντονα επικριτικό θα διαγκωνίζονται για το ποιος θα δώσει τις πιο φρικιαστικές πληροφορίες, ποιος θα σοκάρει περισσότερο το κοινό, ποιος θα ενισχύσει το μίσος για τους υπανθρώπους που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, ποιος θα δώσει το περισσότερο υλικό για κουτσομπολιό...

Γεγονότα βιασμών, κακοποίησης γυναικών, δολοφονίας παιδιών, είναι λογικό να συγκλονίζουν, να προβληματίζουν, να ευαισθητοποιούν. Και είναι, επίσης, λογικό να ενημερωνόμαστε για αυτά.

"Συνέβη το τάδε, τότε, κατηγορείται ο τάδε και έφαγε την τάδε καμπάνα". Τέλος.

Για ποιον λόγο να χρειάζεται κανείς άλλες λεπτομέρειες και εικόνες φρίκης;

Όμως, στην πραγματικότητα, αυτό που ακολουθεί κάθε απάνθρωπη ενέργεια γίνεται εξίσου απάνθρωπο και βάναυσο. Όλη αυτή η υπερπροβολή της πράξης, η καταιγίδα πληροφοριών, η δραματοποίηση, ο κατακλυσμός με "αποκλειστικότητες" για το ποιον των δραστών αλλά και των θυμάτων, σε τι μπορεί να βοηθήσει; Τι αποκομίζει ο δέκτης όλης αυτής της παράστασης; Είναι καλύτερα ενημερωμένος; Σε τι τον εξυπηρετεί να γνωρίζει το ζώδιο ή την ομάδα αίματος του δράστη; Πώς αξιοποιεί τις λεπτομέρειες που του προσφέρονται για το κοντινό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον των θυμάτων, τη γειτονιά τους, τις συνήθειές τους; 

Θα γίνει περισσότερο ευφυής στην αντιμετώπιση της καθημερινότητάς του; Θα προφυλαχτεί πιο ουσιαστικά από παρόμοια περιστατικά; Θα προλάβει, έστω, την τέλεση άλλων στο μέλλον;

Τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει και δεν πρόκειται να συμβεί. Η κοινωνία δεν θα βελτιωθεί και τα περιστατικά κακοποίησης δεν θα περιοριστούν με τον συγκεκριμένο τρόπο. Δεν συνέβη στο παρελθόν, δεν θα συμβεί στο μέλλον. Όλη αυτή η φρίκη στα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι παρά η τροφή που χρειάζεται η μάζα για κουτσομπολιό, η αφορμή για φυγή από τη μιζέρια της καθημερινότητάς της, η ανανέωση των θεμάτων συζήτησης σε κάθε βαρετή, κατά τα άλλα, έξοδο.

Κι αναρωτιέμαι. Όλοι αυτοί που καταναλώνουν τις συγκεκριμένες πληροφορίες, που παρακολουθούν με μανία τις εκπομπές εκείνες που υπεραναλύουν τη βαναυσότητα, έχουν ποτέ σκεφτεί ότι με τη στάση τους δίνουν το ελεύθερο στα μέσα ενημέρωσης να συνεχίζουν το πανηγύρι τους;

Έχουν αναρωτηθεί ότι το τελευταίο που χρειάζεται σήμερα η δωδεκάχρονη, χθες κάποιο άλλο θύμα, είναι να περιφέρονται οι τραγικές ιστορίες τους από κανάλι σε κανάλι; Έχουν αναρωτηθεί ότι με την επιλογή τους και οι ίδιοι γίνονται βιαστές ψυχών ήδη απόλυτα κακοποιημένων, ψυχών που γνωρίζουν ότι θα ησυχάσουν μόνο όταν κάποιο άλλο θύμα πάρει τη θέση τους στην επικαιρότητα;

Και επειδή οι ελάχιστοι νευρώνες που διαθέτουν, καθιστούν αδύνατη ακόμη και την προσπάθεια για σκέψη, φτάσαμε στο σημείο σε κάθε περίπτωση βιασμού, φόνου, κακοποίησης, να έχουμε ένα θύμα αλλά πολλούς, μα πάρα πολλούς θύτες.

Ο θάνατος της παραγράφου

Τα φροντιστήρια κήρυξαν το τέλος της παραγράφου. Το ίδιο φαίνεται να πασχίζουν αρκετοί εκπαιδευτικοί αλλά και αρκετά βοηθήματα για τη Γλώσσα.

Το αποτέλεσμα; Πληθαίνουν τα μαθητικά γραπτά χωρίς παραγράφους, προφανώς, επειδή κάποιος τους το δίδαξε με τον συγκεκριμένο τρόπο ή δεν ενδιαφέρθηκε για το λάθος τους. Οι προτεινόμενες εκθέσεις σε αρκετά βοηθήματα ευρείας κυκλοφορίας αδιαφορούν για τη λογική των παραγράφων. Εκπαιδευτικοί απαιτούν παραγράφους δώδεκα ή δεκατεσσάρων γραμμών, δίνοντας βαρύτητα στην έκταση και όχι στο περιεχόμενο και τη δομή τους.

Παρ' όλα αυτά, συνεχίζουμε να διαβάζουμε στο Φωτόδεντρο (Διαδραστικά σχολικά βιβλία): Παράγραφος είναι το τμήμα του γραπτού πεζού λόγου που αποτελεί μία νοηματική ενότητα. Eξωτερικά και εσωτερικά γνωρίσματα, δηλαδή γνωρίσματα μορφής και περιεχομένου, διαφοροποιούν κάθε παράγραφο από τις υπόλοιπες. Eξωτερικά η παράγραφος διακρίνεται, αφού ο πρώτος στίχος αρχίζει με την πρώτη λέξη πιο μέσα από τις πρώτες λέξεις των άλλων στίχων, ενώ ο τελευταίος τερματίζει ακανόνιστα· εσωτερικά, γιατί σε κάθε παράγραφο αναπτύσσεται μία επιμέρους ιδέα σε σχέση με την κύρια ιδέα της.

Tα δομικά στοιχεία της παραγράφου -η θεματική περίοδος, τα σχόλια και η κατακλείδα- αντιστοιχούν στον πρόλογο, το κύριο θέμα και τον επίλογο της έκθεσης και υπακούουν στους ίδιους νόμους. Άλλωστε, κάθε παράγραφος αποτελεί οργανικό μέλος του όλου και όλες οι παράγραφοι συναποτελούν την έκθεση. Γι’ αυτούς τους λόγους η γνώση της ανάπτυξης μιας παραγράφου είναι βασικός παράγοντας για τη σύνθεση της έκθεσης.

Όσο κι αν προσπαθήσει κανείς να εντοπίσει ορισμό της παραγράφου με κριτήριο την έκτασή της, δεν θα το καταφέρει. Και δεν χρειάζεται να οδηγηθεί σε μια τέτοια αναζήτηση, αφού η επίσημη διδασκαλία συνεχίζει να προσδιορίζει την παράγραφο με τον κλασικό τρόπο και να της αποδίδει τα κλασικά δομικά στοιχεία της. Άλλωστε, δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις γλωσσικών ασκήσεων που, ακόμη και σε θέματα Πανελλαδικών, απαιτούν τον εντοπισμό των δομικών τμημάτων κάποιας παραγράφου (Θεματική περίοδος από... ως..., Σχόλια από... ως..., Κατακλείδα από... ως... εκτός κι αν αυτή η τελευταία δεν υφίσταται).

Οπότε, άλλα διδάσκουμε θεωρητικά στους μαθητές στο μάθημα της Γλώσσας και στις ασκήσεις που το συνοδεύουν και άλλα απαιτούμε από αυτούς στη σύνθεση ενός κειμένου έκθεσης, η οποία, όμως, εντάσσεται ως αντικείμενο στο ευρύτερο μάθημα.

Εννοείται ότι σε μια παράγραφο μπορούμε να εντάξουμε διαφορετικά στοιχεία. Μπορεί μια παράγραφος να περιέχει περισσότερα από ένα αίτια, περισσότερες από μια συνέπειες, περισσότερα από ένα μέτρα, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνεται σε βάρος της δομής της. Μπορούμε στη θεματική περίοδο να παραθέσουμε δύο ή τρία αίτια, όταν αυτά δημιουργούν ένα ενιαίο πλαίσιο στήριξης-απόδειξης, οδηγώντας σε κοινό τελικό συμπέρασμα. Μπορώ να παραθέσω δύο ή τρεις συνέπειες αλλά μόνο αν αυτές μπορούν να στηριχτούν με κοινή αποδεικτική διαδικασία. Το ίδιο ισχύει για τα μέτρα ή για άλλα στοιχεία που απαιτεί η ανάλυση ενός θέματος.

Βέβαια, εδώ θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσα παιδιά διαθέτουν τα κατάλληλα εφόδια αλλά και την εμπειρία που προϋποθέτει ένας τέτοιος αφαιρετικός συνδυασμός.

Είναι έξω από κάθε λογική μια παράγραφος που συνδέει διαφορετικά στοιχεία με λέξεις όπως "καταρχάς" ή "αρχικά" (και ακολουθεί ένα πρώτο επιχείρημα), "επίσης" ή "παράλληλα" (και κοπανάμε ένα τρίτο), τέλος (και... αποτελειώνουμε κάθε έννοια της παραγράφου με ένα ακόμη επιχείρημα). Καθένα από αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να αποτελεί διαφορετική παράγραφο, ανεξάρτητα από την έκτασή της. Αν πάλι έχουμε σκοπό να παραθέσουμε όλα αυτά τα στοιχεία σε μία παράγραφο, εννοείται ότι μπορούμε να το κάνουμε αλλά παραθέτοντάς τα συνολικά στη θεματική περίοδό της, την οποία θα ακολουθούν τα σχόλια και ίσως η κατακλείδα.

Αν κάποιος σοφός άνθρωπος αποφάσισε ότι έφτασε ο καιρός να τελειώνουμε με την παράγραφο, όπως τη γνωρίσαμε κι όπως την αγαπήσαμε, κανένα πρόβλημα. Αλλά να το συνεννοηθούμε πρώτα, για να ξέρουμε και τι να κάνουμε στο εξής.

Ιστορίες Φροντιστηρίου

Στο φροντιστήριο κλείνονται κουμπαριές.

Σάββατο, όχι ιδιαίτερα πρωί, και βρίσκομαι στο φροντιστήριο. Ραντεβού με γονείς, κάποιες νέες ενημερώσεις και αναγκαίες συνεννοήσεις με τεχνικούς για κάποιες εργασίες που πρέπει να γίνουν στον χώρο. 

Όλα δείχνουν ήρεμα. Γονείς και παιδιά που γνωρίζουν για ποιον λόγο ήρθαν στο φροντιστήριο. Καθαρές και κυρίως αποτελεσματικές κουβέντες, ταχύτατες συμφωνίες. Τι ωραία όλοι οι γονείς να ήταν έτσι.

Ακόμη και οι τεχνικοί υπήρξαν μια ευχάριστη έκπληξη. Εμφανίστηκαν στην ώρα τους -μάλιστα, λίγα λεπτά νωρίτερα- προκαλώντας μου έκπληξη. Εγγλέζοι! Τι ωραία όλοι οι τεχνικοί να ήταν έτσι.

Ετοιμάζομαι για αναχώρηση. Έχω συμμαζέψει τα συμπρακαλάκια μου -η δουλειά δεν σταματάει το Σαββατοκύριακο. Τα φώτα έχουν σβήσει και, όπως συμβαίνει συνήθως, το τηλέφωνο χτυπάει τη στιγμή που ήδη έχω αρχίσει την περιστροφή του κλειδιού. Η σκέψη να κάνω ότι δεν το άκουσα ηττήθηκε από την περιέργεια. Και από ό,τι φάνηκε, καλά έκανε.

Στην άλλη άκρη της οπτικής ίνας μια ιδιαίτερα ευγενική αλλά σε ένταση κυρία. Μιλάει με καταιγιστικό ρυθμό αλλά ευχάριστα. Δηλώνει εξαιρετικά τυχερή που με πέτυχε εκεί, γνωστοποιεί ποια είναι (μητέρα καινούριας μαθήτριας) και αρχίζει να ξεδιπλώνει την ιστορία και παράλληλα το αίτημά της.

"Ξέρετε, κύριε Ζάχο, η κόρη μου πέρυσι ήταν σε άλλο φροντιστήριο. Αποφάσισε να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω της και να παρακολουθήσει μαθήματα στο δικό σας, και πολύ καλά έκανε".

Μέχρι εδώ καμιά έκπληξη. Πρόκειται για ιστορία που έχω ακούσει πολλές φορές, οπότε και δεν τη διακόπτω, ώστε να καταλάβω τι, ακριβώς, θέλει.

"Το πρόβλημα", συνεχίζει, "είναι ότι από το προηγούμενο φροντιστήριο μάς τηλεφώνησαν χθες και ρώτησαν γιατί το παιδί (ακολουθεί θετικό προσανατολισμό) δεν παρακολουθεί και το μάθημα της Έκθεσης εκεί. Η αλήθεια είναι ότι τα έχασα λίγο. Δεν μου έκανε η καρδιά να τους πω ότι το παιδί δεν ήταν ευχαριστημένο από το μάθημα και την καθηγήτριά του. Τους είπα, λοιπόν, ότι θα παρακολουθήσει το μάθημα σε έναν... κουμπάρο μας".

Το χαμόγελο που ήδη είχε σχηματιστεί στα χείλη μου μετατράπηκε σε έντονο γέλιο.

"Και δεν μου λέτε", ρώτησα αδυνατώντας, πλέον, να συγκρατήσω το γέλιο και οποιοδήποτε ίχνος σοβαρότητας, "ο κουμπάρος στην προκειμένη περίπτωση, είμαι εγώ";

"Αχχχ, κύριε Ζάχο, ακριβώς και, επειδή εσείς οι φροντιστές γνωρίζεστε μεταξύ σας, σκέφτηκα να σας ενημερώσω, ώστε να μη βρεθείτε προ εκπλήξεως, αν κάποιος σας ρωτήσει αν έχουμε κουμπαριά. Πάντως, να ξέρετε (συνωμοτικά τώρα), ότι δεν τους είπα λεπτομέρειες για το είδος της κουμπαριάς, οπότε είστε ελεύθερος να επιλέξετε εσείς, αν χρειαστεί κάτι τέτοιο. Πω πωωω, μα τι πήγα και είπα στους ανθρώπους;".

Αφού την ενημέρωσα ότι και από άλλους γονείς και παιδιά έχω ακούσει παρόμοιες γραφικές ιστορίες και ότι θεωρώ μέγιστη γυφτιά τέτοιες συμπεριφορές από... συναδέλφους, την καθησύχασα. Την αποχαιρέτησα αποκαλώντας την "κουμπάρα". Το κελαρυστό γέλιο της μου έδειξε ότι είχε ήδη ηρεμήσει και ότι θα περνούσε ένα ήσυχο Σαββατοκύριακο.

Μαζί της κι εγώ. Δεν έχω σταματήσει να χαμογελάω από εκείνη τη στιγμή.

Καλό Σ/Κ σε όλους, κουμπάρους και μη. 😅

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΒΟΥΝΟΥ (II)

Το βουνό είναι ολοκληρωτικό και απόλυτο.

Οι όγκοι που ορθώνονται επιβλητικοί, αγέρωχοι, παγεροί, επιβάλλονται και δίνουν διαφορετική διάσταση σε όλα. Προκαλούν την ύπαρξη, δίνουν νόημα στην ταπεινότητα, την έννοια των ορίων.

Ξυπνάς το πρωί, αντικρίζεις το τοπίο, νιώθεις δέος και δεν το έχεις σε τίποτε να ρίξεις μια προσοχή, μια στρατιωτικού τύπου χαιρετούρα, να προσφέρεις θυσίες και αισθάνεσαι ότι το έκανες το καθήκον σου, βρε παιδί μου, δήλωσες την υποταγή σου και η μέρα μπορεί να κυλήσει ήρεμα κι ωραία.

Στο βουνό είναι σπάνια η αίσθηση της κυριαρχίας. Πολύ πιο συχνή είναι η αίσθηση της αδυναμίας, της μικρότητας, του πεπερασμένου.

Άλλωστε δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα μιμούνται την αγριότητα του βουνού κι όχι τη γλυκύτητα του παφλασμού των κυμάτων σε μια παραλία. Κατασκευάζουν τεράστια, γκρίζα, με αυστηρές γραμμές κυβερνητικά κτήρια. Ο Όργουελ τα έχει περιγράψει μια χαρά στο "1984". Ο στόχος είναι να δείχνουν τη δύναμη της εξουσίας τους, να περιορίζουν κάθε διάθεση αντίδρασης ή της παραμικρής αμφισβήτησης. Επιβάλλονται στους υπηκόους τους προκαλώντας τους φόβο, δείχνοντας με κάθε τρόπο το ανυπέρβλητο της δύναμης των εξουσιαστών.

Και, βέβαια, δεν είναι τυχαίο ότι οι βουνίσιοι είναι πιο τραχείς, πιο δύσπιστοι σε σύγκριση με τους κατοίκους του κάμπου ή παραθαλάσσιων περιοχών. Είναι η ανάγκη τους να προσαρμοστούν, να τα καταφέρουν, να επιβιώσουν σε ένα μέρος άγριο, με καιρικές συνθήκες εχθρικές, δύσβατο, με ελάχιστες εύφορες εκτάσεις. Η ευγένεια, η διαχυτικότητα και η φιλική διάθεση υφίστανται κι εδώ αλλά εκδηλώνονται με... περίεργο τρόπο. Κάποτε, το συναπάντημα με τους ντόπιους μπορεί να σημαίνει βάρβαρα χτυπήματα στην πλάτη ικανά να σου τσακίσουν τα κόκκαλα κάνοντας τις μπούφλες του Οβελίξ να μοιάζουν με ερωτικό χάδι, σφίξιμο χεριού που ισοδυναμεί με εξάρθρωση ωμοπλάτης και, βέβαια "κοσμητικά" επίθετα που θα έκαναν να κοκκινήσει ακόμη και ο πιο βαρύμαγκας της Τρούμπας.

Εδώ χρειάζονται διαφορετικές δεξιότητες. Το βουνό είναι μια ακούσια, συνεχής αναμέτρηση με το τοπίο.

Αρκετοί άνθρωποι αισθάνονται δυσάρεστα στο βουνό. Δεν αντέχουν τη συνύπαρξη με αυτό. Καταλήγω στο ότι εκείνο που τους πιέζει, τους προκαλεί άγχος, κάποτε τους τρομάζει, δεν είναι παρά η ίδια η φύση, η εικόνα, οι ήχοι, οι σκιές που κυριαρχούν στο μεγάλο υψόμετρο, η δεδομένη αυστηρότητα και αγριότητα του τοπίου.

Το βουνό δεν αφήνει περιθώρια. Κάθε εικόνα του σε προκαλεί να προσαρμοστείς και σου επιβάλλεται ολοκληρωτικά.

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΒΟΥΝΟΥ

Στο βουνό ακούς την ησυχία. Κι αυτό μπορεί να είναι πολύ καλό αλλά και απερίγραπτα κακό.

Είναι ωραίο να ξυπνάς και απλώς να αισθάνεσαι κομμάτι της φύσης που σε περιβάλλει, να απολαμβάνεις τον πρωινό καφέ, να ηρεμείς μέσα στο τοπίο που δημιουργούν οι αποχρώσεις του απέραντου πράσινου και τα επιβλητικά βουνά, να συγκεντρώνεσαι χωρίς περισπασμούς, να ταχτοποιείς σκέψεις, να οργανώνεις τις επόμενες κινήσεις ή απλώς να χαλαρώνεις. Το όλο κλίμα προσφέρεται για δημιουργία, παραγωγική εργασία, διάβασμα, αυτοκριτική, αναστοχασμό.

Αυτή, όμως, είναι η μια πλευρά. Η ησυχία για κάποιους είναι κόλαση. Η έλλειψη ενοχλητικών θορύβων δεν ευνοεί τη διάσπαση, γιατί πόσο να σχολιάσεις "τι ωραία ησυχία είναι αυτή;". Η ησυχία δεν προσφέρεται για πολλά σχόλια. Προσφέρεται για όλα τα παραπάνω κι αυτό δεν είναι ευτυχές γεγονός για αρκετούς. Γιατί δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιθυμούν τη φασαρία και τη διαρκή κίνηση του περιβάλλοντος, που τους τροφοδοτεί με ευκαιρίες για άσκοπο κουβεντολόι, περιορίζοντας την ανάγκη για σκέψη, επαναπροσδιορισμό, ανάλυση πράξεων, επιλογών, συμπεριφορών, αντιλήψεων... 

Η ησυχία, βέβαια, και στο βουνό κάνει συχνά πυκνά διαλείμματα, εξαιτίας της συμπαθέστατης ομάδας που λέγεται "γιαγιάδες του χωριού".

Η συγκεκριμένη ομάδα έχει επιφορτιστεί από τις δυνάμεις του σύμπαντος με το ιερό καθήκον να διακόπτει την ησυχία. Μόλις η γιαγιά Φεβρωνία αντιληφθεί ότι της τέλειωσε η μαγιά, το λάπατο, το αλάτι Ιμαλαΐων, το αβοκάντο και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, τα πράγματα αλλάζουν. Ανεξάρτητα από την ώρα του συμβάντος -πολύ πρωί ή καταμεσήμερο, η γιαγιά Φεβρωνία δεν το έχει σε τίποτε να εμφανιστεί στην αυλή, εγκαταλείποντας το βασίλειο της κουζίνας της και με τη στριγγιά φωνή της να προσπαθεί να επικοινωνήσει με τη γιαγιά Ευθαλία, η οποία, όμως, μένει στον άλλο μαχαλά του χωριού. "Ευταλίααα! Μαρή Ευταλία, τι έπαθες; Κουφάθηκες ή σε πλάκωσε το στρώμα, μαρή. Σε βρίσκεται λίγο..."; Η γιαγιά Ευθαλία, κάποια στιγμή ανταποκρίνεται στο κελαρυστό κάλεσμα της Φεβρωνίας με εξίσου ενοχλητικά στριγκλίσματα. "Έχω, έχω. Κι αβοκάντο έχω και αρώνια έχω, άμα θες και μάνγκο πρέπει να με περίσεψε από εψέ. Τώρα τα στέλνω με τον Δημητράκη". 

Ο κατακαημένος ο Δημητράκης, χωρίς να ερωτηθεί, καλείται πάραυτα να διασχίσει το χωριό, να ανέβει ανηφόρες, να κατέβει κατηφόρες, ώστε να προμηθεύσει με τα κατάλληλα υλικά τη γιαγιά Φεβρωνία.

Σε κάτι τέτοιες στιγμές η ησυχία εξαφανίζεται, όλο το χωριό έχει ενημερωθεί για τις ελλείψεις της γιαγιάς Φεβρωνίας, έχει συλλέξει υλικό για σχόλια και, κυρίως αυτό, συμπάσχει με τον καψερό τον Δημητράκη.

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ (VII)

Η παραλία με κάνει πολύ διαβαστερό.

Το ένα βιβλίο διαδέχεται το άλλο με ρυθμούς καταιγιστικούς. Είναι, μάλλον, η αντίδραση στο πιεστικό πρόγραμμα του Χειμώνα και τις πολύωρες, κοπιαστικές υποχρεώσεις που δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για ενασχόληση με αναγνώσματα που πραγματικά μου αρέσουν και προκαλούν το ενδιαφέρον μου.

Το άγχος, η κούραση, οι εντάσεις του Χειμώνα βρίσκουν διέξοδο στη χαλάρωση, την ανεμελιά και κυρίως την ανάγνωση συναρπαστικών βιβλίων το Καλοκαίρι.

Συχνά, η πρωτοτυπία, ο τρόπος γραφής και η δομή κάποιων μυθιστορημάτων μού προκαλούν όχι απλώς ευχαρίστηση αλλά θαυμασμό.

Φέτος ένιωσα το ίδιο με το βιβλίο "Οχτώ Ντετέκτιβ", από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, το οποίο, πλέον, εντάσσω μεταξύ των καλύτερων μυθιστορημάτων μυστηρίου που έχω διαβάσει. Γρήγορο, χωρίς κουραστικά και αδιάφορα σημεία, ανατρεπτικό, καλογραμμένο, κράτησε το ενδιαφέρον μου αμείωτο. Το ενοχλητικό ήταν ότι κάποια στιγμή... τελείωσε.

Ένα μυθιστόρημα (ή δύο;), το οποίο οργανώνεται γύρω από εφτά διηγήματα (ή δεκατέσσερα;), με απρόσμενο τέλος (ένα μόνο;).

Σημειώστε το όνομα του συγγραφέα του, Alex Pavesi, το οποίο μπαίνει πλέον στο αναγνωστικό ραντάρ μου. Ελπίζω ότι θα συλλάβει παρόμοιας πρωτοτυπίας ιδέες και στο μέλλον χαρίζοντας στους αναγνώστες ευχάριστες στιγμές καλοκαιρινής χαλάρωσης και όχι μόνο.