Ένα ακόμη «τέλος του κόσμου»

Η επέλαση της, προ δεκαετίας περίπου, οικονομικής κρίσης είχε προκαλέσει έντονες αμφισβητήσεις και δυναμικές αντιδράσεις. Έπρεπε, ξαφνικά, να προσαρμοστούμε σε νέα οικονομικά και κατ' επέκταση κοινωνικά δεδομένα. Χαμηλότεροι μισθοί, νέες μορφές εργασίας, περιορισμός δανείων (εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, ψωνιοδάνεια, σπιτοδάνεια, αυτοκινητοδάνεια, φοιτητοδάνεια...), εγκατάλειψη της καλοπέρασης, διάλυση του κοινωνικού ιστού, της διασκέδασης και της ξέφρενης κατανάλωσης, όπως τις είχαμε προσδιορίσει πριν την κρίση, επαναπροσδιορισμός της κοινωνικότητας. Για παράδειγμα, οι εστίες βραδινής διασκέδασης σιγά-σιγά άδειασαν αφήνοντας ζωτικό χώρο στον (πολύ πιο οικονομικό) απογευματινό καφέ. Καφές στο χέρι, καφές στο πόδι, καφές στα γρήγορα, καφές αρμένικος και ούτω καθ' εξής. Οι πολυήμερες διακοπές σε χειμερινά και θερινά θέρετρα, επίσης, έδωσαν τη θέση τους στις ολιγοήμερες διακοπές στο πατρικό ή σε εκείνες σε φίλους. Οι αλυσίδες φθηνής ένδυσης γνώρισαν δόξες πρωτόγνωρες. Οικονομικοί κολοσσοί κατέρρευσαν και άλλοι αναδύθηκαν δυναμικά. 

Πολλοί προσαρμόστηκαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Για αρκετούς, όμως, η κρίση σήμαινε το τέλος του κόσμου. Η μετάβαση γι αυτούς δεν ήταν διόλου εύκολη υπόθεση. Αρκεί να μελετήσει κανείς την ανοδική πορεία των ποσοστών αυτοκτονιών αλλά και εκείνων της κατάθλιψης τα τελευταία δέκα χρόνια. Επιχειρήσεις που έκλεισαν, όνειρα που διαψεύστηκαν, σχέδια που πήγαν άκλαυτα, εγκατάλειψη της πολυτέλειας με την οποία είχε συνδεθεί η κοινωνική εικόνα και αποδοχή... Ε, δεν ήθελε και πολύ ώστε ένα σεβαστό ποσοστό συνανθρώπων μας να οδηγηθεί στα άκρα.

Εννοείται ότι τα δεδομένα ευνόησαν τη συνωμοσιολογία, η οποία βρήκε αρκετούς εκφραστές και πολύ περισσότερους αποδέκτες. Για όσους αδυνατούσαν να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα και κυρίως να προσαρμοστούν σε αυτή, το κεφάλαιο, οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι Μασόνοι, ο Τζ. Σόρρος, ο Μπιλ Γκέιτς, οι Σιωνιστές και οι λοιποί συνήθεις ύποπτοι είχαν βαλθεί να καταστρέψουν οικονομικά και κοινωνικά τη χώρα μας (και αρκετές ακόμη, γεγονός που μας ήταν αδιάφορο) και τον περιούσιο λαό της, ο οποίος τυχαίνει να είναι ο πιο έξυπνος λαός της Γης αλλά και του Σύμπαντος, σε περίπτωση που ανακαλυφθεί, βέβαια, εξωγήινη ζωή. Οι μόνοι που δεν είχαν την παραμικρή ευθύνη για την καταστροφή ήμασταν -ποιοι άλλοι- Εμείς. 

Απέναντι σε δυσχερείς και πολύπλοκες καταστάσεις κάποιοι (πολλοί όπως αποδεικνύεται) αναζητούν απλοϊκές λύσεις και απαντήσεις. Ο πολιτικός λαϊκισμός βρήκε χώρο έκφρασης και απήχηση στα θύματα της κρίσης καταλαμβάνοντας, σε αρκετές χώρες, ακόμη και την εξουσία.

Και πριν καλά-καλά συνειδητοποιήσουμε ότι η κρίση δεν ήταν κάτι παροδικό αλλά η απαρχή μιας νέας κανονικότητας, σκάει μύτη ο κορωνοϊός.

Αντιδράσεις, αμφισβητήσεις, θεωρίες συνωμοσίας στο φόρτε τους. Λογικό. Η πανδημία αποδείχτηκε ότι δεν είναι συνάχι που διαρκεί λίγες μέρες και περνάει μα με φάρμακα, μα με αφεψήματα, μα με εντριβές, ξεμάτιασμα ή κοφτές βεντούζες. Είναι κάτι πρωτόγνωρο για το οποίο, μέχρι πριν λίγους μήνες, αγνοούσαμε τα πάντα. Πώς μεταδίδεται, πόσο επικίνδυνος είναι ο ιός, ποιοι απειλούνται περισσότερο, ποιες είναι οι βλάβες που μπορεί να προκαλεί, πώς μπορούμε (αν μπορούμε) να προφυλαχτούμε από αυτόν ή να τον αντιμετωπίσουμε, πόσο θα διαρκέσει; Δεκάδες ερωτήματα παραμένουν και σήμερα αναπάντητα. Το μόνο που ίσως γνωρίζουμε είναι ότι θα διαρκέσει πολύ. Ένα ακόμη «τέλος του κόσμου».

Και βρίσκονται κάποιοι -όσοι δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τα δεδομένα και να προσαρμοστούν- οι οποίοι μέσα στην απόγνωσή τους, τα βάζουν με τους «ειδικούς». Μα δεν σκέφτονται το πολύ απλό: ειδικοί για τον συγκεκριμένο κορωνοϊό δεν υπήρχαν. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να υπάρχουν ειδικοί για κάτι που δεν υφίστατο και άρα δεν το γνωρίζαμε μέχρι τώρα; Ειδικός γίνεται κάποιος μετά από ενδελεχή και μακροχρόνια μελέτη ενός υπαρκτού αντικειμένου, το οποίο συχνά εξελίσσει. Αποδείχτηκε ότι ακόμη και εκείνοι που είχαν μελετήσει προηγούμενους κορωνοϊούς βρήκαν τον μάστορά τους με τον συγκεκριμένο, ο οποίος αποδεικνύεται ύπουλος, απρόβλεπτος και, μέχρι στιγμής, ανίκητος. Ακόμη και αυτοί καλούνται να κινηθούν σε νέες ατραπούς. Ίσως σε λίγα ή και πολλά χρόνια αναδειχτούν ειδικοί στον συγκεκριμένο κορωνοϊό, ίσως κάποια στιγμή θα μιλάμε για τον «τάδε επιστήμονα» που αποτελεί γκουρού του ιού που μας απειλεί. Κάποια στιγμή...

Με απλά λόγια, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια ακόμη απρόβλεπτη κατάσταση. Η οικονομία, η εκπαίδευση, η εργασία, οι κοινωνικές σχέσεις ακόμη και με τους πιο οικείους μας, ο τρόπος που εκφράζουμε συναισθήματα, η διασκέδαση, οι διακοπές, οι καθημερινές συνήθειες πρέπει εκ βάθρων να αναθεωρηθούν, να επαναπροσδιοριστούν και να προσαρμοστούν σε μια πραγματικότητα που αυτή την περίοδο διαμορφώνεται. Κάποιοι θα τα καταφέρουν και θα προχωρήσουν αλώβητοι. Κάποιοι άλλοι θα καταρρεύσουν, όπως είχε συμβεί και με την προηγούμενη κρίση. Ήδη τα ψυχικά νοσήματα θερίζουν ενώ αγνοώ τι γίνεται με τις αυτοκτονίες. 

Η πλειονότητα έδειξε ανωριμότητα και αδυναμία να αποδεχτεί τη νέα κανονικότητα ακόμη και στα πιο απλά ζητήματα, όπως αυτό της διασκέδασης. Και πλέον βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στην ανάγκη λήψης και επιβολής μέτρων προστασίας. Κι αυτά θα προκαλέσουν -ήδη συμβαίνει- αντιδράσεις, τριγμούς και θα οδηγήσουν κάποιους σε απόγνωση και κατάρρευση, ανίκανους να αποδεχτούν το διαφορετικό.

Τελικά, η επανάληψη (κρίσεων) δεν δείχνει ικανή να διδάξει το παραμικρό. Μια απλή μελέτη της ιστορικής πραγματικότητας, όμως, δείχνει ότι η ανθρωπότητα κλήθηκε να ξεπεράσει αμέτρητες κρίσεις οικονομικές, πολιτικές, κλιματικές, κοινωνικές... πολύ πιο επώδυνες και καταστροφικές από τη σημερινή. Κάθε φορά που ενέσκηπταν τέτοιες, οι ψευδοπροφήτες έπιαναν δουλειά προβλέποντας το τέλος του κόσμου και την απόλυτη καταστροφή. Η εξέλιξη τους διέψευδε. Οι σημαντικές κρίσεις, είναι αλήθεια, οδηγούσαν ανέκαθεν στο «τέλος του κόσμου» που προϋπήρχε. 

Σε κάθε περίπτωση ένας νέος κόσμος (μια αναγέννηση) εμφανιζόταν και απαιτούσε μικρές ή μεγάλες προσαρμογές.

Μάλλον, μια παρόμοια πρόκληση καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και σήμερα. Κάποιοι είναι έτοιμοι να το κάνουν. Για κάποιους άλλους έχει ήδη φτάσει το «τέλος του κόσμου». Ένα ακόμη.