Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2016

Your ass sticking cook, you cook shit

Μάλλον έχει ήδη γίνει viral, όπως και πολλά άλλα εμπνευσμένα από την Κυβέρνησή μας και τους ιδιαίτερα καλλιεργημένους συμβούλους της. Κάποιος απερίγραπτος τύπος του Υπουργείου Εξωτερικών ανέλαβε να μεταφράσει το: "Είναι προφανές ότι συμπολίτευση και αντιπολίτευση στην Τουρκία τσακώνονται για ξένο αχυρώνα". 
Ο τύπος το μετέφρασε και μάλλον το έκανε σαν τα μούτρα του: "It is obvious that the governing and the opposition parties in Turkey are picking a fight for someone else's barn".

Το πρωθυπουργικό "Λέσβος και Μυτιλήνη", τα υπουργικά "ιός ΧΙΒ" αλλά και "κόπυ παστέ" απλώς μας προετοίμαζαν για ό,τι έρχεται. Και, δυστυχώς, αυτό που έρχεται δεν είναι η ελπίδα που μας είχαν τάξει. 
Αν πάντως ο τύπος που ανέλαβε τη μετάφραση δεν είχε δαιμονισμένη διάθεση για χιούμορ -και μάλλον δεν είχε- τότε έχουμε να κάνουμε με ένα ακόμη -από τα αμέτρητα- εξαιρετικό δείγμα της απύθμενης αμορφωσιάς εκείνων που μας εξουσιάζουν. Και το λογικό είναι, αφού ήδη επιλέξαμε έναν Πρωθυπουργό χαμηλής στάθμης, ανεχθήκαμε έναν υπουργό Παιδείας χωρίς πτυχίο και γενικά μια Κυβέρνηση χωρίς ίχνος κουλτούρας, να χρίσουμε υπουργό εξωτερικών τον τύπο που διαθέτει μια πολύ ιδιότυπη άποψη για τη μετάφραση ελληνικών ιδιωμάτων. 

Ο διεθνής εξευτελισμός μας, όμως θα μπορούσε να αποτελέσει έμπνευση για μεγαλειώδεις και επωφελείς σχεδιασμούς στο μέλλον. Είναι βέβαιο ότι το ελληνικό δαιμόνιο θα μπορούσε να αξιοποιήσει στο έπακρο την... πατάτα του καλού συμβούλου. 

Σκέφτομαι... 
Και τώρα που το Υπουργείο Εξωτερικών μετέφρασε το «τσακώνονται για ξένο αχυρώνα» ως «are picking a fight for someone else's barn», μήπως μπορεί να αναλάβει τη μετάφραση και κάποιων ακόμη ψηγμάτων ελληνικής λαϊκής σοφίας στην αγγλική ή και σε άλλες... περίεργες γλώσσες, ώστε να αναβαθμιστεί η ελληνική εξωτερική πολιτική; 
Λοιπόν, ο κύριος "...someone else's barn" να καταπιαστεί με τη μετάφραση και άλλων βαθυστόχαστων όπως: 
-"Χέστηκε η φοράδα στο αλώνι"(1), με το οποίο το ΥΠΕΞ θα απαντάει στους Τούρκους κάθε φορά που αμφισβητούν την ελληνικότητα κάποιας βραχονησίδας. 
-"Χέζε ψηλά κι αγνάντευε"(2), το οποίο θα χρησιμοποιείται από το ΥΠΕΞ απέναντι στους δανειστές κάθε που θα απαιτούν να τηρήσουμε τις υποσχέσεις μας. 
-"Έβγαλε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο"(3), το οποίο θα είναι η μόνιμη απάντηση του ΥΠΕΞ στις επονείδιστες απαιτήσεις του Σόιμπλε. 
-"Είπαν στον τρελό να χέσει, έκατσε και ξεκωλώθηκε"(4), το οποίο θα είναι η ευφυής απάντησή μας κάθε που η διεθνής κοινότητα απαιτεί όλο και περισσότερα μέτρα από εμάς. 
-"Τον κώλο σου βάζεις μάγειρα, σκατά σου μαγειρεύει"(5), που θα χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τις αστοχίες, αποτυχίες και αδυναμίες συνεννόησης με τους ξένους, των εγχώριων υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών. 
Αν μάλιστα η μετάφραση των συγκεκριμένων αλλά και άλλων ρητών είναι εξίσου επιτυχημένη με εκείνη του... "αχυρώνα", μπορεί να βρει και άλλες εφαρμογές. 
Άσχημα, δηλαδή, θα ήταν να κυκλοφορήσει ημερολόγιο τοίχου στην Εσπερία με ελληνικά αποφθέγματα στα αγγλικά αλλά και σε άλλες φτωχές γλώσσες του κόσμου. Να αλλάζει κάθε βράδυ ο Εγγλέζος, ο Σουηδός, ο Βέλγος, ο Ελβετός... το χαρτάκι με την ημερομηνία και στην πίσω πλευρά να να απολαμβάνει το ελληνικό απόφθεγμα. 
Άσχημα, επίσης, θα ήταν να κυκλοφορήσει App για κινητά, υπολογιστές, τάμπλετ το οποίο θα φέρνει σε επαφή την οικουμένη ολάκερη με τη βαθιά ελληνική σκέψη και κουλτούρα μεταφρασμένη από τους αρμόδιους(;) του ΥΠΕΞ; 
Άσχημα θα ήταν να κυκλοφορήσουν μπλουζάκια, τσαρούχια, φλοκάτες, χιτώνες, σανδάλια αρχαιοελληνικού ύφους, μπρελόκ και ό,τι άλλο πουλιέται στους κουτόφραγκους τουρίστες φέροντα ρήσεις του λαού και του τόπου μας. Εννοείται κι αυτά με πρωτοβουλία των υπηρεσιών του ΥΠΕΞ και κυρίως αυτού του υπέροχου τύπου που μετέφρασε τον... "αχυρώνα". 
Όχι (αυτή είναι η σωστή απάντηση στις ερωτήσεις που προηγήθηκαν) δε θα ήταν καθόλου άσχημα! Και το θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Βέβαια, είναι και τέτοιο -στις εποχές που ζούμε- αλλά κυρίως είναι βαθιά πολιτισμικό. Έτσι, αυτοί οι επαχθείς και δυσβάσταχτοι ξένοι -που μας φθονούν και μας ματιάζουν με κάθε ευκαιρία ενώ όλοι γνωρίζουμε τι έκαναν, όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες- θα μάθουν τι εστί ελληνισμός και επιτέλους θα έχουν την ευκαιρία να εμβαθύνουν στην ουσία της σκέψης του λαού μας. 
Κατά τα άλλα, θα βαρούσαμε τα νταούλια και οι διεθνείς αγορές θα χόρευαν και θα παρακαλούσαν να μας δανείσουν. Κατά τα άλλα θα αλλάζαμε την Ευρώπη (και θα την κάναμε σαν τα μούτρα μας). Κατά τα άλλα θέλουμε οι άλλοι να μας πάρουν στα σοβαρά. 
Κάποια στιγμή πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ως λαός ότι βάρβαροι δεν υπάρχουν. Μπορεί να είναι ενοχλητικό αλλά... 
...το γνώριζε και ο Καβάφης [...] 
-Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία 
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν). 
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες, 
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι; 

Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν. 
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα, 
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν. 
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. 
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις. 

Ως πολίτες κάθε φορά που ψηφίζουμε θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι όταν "your ass sticking cook" τότε δεν μπορεί παρά να "you cook shit"!!!


(1): Chestike the mare to thresh
(2): Shitting tall and gazing
(3): He pulled the ass fly and echese the whole world
(4): They said the crazy Hesse, sat and xekolothike
(5): Your ass sticking cook, you cook shit




Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2016

Σάμερχιλ, το διαφορετικό σχολείο


Το Σάμερχιλ, που ίδρυσε ο Α.Σ. Νηλ και έχει σήμερα διευθύντρια την κόρη του Ζωή Ρέντχεντ, είναι ένα προοδευτικό σχολείο ηλικίας ενενήντα χρόνων, που διοικείται δημοκρατικά με τους μαθητές του να έχουν ισότιμο λόγο στους κανονισμούς λειτουργίας του. Όμως, ο Οργανισμός Πιστοποίησης Σχολικών Ιδρυμάτων (OFSTED), μέσω των επιθεωρητών του, αποφασίζει να κλείσει το σχολείο καθότι θεωρεί ότι δεν παρέχει επαρκή εκπαίδευση στους μαθητές του. Η υπόθεση οδηγείται στο δικαστήριο, όπου το σχολείο συγκρούεται μετωπικά σε μια μάχη επιβίωσης με την Βρεταννική Κυβέρνηση. Η ταινία είναι του Jon East, έχει γυριστεί στους χώρους του σχολείου, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και έχει βραβευθεί με δύο βραβεία BAFTA. Περισσότερες πληροφορίες: http://www.imdb.com/title/tt1042913/

Αντικείμενο της πρώτης φοιτητικής εργασίας μου ήταν η μελέτη της δομής του Σάμερχιλ, του ανατρεπτικού σχολείου του παιδαγωγού Α. Σ. Νηλ. Μετά από αυτό είχαν αλλάξει τα πάντα... Η αντίληψή μου για τον κόσμο, η έννοια της αναρχίας, η προσέγγιση παιδαγωγικών ζητημάτων. Το σημαντικότερο όλων; Συνειδητοποίησα τι μπορεί να σημαίνει σχολείο και τι επανάσταση στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. Περιττό να σημειώσω ότι μελέτησα τα περισσότερα βιβλία του Νηλ αλλά και άλλων πρωτοπόρων της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όταν τυχαία, πριν λίγο καιρό, εντόπισα τη συγκεκριμένη σειρά θυμήθηκα και πάλι τα πάντα. Τις συζητήσεις με τους καθηγητές μου. Τις παρατηρήσεις των συμφοιτητών μου, τις συγκρούσεις με... όλους. Η ανάρτηση δεν έχει σκοπό να προπαγανδίσει ένα συγκεκριμένο μοντέλο εκπαίδευσης. Άλλωστε ο Νηλ δεν είχε ποτέ σκοπό να επιβάλει καθολικά την πρότασή του. Σκοπός του απλώς ήταν να προσφέρει μια άλλη πρόταση, μια πρόταση διαφορετική, η οποία ταιριάζει σε κάποια παιδιά. Άλλωστε γι αυτό χρειαζόμαστε διαφορετικά σχολεία, διαφορετικούς εκπαιδευτικούς, εναλλακτικές προτάσεις διαπαιδαγώγησης μακριά από το συντηρητικό βιομηχανικό εκπαιδευτικό πρότυπο. Τα παιδιά είναι διαφορετικά. Οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Για ποιο λόγο όλα τα σχολεία να είναι ίδια; Δείτε τη σειρά και νιώστε λίγη από την ελευθερία που τόσο λάτρευε ο Νηλ.

Κυριακή 21 Αυγούστου 2016

Το Μυαλό

[...] Τι θα σκεφτόσασταν, λοιπόν, αν κάποιος γνωστός σάς πλησίαζε κάθιδρος και πανικόβλητος και σας έλεγε: «Θυμάσαι τον Κλεόπα, τον ξάδερφο της θείας Αφροξυλάνθης από το χωριό; Ο δύσμοιρος πνίγηκε προχθές, όταν πήγε για μπάνιο στη θάλασσα! Ζωή σ’ εμάς. Ο βλογημένος ήξερε πάρα πολύ καλό κολύμπι, αλλά βαρέθηκε να κολυμπήσει κι έτσι πνίγηκε. Τι ατυχία, βρε παιδάκι μου!»

Μη μου πείτε ότι θα σκεφτόσασταν ότι ο μακαρίτης ο Κλεόπας, ο ξάδερφος της θείας Αφροξυλάνθης από το χωριό αποτελούσε πρότυπο ευφυΐας! Μην καταλάβω ότι θα θεωρούσατε τον μακαρίτη αδικοχαμένο κι άτυχο! Το σωστό και λογικό είναι να τον θεωρήσετε τέρας τεμπελιάς, με μυαλό πιο ανίκανο και από την ανικανότητα και συνώνυμο της ανοησίας, όχι, όμως, άτυχο ούτε και αδικοχαμένο!

Ωραία! Τώρα τι θα σκεφτόσασταν απέναντι σ’ έναν γονιό που σας δηλώνει τελείως ανερυθρίαστα (που μάλλον σημαίνει ότι δεν έχει ερυθρά, ίσως γιατί την πέρασε μικρός) για το παιδί του που είναι μαθητής: «Το παιδί μου θέλει να περάσει στην τάδε σχολή. Έχει πάρα πολύ μυαλό, είναι πάρα πολύ έξυπνο, τετραπέρατο αλλά το άτιμο δεν διαβάζει!!!»

Το πιθανότερο και συνάμα λογικότερο είναι να σκεφτείτε για το παιδί του συγκεκριμένου γονιού ότι διαθέτει τόσο μυαλό όσο και ο Κλεόπας, ο μακαρίτης ο εξάδερφος της θείας Αφροξυλάνθης από το χωριό. Με απλά λόγια έχετε κάθε δικαίωμα να σκεφτείτε ότι το συγκεκριμένο παιδί είναι τόσο βλαμμένο και ηλίθιο όσο και μια κότα που έπεσε την ώρα που κοιμόταν και χτύπησε το ήδη χαζό κεφάλι της! Όσο για τον γονιό του συγκεκριμένου παιδιού, ο οποίος είναι και σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για τη νοητική κατάσταση του παιδιού του, ό,τι και να σκεφτείτε (εννοείται κακό και υποτιμητικό) λίγο θα είναι, και βέβαια τελείως δικαιολογημένο.

[...]
Με την ευκολία που θα χαρακτηριζόταν πανηλίθιος ο Κλεόπας που πνίγηκε, θα χαρακτηριζόταν πανηλίθιος και ο μαθητής που δεν διαβάζει. Ο ένας (Κλεόπας) ήταν πανηλίθιος κι όχι άτυχος, γιατί το μυαλό του δεν είχε την ικανότητα να τον βοηθήσει να καταλάβει ότι αν δεν κάνει προσπάθεια να κολυμπήσει, θα πνιγεί (αιωνία του η μνήμη). Ο δύο (μαθητής) είναι απόλυτα και δεδομένα πανηλίθιος, γιατί το μυαλό του δεν τον βοηθάει να καταλάβει ότι η δουλειά του μαθητή είναι να διαβάζει και ότι χωρίς διάβασμα θα αποτύχει, και όταν αποτύχει θα στενοχωρηθεί και θα βλαστημάει την ατυχία του και θα κλαίει και θα νιώθει και αδικημένος και κατώτερος και θα γίνει ρόμπα (από εκείνες τις ξετσίπωτες) στα μάτια των άλλων και γενικά αυτό δεν θα είναι καλό πράγμα. Άρα θα είναι κακό. Και θα έχει άσχημα ξεμπερδέματα.

Ο «Καλός Μαθητής» διαθέτει ένα καλό μυαλό. Δηλαδή, είναι έξυπνος. Ούτε τυχερός ούτε άτυχος. Απλώς έξυπνος. Αυτό σημαίνει ότι το μυαλό του τον βοηθάει να αντιλαμβάνεται τι σημαίνει να είναι μαθητής. Να προσαρμόζεται στις συνθήκες της μαθητικής ιδιότητας. Να προβλέπει τους κινδύνους των χαζών επιλογών του. Να διαμορφώνει τις λύσεις πιθανών προβλημάτων, πριν αυτά εμφανιστούν. Αυτό σημαίνει ότι ο «Καλός Μαθητής» στηριγμένος στο καλό μυαλό του έχει τη δυνατότητα και τη διάθεση να κατανοεί τις απαιτήσεις του συστήματος, να εντοπίζει, να αποδέχεται και να καλύπτει τα κενά του (όχι του συστήματος αλλά του μαθητή), να συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του και να τις αξιοποιεί αλλά και να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Ο «Καλός Μαθητής» σέβεται τον εαυτό του και άρα αποφεύγει δικαιολογίες του στιλ: «Σήμερα (όπως και χθες και προχθές και παραπροχθές και κάθε μέρα) δεν προετοιμάστηκα, επειδή είχαμε επισκέψεις στο σπίτι κι εγώ τηγάνιζα κεφτέδες και κερνούσα φοντάν»!

Το μυαλό δεν είναι απλώς ένα από τα αναπόσπαστα γνωρίσματα του «Καλού Μαθητή». Αποτελεί το σημαντικότερο γνώρισμά του. Αν φανταστούμε την ανθρώπινη προσωπικότητα σαν ορχήστρα, όπου κάθε όργανο (συκωταριά, καρδιά, πλεμόνι, παχύ και λιγνό έντερο, ουροδόχος κύστη) συνεισφέρει στο καλύτερο αποτέλεσμα, τότε το μυαλό δεν είναι απλώς ένα από τα πολλά όργανά της, αλλά ο μαέστρος της. Χωρίς αυτό, όσο καλά κι αν λειτουργεί το κάθε επιμέρους στοιχείο, είναι αδύνατον να υπάρξουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Χωρίς ένα καλό μυαλό η ορχήστρα - προσωπικότητα θα θυμίζει λίγο από το «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν» όπου ο καθένας από τους τρεις θα λαλεί ό,τι του κατεβαίνει και ο καθένας από τους δυο θα χορεύει προς όπου τον βολεύει. Δηλαδή, θα θυμίζει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα του χορού του Ζαλόγγου, που καμμιά χαρά δεν είχε. Και θα είναι και για τα πανηγύρια!


Ο πραγματικά «Καλός Μαθητής» χρειάζεται ένα καλό μυαλό. Από την ποιότητα του μυαλού του εξαρτάται και η ποιότητα όλων των υπόλοιπων γνωρισμάτων του. Αυτό ελέγχει την παρόρμηση, τα ένστικτα και προσφέρει ουσία στα συναισθήματα και άμυνα σε βλαμμένες και αδιέξοδες επιλογές. Αυτό θέτει όρια και προσδιορίζει τους κανόνες και το πρόγραμμα της καθημερινής δράσης του. Αυτό μπορεί να κάνει το άτομο αποδεκτό κοινωνικά. Αυτό, τέλος, θα οδηγήσει στην επιλογή των κατάλληλων και εφικτών στόχων και άρα των κινήτρων για προσπάθεια που χρειάζεται ο καθένας.

[...]
Ο μαθητής που δεν διαβάζει δεν είναι «Καλός Μαθητής» και φυσικά ούτε κατά διάνοια έξυπνος. Ο μαθητής που δεν διαβάζει θα μπορούσε να είναι καλός αθλητής, καλή χορεύτρια, καλός ζαχαροπλάστης, καλός εργάτης, καλή νοικοκυρά, καλό τσουλί αλλά με βεβαιότητα δεν είναι «Καλός Μαθητής».

[...]
Αν η ποιότητα του μυαλού ήταν αποτέλεσμα μιας... θεϊκής παρέμβασης και άρα μιας υπερκόσμιας και ανεπηρέαστης επιλογής, κάθε άτομο θα ήταν δέσμιο μιας μοίρας στην οποία καμμιά παρέμβαση δεν θα ήταν δυνατή. Ο κάθε ηλίθιος τότε  απλώς θα μπορούσε να βλαστημάει τη μοίρα του ολημερίς και ολονυχτίς. Σε κάθε επισήμανση της βλακείας του θα μπορούσε με άνεση να δικαιολογείται: «Μα, έτσι μ’ έφτιαξε ο Θεός»! Δεν θα χρειαζόταν να καταβάλει την παραμικρή προσπάθεια για αφύπνιση και θα συνέχιζε αμέριμνος την πορεία του, χωρίς καμμιά τύψη και χωρίς κανένα άγχος.

Απέναντι σε μια τέτοια αίσθηση παθητικής ανευθυνότητας οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ήσυχοι, απαλλαγμένοι από την ανάγκη προσπάθειας, αναζήτησης και κόπου. Το σημαντικότερο είναι ότι για την παθητική στάση τους ευθύνεται το ίδιο το μυαλό που αποτελεί και το πιο τεμπέλικο όργανο που διαθέτει κάθε ανθρώπινο ον. Ποτέ και για κανένα λόγο το μυαλό δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Αρέσκεται στην αδράνεια, στη στασιμότητα και αποφεύγει την εγρήγορση. Πάντα βρίσκει τις απαραίτητες δικαιολογίες που θα το αφήσουν στην αδιατάρακτη μακαριότητα και ησυχία του. Το μυαλό δεν μοιάζει με τη συκωταριά, την καρδιά, το πλεμόνι ή το σπληνάντερο που κάνουν τη δουλειά τους χωρίς να χρειάζονται καμμιά παρότρυνση από εμάς. Και μάλιστα την κάνουν μέχρι τελικής πτώσεως. Το μυαλό είναι το σημαντικότερο και (ενίοτε) το πιο μεγαλειώδες όργανο που διαθέτουμε αλλά ταυτόχρονα είναι –με εμφανή διαφορά μάλιστα– και το πιο τεμπέλικο. Οτιδήποτε κάνει –εκτός του να αδρανεί ψάχνοντας την ευκολία– το κάνει με βαριά καρδιά και μόνο όταν το αναγκάζουμε πιεστικά να το κάνει.

Μάλιστα το μυαλό έχει εντοπίσει και μέσα άμυνας, ώστε να υπερασπίζει την αδράνειά του και να την προφυλάσσει από αδιάκριτους εισβολείς. Σκεφτείτε πώς νιώθετε κάθε φορά που κάποιος σας επισημαίνει τις αδυναμίες σας, την τεμπελιά σας αλλά και τις ευθύνες που πρέπει να αναλάβετε, ώστε να πετύχετε τους στόχους που λέτε ότι έχετε. Κάθε φορά που επισημαίνω σε μαθητές μου ότι η προσπάθειά τους δεν είναι αρκετή, ότι ο χρόνος τους περνάει καταστροφικά ανεκμετάλλευτος με απλοϊκές και αντιαισθητικές λύσεις, οι περισσότεροι αντιδρούν βλαμμένα, βαρετά, ηλίθια και κοινότυπα: «Εεε κύριεεε, μας αγχώνετε!Μην το κάνετε αυτό σας παρακαλούμε»! Εκείνη τη στιγμή με θεωρούν κακότερο και σαδιστικότερο και από τους βασανιστές των Ες Ες στα ναζιστικά  στρατόπεδα συγκέντρωσης και είναι σαν να μου λένε: «Άσε μας ρε κακότερε και σαδιστικότερε στην ησυχία μας και στη μετριότητά μας. Άσε μας να αποτύχουμε. Άσε μας να παραμείνουμε πιο βλαμμένα κι από λιπόθυμο κουνουπίδι!»
 [...]


Απόσπασμα από το βιβλίο μου,
"Μάθε, παιδί μου, γράμματα", εκδόσεις Ενάλιος







Τετάρτη 20 Ιουλίου 2016

Η αναγκαιότητα της θανατικής ποινής

Ο Ερντογάν το δήλωσε χωρίς περιστροφές. «Γιατί να τους κρατήσω (τους πραξικοπηματίες) στη φυλακή και να τους ταΐζω για τα επόμενα χρόνια; Αυτό λέει ο κόσμος. Θέλουν να μπει ένα γρήγορο τέλος, γιατί ο κόσμος έχασε συγγενείς, γείτονες, παιδιά... Υποφέρουν οπότε είναι πολύ ευαίσθητοι και εμείς πρέπει να ενεργήσουμε με μεγάλη λογική και ευαισθησία». Κι εδώ που τα λέμε, ο πρόεδρας-σουλτάνος έχει τα χίλια δίκια με το μέρος του. Αν μάλιστα, σκεφτεί κανείς την πρόσφατη λαχτάρα που πέρασε ο κατακαημένος ο πρόεδρας με τους πραξικοπηματίες να τον κυνηγούν σε στεριά, αέρα και θάλασσα, τότε μια συμπάθεια τη νιώθει για το πρόσωπό του.

Βέβαια, ο Ερντογάν, όπως και ο δικός μας ο Λοβέρδος και όλοι οι -διαχρονικά- υποστηρικτές της θανατικής ποινής, κάνει το κλασικό λάθος. Ζητούν την επαναφορά της θανατικής ποινής για τους λάθος λόγους και τα λάθος εγκλήματα. Η επιχειρηματολογία τους είναι ξεπερασμένη, παράλογη και άρα γραφική. Είναι, λοιπόν, λογικό, όλοι αυτοί να θεωρούνται φασίστες και τύραννοι. Άλλωστε η συγκεκριμένη ποινή συνδέθηκε ιστορικά με πρόσωπα και καθεστώτα που είχαν τόση σχέση με τη δημοκρατία όση και ο ιδρώτας με το Βόρειο Πόλο.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το παρεάκι των υποστηρικτών, η ποινή του θανάτου αξίζει στους τρομοκράτες, σε όσους στρέφονται κατά της δημοκρατίας, σε δράστες μαζικών και φρικιαστικών εγκλημάτων... Τέτοιοι εγκληματίες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με αγάπη, στοργή και προδέρμ αλλά με τη σκληρότητα που και οι ίδιοι χρησιμοποίησαν. Έτσι, λένε, αποδίδεται δικαιοσύνη (οφθαλμόν αντί οφθαλμού), προφυλάσσεται το κοινωνικό σύνολο και, κυρίως αυτό, αποτρέπονται παρόμοια εγκλήματα στο μέλλον.

Έρχονται τώρα οι άλλοι, δηλαδή εκείνοι που θεωρούν τη θανατική ποινή αποτρόπαια, και τους εξευτελίζουν με χαρακτηριστική άνεση. Αν είναι έτσι, ισχυρίζονται, τότε να επιστρέψουμε ολοκληρωτικά στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, να ζούμε με τις αξίες και τις αρχές της γυρίζοντας την πλάτη στον πολιτισμό. Να έχει ο καθένας τη δική του Κιβωτό και να δούμε τότε τι μποτιλιάρισμα και τι πρόβλημα στο πάρκινγκ θα είχαμε. Προσθέτουν δε, ότι μια κοινωνία προόδου δεν μπορεί να στηρίζει την εξέλιξή της άρα και την απόδοση δικαιοσύνης στα ένστικτα του λαού (ιδίως αν ο λαός είναι για τα πανηγύρια, θεωρεί το Σεφερλή και το Λαζόπουλο επιτομή του χιούμορ και διαθέτει τόσο μυαλό όσο και μια κότα υιοθετώντας κάθε μορφή φανατισμού και λαϊκισμού).

Όσο για την αποτρεπτική δύναμη της θανατικής ποινής... Εκεί στήνουν πανηγύρι οι επικριτές της. Ας φανταστούμε έναν φανατικό του Ισλάμ τη στιγμή που ζώνεται με μπουρλότα για να προκαλέσει αιματοκύλισμα. Μπορεί αυτόν να τον σταματήσει η θανατική ποινή; Δηλαδή, μπορεί τη στιγμή της προετοιμασίας να σκέφτεται: «Ρε συ, μήπως δεν ανατιναχτώ καλά και με πιάσουν και με θανατώσουν οι οχτροί του Αλλάχ»; Όχι πέστε μου, μπορεί να σκέφτεται κάτι τέτοιο, όταν ήδη έχει επιλέξει το θάνατό του και την είσοδό του στον Παράδεισο; Μα θα ήταν... τρελός!

Μήπως η αποτρόπαιη αυτή ποινή θα μπορούσε να εμποδίσει το τυπάκι που αρπάζει την καραμπίνα του μπαμπά, μπαίνει στο σχολείο του, ως ταύρος σε υαλοπωλείο, με αποκλειστικό στόχο να εξολοθρεύσει δικαίους και αδίκους και τελικά να αυτοκτονήσει, επειδή λίγο πριν υπήρξε αποδέκτης μιας ξεγυρισμένης χυλόπιτας ή επειδή ο καθηγητής τού έβαλε κακό βαθμό ή επειδή αποτέλεσε θύμα bullying; Μπορεί αυτός να σκεφτεί λογικά τις συνέπειες των πράξεών του; Μα τι σόι μανιακός θα ήταν τότε; Σκοτώνει τον πρώτο, ξαπλώνει το δεύτερο και μετά τι; Απέναντι στον τρίτο θα σκεφτεί ότι αν αφαιρέσει μια ακόμη ζωή, κινδυνεύει με την εσχάτη των ποινών;

Δεν είναι πολύ σοβαρά πράγματα αυτά. Κι αν μέχρι τώρα τα είχατε σκεφτεί, τουλάχιστον μην τα λέτε παραέξω, γιατί θα καταλάβουν οι άλλοι το βαθμό βλακείας σας. Η θανατική ποινή είναι αναγκαία αλλά όχι για αυτά τα αποτρόπαια εγκλήματα. Χρειάζεται μεν αλλά για πιο απλές και ανθρώπινες παραβάσεις. Χρειάζεται για παραβάσεις που τελούνται από αρκετά λογικούς ανθρώπους. Εκεί ναι, θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά.

Παραβιάζει κάποιος οδηγός ή πεζός το κόκκινο φανάρι. Πιάσ’ τον, καλό μου κράτος, κρέμασέ τον από το σηματοδότη που παραβίασε και άφησέ τον εκεί για λίγες μέρες. Θα βρεθεί άλλος να παραβιάσει το κόκκινο; Ε, θα βρεθεί; Πετάει ο άλλος τα σκουπίδια του έξω από τον κάδο για να μη χαλάσει το μανικιούρ ή πετάει αποτσίγαρα, χαρτάκια, κουτάκια και δεν ξέρω τι άλλο στο δρόμο. Άρπαξέ τον, καλή μου πολιτεία, και κουτούπωσέ τον στον κάδο με συνοδεία θανατηφόρων αερίων. Θα ξαναπετάξει κανείς έστω και τρίχα έξω από κάδο; Αμ δε. Σκόνη της Σαχάρας θα βρίσκει μπροστά του και θα τη μαζεύει με επαναφορτιζόμενο σκουπάκι.

Εκεί δε που θα έκανε θραύση η επαναφορά της πιο αποτρόπαιης ποινής θα ήταν στους πολιτικούς. Ιδίως εκείνους που προεκλογικά υπογράφουν συμβόλαια με το λαό. Έλα εδώ πολιτικέ μου, θα λέει το κράτος. Εσύ δεν υποσχέθηκες να σκίσεις κάτι μνημόνια, εσύ δεν έταξες λαγούς με πετραχήλια στους ηλίθιους που πιστεύουν κάθε ανοησία, εσύ δε θα έφερνες την ανάπτυξη; Έσκισες τα μνημόνια; Πού είναι οι λαγοί με τα πετραχήλια; Πού χάθηκε βρε παιδί, η ανάπτυξη και η ελπίδα και οι μεγάλες κουβέντες; Μη μας τσαμπουνάς τώρα για αυταπάτες και κουραφέξαλα! Κρέμασμα στο Σύνταγμα και να δούμε. Θα βγει άλλος κανείς να υποσχεθεί τα ανείπωτα και να κοροϊδέψει τους ανόητους που το παίζουν πολίτες; Σιγά και μην εμφανιστεί.

Έτσι, ναι. Να βγει κάποιος να υποσχεθεί την επαναφορά της θανατικής ποινής για τέτοιου είδους εγκλήματα και να κάνει πάταγο. Για χίλια χρόνια θα βγαίνει μα με απλή, μα με σύνθετη αναλογική. Γιατί η θανατική ποινή είναι αναγκαία σήμερα αλλά για τελείως διαφορετικούς λόγους και για τελείως διαφορετικά εγκλήματα από εκείνα που επιθυμούν οι υποστηρικτές της τύπου Ερντογάν.



Κυριακή 10 Ιουλίου 2016

Δικαίωμα ψήφου στη Χιονάτη και τους εφτά νάνους

Μιας και δεν είχαμε κάποιο σοβαρό θέμα να ασχοληθούμε, ψάξαμε και βρήκαμε, γεγονός -ένα από τα πολλά- που επιβεβαιώνει τη μέγιστη σοφία του λαού μας. Άλλωστε η πολύπλευρη κρίση που μας μαστίζει αναλύθηκε διεξοδικά. Μπορεί λύση να μην έχουμε εντοπίσει, μπορεί τα πράγματα να βαδίζουν γοργά από το κακό στο χειρότερο, μπορεί η μετριότητα να έχει εγκατασταθεί τόσο μόνιμα στην κοινωνία μας όσο και οι πρόσφυγες που, για κακή τύχη τους, βρέθηκαν εδώ αλλά... Αλλά βαρεθήκαμε πια. Αυτό παθαίνουμε πάντα. Συζητάμε σε αμφιθέατρα, καφενεία, πεζοδρόμια για τη Νικαράγουα, για τα δικαιώματα των έγκλειστων στα σωφρονιστικά ιδρύματα τρομοκρατών, για την ελευθερία της καταπιεσμένης νεολαίας να καταστρέφει δημόσια και ιδιωτική περιουσία και ενίοτε (όχι και τόσο ενίοτε βέβαια) να εκφοβίζει με μολότοφ και κάθε είδους επεισόδια απλούς πολίτες αλλά μέχρι εκεί. Μετά επέρχεται κόπωση εμποδίζοντας κάθε διάθεση να ενεργήσουμε. Τα πάντα στη χώρα μας αρχίζουν και τελειώνουν σε ανέξοδες συζητήσεις μεταξύ ατόμων που έχουν το ακαταλόγιστο, δηλαδή τρελών. Μη μας πεις να ενεργήσουμε. Εκεί τα χαλάμε. Για να μη λέτε ότι τα παραλέω, σκεφτείτε τις θρυλικές διαπραγματεύσεις της κυβέρνησής μας με τους δανειστές. Συζητήσεις επί συζητήσεων και το αποτέλεσμα; Μια τρύπα στο νερό. 

Για να μη μακρηγορώ (όσοι με γνωρίζουν ξέρουν πολύ καλά ότι απεχθάνομαι τη μακρηγοράδα όσο κι ένα πιάτο με μπάμιες), το θέμα που αποφασίσαμε ότι πρέπει να μας απασχολήσει στο εξής είναι η ηλικία παροχής δικαιώματος ψήφου. Ψήφος στα 17χρονα ανέκραξε ο εγχώριος λαϊκισμός και όλοι ένιωσαν μεγάλη χαρά. Είτε συμφωνούν είτε όχι με την προοπτική, ένιωσαν μια απέραντη ευθυμία. Απέκτησαν ξαφνικά αντικείμενο για ανόητες αναλύσεις και βλακώδους συζήτησης. Να ζητήσω εξαρχής συγγνώμη από όλους εκείνους που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το θέμα σοβαρά αλλά προσωπικά αδυνατώ να εντοπίσω την παραμικρή σοβαροσύνη σε αυτό. Ακόμη κι αν γινόταν πρόταση για ψήφο στα 7χρονα ή στον παπουτσωμένο Γάτο το ίδιο θα μου έκανε. Δηλαδή, τίποτε.

Από τη μια, λοιπόν, έχουμε τους χαρωπούς. Με άνεση θα μπορούσε κανείς να τους χαρακτηρίσει απολύτως ηλίθιους. Ισχυρίζονται ότι οι νέοι πρέπει να έχουν λόγο στη διαμόρφωση του μέλλοντός τους και άρα στη διαμόρφωση της πολιτικής πραγματικότητας που είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπεύθυνη για τη διαμόρφωση του μέλλοντος για το οποίο οι νέοι πρέπει να έχουν λόγο. Δηλαδή, με κάποιο μαγικό τρόπο, σίγουρα όχι με επιστημονικό, οι συγκεκριμένοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στα 17 κι όχι στα 16 ή στα 15 αρχίζει το άτομο να ενδιαφέρεται για το μέλλον του. Σύμφωνα με αυτή την πολύ συγκεκριμένη άποψη το άτομο μέχρι τα 17 είναι «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν» και ξαφνικά εντάσσεται σε μια πιο λογική κατάσταση. Οι τρεις πλέον χορεύουν και οι δυο λαλούν που είναι πολύ πιο λογικό να συμβαίνει. Αν πράγματι αυτό ισχύει, είναι ανάγκη να αρθούν άμεσα και όλοι οι υπόλοιποι περιορισμοί για τα 17χρονα και 16χρονα. Θα πρέπει ως φορείς της λογικής να έχουν πρόσβαση στην εργασία, στο αλκοόλ, στο κάπνισμα και όπου αλλού σήμερα ισχύουν απαγορεύσεις. Η χαρά του παιδεραστή. 

Παράλογο μου φαίνεται και κάτι ακόμη. Οι υπερασπιστές της ψήφου στα 17 είναι, σε μεγάλο ποσοστό, εκείνοι που θεωρούν απαράδεκτο τα παιδιά να εντάσσονται στην «απάνθρωπη, εξοντωτική, επονείδιστη, μη βιώσιμη» διαδικασία των Πανελλαδικών εξετάσεων και της επιλογής σπουδών σε μια τόσο «τρυφερή ηλικία». Να φανταστώ ότι θεωρούν πιο light την πολιτική επιλογή. Κι όμως, δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί ελάχιστα με ενδιαφέρει εμένα κι όποιον άλλο αν ο κάθε Λαλάκης (τυχαία επιλογή ονόματος) επιλέξει να σπουδάσει καλλιέργεια μολόχας, ζαμπονοκοπτική, ψάρεμα συναγρίδας ή ό,τι άλλο σε ανώτατο επίπεδο. Στην προκειμένη περίπτωση ο Λαλάκης επιλέγει, ο Λαλάκης θα τα λουστεί. Ο Λαλάκης και οι γονείς του που τον μεγάλωσαν σαν Λαλάκη. Ναι αλλά μάλλον με ενδιαφέρει τι θα ψηφίσει ο Λαλάκης, γιατί την επιλογή του δε θα τη λουστεί ατομικά. Η πολιτική επιλογή είναι πολύ πιο σοβαρή από την επιλογή σπουδών, επειδή θα τη λουστεί ομαδικά το κοινωνικό σύνολο. 

Τι καταλαβαίνει κανείς; Μα ότι έχουμε να κάνουμε με λαϊκιστές ολκής. Απευθύνονται στη νεολαία με συνθήματα που την ευχαριστούν, με θέσεις που της τονώνουν την αυτοϊδέα και το κάνουν για έναν και μόνο λόγο. Την απόλυτη χειραγώγηση και την -και- πολιτική εκμετάλλευση της νέας γενιάς.

Αφού ξεμπερδέψαμε με την πρώτη κατηγορία, ας μετακινήσουμε το ενδιαφέρον μας προς τη δεύτερη. Εδώ συναντάμε τους έντρομους απέναντι στην προοπτική της ψήφου στα 17. Με άνεση θα μπορούσε κανείς να τους χαρακτηρίσει απολύτως ηλίθιους. Αδυνατώ να αντιληφθώ την αγωνία τους. Προσωπικά ξέρω ότι αγωνία μου προκαλεί μια επερχόμενη μεταβολή που είναι ικανή να χειροτερεύσει τα δεδομένα. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αδύνατον να συμβεί κάτι τέτοιο.

Δεν ξέρω αν μου διαφεύγει κάτι αλλά σκέφτομαι την υπάρχουσα κατάσταση. Η χώρα βιώνει από κάθε άποψη δραματικά δράματα. Οικονομικά, πολιτικά, πολιτισμικά, επιστημονικά, τεχνολογικά, κοινωνικά... η κατάσταση είναι χάλια. Οι δε προοπτικές ακόμη χειρότερες. Και ποιοι μας έφτασαν μέχρι εδώ; Τα 17χρονα και τα 16χρονα; Ποιοι ψήφισαν τον κάθε τραμπούκο, μέτριο, αποτυχημένο, ανόητο στέλνοντάς τον στη Βουλή και την Ευρωβουλή; Ποιος ανέδειξε τον κάθε γραφικό, το κάθε φωτομόντελο με μυαλό κουκούτσι σε σημαντικές πολιτικές θέσεις; Ποιος ψήφισε «ΟΧΙ» με τσαμπουκά κι όταν αυτό έγινε «ΝΑΙ» έβαλε τον τσαμπουκά του εκεί που ήξερε; Μήπως το έκαναν ώριμοι άνθρωποι, καλά ενημερωμένοι για τα πολιτικά και οικονομικά πράγματα; Οπότε τι μπορεί να φοβούνται με την παροχή ψήφου στα 17; Μπορεί να υπάρξουν πιο άθλιες επιλογές από αυτές που ήδη έχουν γίνει; Δηλαδή, τι απέμεινε για να επιλέξουν τα 17χρονα. Ήδη οι μεγαλύτεροι επέλεξαν υπουργό που ανάλογα με την περίσταση ντύνεται καταδρομέας, Παναγιά της Τήνου, αρχαίος Έλληνας και πάει λέγοντας. Ήδη οι μεγαλύτεροι επέλεξαν για τη Βουλή άτομο που στο παρελθόν γινόταν αποδέκτης πίτσας κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής εκπομπής του και τον θεωρούν και σοβαρό πλέον. Πόσο πιο γελοίες, λοιπόν, μπορεί να είναι οι επιλογές των 17χρονων; Ακόμη κι αν επιθυμούν την ανάδειξη του Πινόκιο, της Κοκκινοσκουφίτσας, των τριών γουρουνακίων, της μικρής Γοργόνας ή της Χιονάτης στη θέση βουλευτών, ελάχιστα κινδυνεύει η ελληνική κοινωνία, γιατί οι μεγαλύτεροι φρόντισαν με τις επιλογές τους να δείχνει ελπιδοφόρα η ανάδειξη του Πινόκιο στη θέση του πρωθυπουργού. 

Οπότε με συνοπτικές διαδικασίες ξεμπερδεύουμε  και με την πλευρά της αγωνίας και του τρόμου. Καλό το παραμύθι σας αλλά δεν έχει δράκο. Είναι ηλίθιο να κραυγάζετε για κάτι που δεν είναι ικανό να τρομάξει ούτε καν μικρά παιδιά. 

Η κοινωνία μας, παρ’ όλα αυτά, μπορεί να είναι χαρούμενη. Εντόπισε άλλο ένα θέμα για συζήτηση σε βάθος. Ένα θέμα που, έτσι κι αλλιώς, είναι ικανό να μεταβάλει τα άθλια δεδομένα όσο και αν δινόταν δικαίωμα ψήφου στη Χιονάτη και τους εφτά νάνους. Ακόμη κι ο καλύτερος μάγος των παραμυθιών είναι αδύνατον να μας βρει λύσεις. Αλλά είπαμε, αναζητούσαμε μια ακόμη αφορμή για κουβέντα. Και τη βρήκαμε.


Κυριακή 19 Ιουνίου 2016

Το τέρας που λέγεται Μηχανογραφικό

Και τώρα που ξεμπερδέψαμε με την ανακοίνωση των βαθμολογιών των Πανελλαδικών, αρχίζουν τα δύσκολα. Ναι τα δύσκολα. Και τα δύσκολα λέγονται συμπλήρωση Μηχανογραφικού. Μπορεί κάποιοι να θεωρούν ότι το σημαντικό ήταν οι εξετάσεις και πράγματι, ως ένα βαθμό, ήταν. Οι εξετάσεις έδειξαν πράγματα και μένει μαθητές και -κυρίως- γονείς να διδαχτούν από αυτά. Έδειξαν την ποιότητα της προετοιμασίας του καθενός. Έδειξαν, σε κάποιο βαθμό, το επίπεδο της ευφυΐας των μαθητών (ευφυΐα σε σχέση με τη μελέτη για τις εξετάσεις). Τέλος, έδειξαν και την ποιότητα της συναισθηματικής νοημοσύνης των υποψηφίων, έδειξαν δηλαδή, ποιοι και σε ποιο βαθμό κατάφεραν να διαχειριστούν το άγχος τους. Προσέξτε! Όχι ποιοι είχαν και ποιοι δεν είχαν άγχος. Όλοι είχαν άγχος, ιδίως εκείνοι που για πρώτη φορά συμμετείχαν σε μια διαδικασία που τους ήταν, σε μεγάλο βαθμό, άγνωστη. Φάνηκε ποιοι και κατά πόσο το διαχειρίστηκαν σωστά καταφέρνοντας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της διαδικασίας των εξετάσεων.

Δεχόμαστε, λοιπόν, ότι οι εξετάσεις έδειξαν ό,τι είχαν να δείξουν και τώρα έφτασε η στιγμή της διαχείρισης του αποτελέσματος του καθενός. Και το πώς θα διαχειριστεί ο καθένας το αποτέλεσμα (τους βαθμούς του) θα φανεί από την ποιότητα του Μηχανογραφικού που θα υποβάλει. Οι επιλογές που θα γίνουν θα είναι, για μια ακόμη χρονιά, ενδεικτικές της ποιότητας του κάθε υποψηφίου και -ευτυχώς ή δυστυχώς- του περιβάλλοντός του.

Είναι βέβαιο ότι στην προσπάθεια στήριξης των μαθητών στη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού θα έχουμε (όσοι εμπλεκόμαστε) να αντιπαλέψουμε την υψηλή αυτοϊδέα που κάποιοι έχουν διαμορφώσει και η οποία καμιά σχέση έχει με την πραγματικότητα. Θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε τις συντηρητικές αντιλήψεις γονιών και τα απωθημένα τους. Θα πρέπει να τα βάλουμε με την άγνοια ως προς τις εξελίξεις αλλά και το περιεχόμενο των σχολών. Θα υποστούμε εκείνα τα παιδιά που βλέπουν το άμεσο και όχι το μακροπρόθεσμο προτάσσοντας την πόλη ως κριτήριο επιλογής κι όχι τη σχολή. Θα φτύσουμε αίμα για να πείσουμε μαθητές μας ότι εκείνο που πρέπει να εξετάσουν πρωτίστως δεν είναι οι επιλογές διασκέδασης που θα τους δοθούν τα επόμενα τέσσερα πέντε χρόνια ως φοιτητές αλλά η ποιότητα της γνώσης που θα έχουν αποκομίσει στο τέλος των σπουδών τους. Θα έχουμε, με απλά λόγια, να αντιμετωπίσουμε τα τέρατα που γεννούν τα ελληνικά στερεότυπα αλλά και η άγνοια της πραγματικότητας.

Θεωρώντας ότι οι επιλογές των μαθητών στο διάστημα που ακολουθεί μπορεί να αποβούν πολύ πιο καθοριστικές από ό,τι οι επιδόσεις που προηγήθηκαν προτείνω μια ελάχιστη προετοιμασία. Μπορεί να είναι προετοιμασία της τελευταίας στιγμής αλλά είναι καλύτερη από... καμιά προετοιμασία. Δε θα ήταν καθόλου άσχημη μια περιήγηση σε ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες για το περιεχόμενο και τις προοπτικές συγκεκριμένων σχολών. Και τέτοιες μπορεί να βρει κανείς άπειρες στο Διαδίκτυο.
Αυτό μπορεί να είναι ένα πρώτο, σημαντικό βήμα. Από εκεί και πέρα θεωρώ σημαντική και μια προσπάθεια αποτίναξης στερεοτύπων που έχουν διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες. Οι μαθητές πρέπει να σκεφτούν λίγο μακροπρόθεσμα. Το να σκεφτούν, για παράδειγμα, πώς φαντάζονται τον εαυτό τους σε μια δεκαετία είναι σημαντικό. Από την άλλη, οι γονείς τους θα ήταν χρήσιμο να σκεφτούν τι πράγματι αξίζει γι αυτούς. Είναι σημαντικό αύριο να βγαίνουν και να διατυμπανίζουν την εισαγωγή του παιδιού τους στην Ιατρική (τελείως τυχαίο το παράδειγμα) ή μήπως εκείνο που αξίζει είναι να βλέπουν το παιδί τους ευτυχισμένο για μια ολόκληρη ζωή; Με απλά λόγια οι γονείς -εννοείται και τα παιδιά- θα πρέπει να σκεφτούν αν αξίζει να θυσιάσουν το μέλλον για μια εγωιστική στιγμή. Αν κάτι τέτοιο βρίσκεται μέσα στα σχέδια των υποψηφίων και κυρίως των γονιών τους μπορούν να ανατρέξουν εδώ και στις σελίδες 164-195.

Μάλλον αρκετές σελίδες για ορισμένους, όσο κι αν τις έχουν ανάγκη!!!

Οι συγκεκριμένες σελίδες κατανέμονται σε επιμέρους ενότητες:

Μυθολογία
-ορισμένοι γονείς φαίνεται ότι έχουν δώσει όρκο 
να κάνουν δυστυχισμένα τα παιδιά τους-
"...Ήταν η εποχή κατά την οποία η εργασία αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο της ζωής των ανθρώπων και αξία σημαντική, αφού διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του καθενός. Λογικές του στιλ «η δουλειά είναι χαρά» και «αργία μήτηρ πάσης κακίας» καθόριζαν το πλαίσιο της εργασίας, η οποία συνδέθηκε άρρηκτα με την κοινωνική θέση και το βαθμό αποδοχής του καθενός. Γύρω από το συγκεκριμένο θεσμό γεννήθηκαν και εδραιώθηκαν μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, αρκετές προκαταλήψεις καθώς και έντονοι ρατσισμοί. Όποιος μάλιστα δεν ένιωθε έτσι, θεωρούνταν περίεργος, ανατρεπτικός και σχεδόν περιθωριακός..."

Μακαριότητα
-το γεγονός ότι τα πάντα έχουν αλλάξει περνάει απλώς απαρατήρητο από τους αδαείς. 
Και, δυστυχώς, αυτοί είναι πάρα πολλοί!-
"...ότι οι γονείς πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουν ότι εκείνο που αξίζει στη ζωή δεν είναι η πραγματοποίηση των φθαρμένων δικών τους ονείρων αλλά ο δυναμισμός που πηγάζει από τα γεμάτα ζωντάνια όνειρα των νέων. Άλλωστε όσο καλά κι αν σου περιγράψει κανείς το όνειρό του, είναι βέβαιο ότι δε θα καταφέρει να το κάνει και δικό σου. Εκείνο που μας ξεσηκώνει είναι το δικό μας όνειρο και είναι αφύσικο, παράλογο κι επώδυνο να προσπαθούμε να στερήσουμε από τη νέα γενιά το δικαίωμά της να ονειρεύεται!..."

Απομυθοποίηση
-ένας θεσμός φτιαγμένος με ψέματα 
ή ψάχνοντας ψύλλους στ’ άχυρα- 
"...Πρόκειται για εικόνα που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ κι αυτό γιατί μου έρχεται στο μυαλό κάθε φορά που αντιμετωπίζω μαθητές που λειτουργούν απέναντι στην επαγγελματική επιλογή τους ως έγκυες που προσπαθούν χωρίς αποτέλεσμα να ξεγεννήσουν. Το παλεύουν, το συζητάνε, προσπαθούν να καταλήξουν κάπου αλλά κάτι γίνεται τελικά και η απόφαση αναβάλλεται! Όλο αυτό το διάστημα γονείς, αδέρφια, η θεία από το χωριό, η γιαγιά, ο παππούς, ο ψιλικατζής της γειτονιάς, ο σκύλος, το καναρίνι, ο ξάδερφος, ο ζητιάνος της γωνίας, οι καθηγητές περιμένουν όλο αγωνία το αποτέλεσμα του ιδιόμορφου «τοκετού». Όσο κι αν προσπαθώ να προτάξω την κρισιμότητα της στιγμής (μπορεί να κρίνεται το μέλλον ενός παιδιού), δεν καταφέρνω να συγκρατήσω τα νευρικά γέλια που μου προκαλεί η εικόνα των ψύλλων! Το πιο πιθανό, βέβαια, μετά από αυτή τη δήλωση, είναι ότι ελάχιστοι μαθητές θα θελήσουν να με εμπιστευτούν και να με συμβουλευτούν για το επαγγελματικό μέλλον τους. Εδώ που τα λέμε, δεν είναι και ό,τι καλύτερο να γνωρίζεις ότι αυτός με τον οποίο συζητάς, για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, σε ταυτίζει με έγκυο (και μάλιστα ψύλλο) λίγο πριν τη στιγμή της … «λευτεριάς»!..."

Επαγγέλματα του μέλλοντος
-τίτλος, χωρίς περιεχόμενο- 
"...Έτσι, ελάχιστοι θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την ταχύτητα των μεταβολών που καθιστούν τη μεταρρύθμιση πιθανή σε κάθε στιγμή. Τα νέα επιστημονικά επιτεύγματα και οι τεχνολογικές εφαρμογές τους αποτελούν καθημερινό φαινόμενο και ανανεώνουν τα πάντα. Οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες που καθιστούν δύσκολη ακόμη και την απλή παρακολούθησή τους, πόσο μάλλον την κατανόησή τους! Η πολιτική έχει περιέλθει σε τέτοια κατάσταση κρίσης που είναι μάλλον απίθανο να παραμείνει ανεπηρέαστη και αμετάβλητη. Η παγκοσμιοποίηση συνεχίζει να εξελίσσεται και να ενδυναμώνεται απαιτώντας την προσαρμογή κάθε στοιχείου του πολιτισμού επάνω της. Όλα αυτά σας δίνουν την αίσθηση ότι συνθέτουν ένα περιβάλλον προβλέψιμο; Μήπως έχει κανείς την αίσθηση ότι το περιβάλλον της εργασίας θα παραμείνει έξω από το χορό που έχει στηθεί διαφυλάσσοντας ανέπαφα τα γνωρίσματα που διαθέτει αυτή τη στιγμή;..."

Το προφίλ του νικητή
-σ’ αυτούς θα στοιχημάτιζα για την κούρσα του μέλλοντος-
"...Ο ανταγωνισμός μετατίθεται ήδη σε άλλα επίπεδα και ξεκινάει πολύ πιο νωρίς κι αυτό δεν είναι κρυφό αλλά ολοφάνερο. Όσο περισσότεροι μαθαίνουν ξένες γλώσσες, γνωρίζουν το χειρισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών και εξειδικεύονται σε μια τέχνη ή επιστήμη, τόσο πιο δεδομένα θεωρούνται όλα εκείνα τα εφόδια που στο πρόσφατο παρελθόν κρίθηκαν ικανά να εξασφαλίσουν μια επιτυχημένη σταδιοδρομία. Η αγορά εργασίας, όμως, είναι σαν ένα κακομαθημένο παιδί! Όσο περισσότερα του προσφέρεις, τόσο περισσότερα διεκδικεί. Είναι παράλογο να πιστέψει κανείς ότι κάποια στιγμή όλα τα εφόδια θα θεωρηθούν δεδομένα και θα τα διαθέτει το σύνολο των νέων. Από τη στιγμή που ένα στοιχείο αποτελεί κτήμα της μάζας, κάποιο άλλο εμφανίζεται για να λειτουργήσει ως διακριτικό στοιχείο εκείνων που θα ξεχωρίσουν και θα εξελιχθούν πιο γρήγορα και σταθερά!..."

Νέα μοντέλα στον ορίζοντα
-όταν καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, 
θα βρεθούμε μπροστά σ’ ένα τελείως νέο τοπίο- .

"...Τα σημερινά παιδιά θα κληθούν να ζήσουν σ’ έναν κόσμο διαφορετικό και θα καταφέρουν να ζήσουν ευτυχισμένα, αν έχουν οδηγηθεί σε επιλογές σύγχρονες κι απαλλαγμένες από τις βάσεις που στήριξαν την πορεία των προγόνων μας. Ήδη το βασικό σχήμα που θα διαμορφώσει το μελλοντικό περιβάλλον έχει σχηματοποιηθεί και με δυσκολία πρόκειται να ανατραπεί στο άμεσο μέλλον. Και σίγουρα μια πιθανή τέτοια ανατροπή δεν πρόκειται να σημάνει οπισθοδρόμηση αλλά ακόμη πιο γρήγορη πορεία προς τα εμπρός. Τα κριτήρια των επιλογών είναι ήδη μπροστά μας και μας καλούν να τα αξιοποιήσουμε και για τις επαγγελματικές επιλογές και μάλλον είναι αδικία να καταδικάσουμε μια ολόκληρη γενιά σε λάθη που θα την οδηγήσουν σε δυστυχία και μιζέρια!..."

Ελπίζοντας όλα αυτά να βοηθήσουν σε ένα βαθμό, εύχομαι σε όλα τα παιδιά να καταφέρουν να βρουν το δρόμο τους και σε όλους τους γονείς να τα αφήσουν ελεύθερα να το κάνουν!


Το εμπόδιο

Εγχειρίδιο Επιβίωσης, σελ. 41-46

-η πιο γλυκιά επανάσταση της ιστορίας αρχίζει 
με τη συνειδητοποίηση μιας φρικτής παρανόησης-
Θυμάμαι την έκπληξη που εκδηλώθηκε, πρόσφατα, σε αρκετούς μαθητές μου, όταν συζητώντας για θέματα σχετικά με την οικογένεια, τους ανάφερα ότι συχνά αναλαμβάνω δουλειές του σπιτιού, κάθε που οι περιστάσεις και ο χρόνος μού το επιτρέπουν. Φαίνεται ότι στο μυαλό τους ήμουν ταυτισμένος αποκλειστικά με το μάθημα της Έκθεσης, την προετοιμασία γι αυτό και τη συγγραφή άρθρων για τον τύπο, διαφορετικά δεν εξηγείται η έκπληξη που τους κατέλαβε! Η εικόνα μου μπροστά στο νεροχύτη να πλένω πιάτα ή η προετοιμασία πλυντηρίου τούς παραξένεψε διαψεύδοντας ένα στερεότυπο των περισσοτέρων που απαλλάσσει τον άντρα από την ενασχόληση με το νοικοκυριό! 

Για ποιο λόγο άραγε, ακόμη και σήμερα, για αρκετούς η γυναίκα είναι επιφορτισμένη με τις οικιακές ασχολίες; Γιατί ο άνδρας έχει συνδεθεί πιο άμεσα με την παραγωγική διαδικασία και την πολιτική; Γιατί το γυναικείο φύλο είναι πιο επιρρεπές στα κελεύσματα της αγοράς ενδυμάτων και καλλυντικών; Γιατί ψηφίζουμε ό,τι ψηφίζουμε και για ποιο λόγο ασπαζόμαστε μια συγκεκριμένη θρησκευτική πίστη ενώ δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε άλλες; Το σημαντικότερο, γιατί αντιλήψεις τέτοιας μορφής αρκετοί συνάνθρωποί μας αρνούνται να τις εγκαταλείψουν ακόμη κι αν αδυνατούν να τις στηρίξουν πλέον λογικά; 

Ακριβώς σ’ αυτό το βασικό ερώτημα εντοπίζεται το σημαντικότερο εμπόδιο που καλούνται να ξεπεράσουν οι νέοι στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν ισχυρή και ανεξάρτητη προσωπικότητα διεκδικώντας πρωταγωνιστικούς ρόλους. Εννοώ ότι η πλειονότητα των ανθρώπων διακατέχεται από κάποιο είδος φόβου που τους εμποδίζει να σταθούν «αρνητικά» ή έστω κριτικά απέναντι σε αντιλήψεις που συνδέονται με την παράδοση, ακόμη κι αν αυτές έχουν πάψει πλέον να προκαλούν και τον παραμικρό σεβασμό. Η συγκεκριμένη στάση οφείλεται στην τελείως αβάσιμη πίστη ότι ο κάθε άνθρωπος γεννιέται ως φορέας δεδομένων αρχών και ιδεών οι οποίες ως εκ τούτου αντιμετωπίζονται ως κομμάτι της φύσης του και της προσωπικότητάς του, γεγονός που προσδίδει σ’ αυτές ένα είδος ιερότητας! Από το σημείο αυτό γίνεται φανερό ότι η αμφισβήτησή τους θεωρείται σχεδόν ιεροσυλία και αποφεύγεται με κάθε τρόπο, ακόμη κι αν αποδειχτούν τελείως παράλογες, ανόητες, άσκοπες και ξεπερασμένες. 

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, για αρκετούς ανθρώπους θεωρείται αδιανόητη η εγκατάλειψη ή ο επαναπροσδιορισμός εθνικών (είναι δυνατόν για όλα τα δεινά του έθνους μας να ευθύνονται οι Τούρκοι;), θρησκευτικών (τι γνωρίζετε για το θρήσκευμα το οποίο ασπάζεστε και ποια στοιχεία του το καθιστούν ανώτερο από τις υπόλοιπες θρησκείες, τις οποίες έχετε απορρίψει;), πολιτικών (ποιες αρχές του κόμματος που ψηφίζετε σας πείθουν ότι πράγματι ψηφίζετε το σωστό για εσάς και τον τόπο;) ακόμη και κοινωνικών (για ποιο λόγο η εργαζόμενη γυναίκα να αναλαμβάνει εξολοκλήρου τη φροντίδα του σπιτιού και των παιδιών;) αντιλήψεων. Ακόμη και ο απλός προβληματισμός γύρω από τέτοιου είδους ιδεοληψίες λογίζεται κάποτε ως αμαρτία και άρα καθίσταται ανεπίτρεπτος! 

Η δυσκολία συνειδητοποίησης ότι όλες αυτές οι αντιλήψεις δεν είναι παρά δημιουργήματα του περιβάλλοντος, στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε ο καθένας μας κι όχι αποτέλεσμα μιας γενετικής διαδικασίας, έγκειται στο ότι η καλλιέργειά τους συντελείται, συνήθως, στην πρόωρη παιδική ηλικία του ατόμου. Σ’ αυτή τη φάση της ζωής είναι εξαιρετικά εύκολη η πρόσληψη ιδεολογιών και προτύπων και συμβαίνει ασυνείδητα μέσω των συμπεριφορών των μελών του στενού οικογενειακού, κυρίως, περιβάλλοντος, των ιστοριών που διηγείται η γιαγιά και ο παππούς, του τρόπου ζωής εν γένει με τον οποίο έρχεται ο καθένας μας σε επαφή καθημερινά σ’ αυτή την τόσο ευαίσθητη ηλικία. Όταν πια το άτομο φτάνει σε ηλικία κατά την οποία η παρουσία της λογικής γίνεται ορατή, οι βασικές αντιλήψεις έχουν ήδη εδραιωθεί και αντιμετωπίζονται από τους περισσοτέρους ως αυτονόητες κι ως αυθεντίες που σε καμιά περίπτωση δε χρήζουν προβληματισμού, αξιολόγησης και επανεξέτασης. 

Αν η θεωρητική προσέγγιση δεν είναι αρκετή για την κατανόηση της θλιβερής παρανόησης, η οποία κρατάει δέσμιους του παρελθόντος αρκετούς ανθρώπους, κάτι τέτοιο γίνεται πιο εύγλωττο με μια πιο πρακτική θεώρηση των πραγμάτων. Σκεφτείτε την εξέλιξη ενός ατόμου που γεννιέται και μεγαλώνει σε μια οικογένεια στα πλαίσια της οποίας υφίστανται αυστηρά προκαθορισμένοι ρόλοι για κάθε μέλος με αποκλειστικό κριτήριο το φύλο και την ηλικία του καθένα. Η γυναίκα-σύζυγος, πέραν της επαγγελματικής ενασχόλησής της, είναι επιφορτισμένη με τη φροντίδα των παιδιών και το νοικοκυριό. Ο άντρας-σύζυγος, αντίστοιχα, εκτός των επαγγελματικών ευθυνών αδιαφορεί πλήρως ή ασχολείται περιστασιακά με τη φροντίδα των παιδιών αλλά και του σπιτιού. Αντ’ αυτού αφιερώνει αρκετό χρόνο στην ενημέρωση, σε πολιτικές συζητήσεις και στην παρακολούθηση αθλητικών γεγονότων. Παράλληλα και οι δυο γονείς απευθύνονται στα παιδιά με τρόπο προκαθορισμένο από το φύλο τους, γεγονός που σημαίνει ότι το κορίτσι της οικογένειας βοηθάει στις δουλειές του σπιτιού και πρέπει να επιδεικνύει την απαιτούμενη σοβαρότητα ενώ αντίστοιχα κάτι τέτοιο θεωρείται υποτιμητικό για το αγόρι, το οποίο κινείται πιο ελεύθερα και διαδραματίζει βοηθητικό ρόλο στις τεχνικές εργασίες, αν παραστεί ανάγκη, στις εξωτερικές δουλειές ή και στην εργασία του πατέρα. 

Ένα παιδί που μεγαλώνει στο συγκεκριμένο περιβάλλον, με τα δυο φύλα να επωμίζονται τόσο διακριτούς ρόλους είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει φορέα προκαταλήψεων που προσδιορίζουν διαφορετικές ευθύνες και συμπεριφορές για τους εκπροσώπους του κάθε φύλου. Για τα παιδιά αυτά θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να εγκαταλείψουν, ακόμη και ως ενήλικες, τις συγκεκριμένες αντιλήψεις, αφού αποτέλεσαν καθημερινή εικόνα - βίωμα για μεγάλο διάστημα. Καθετί διαφορετικό θα αντιμετωπίζεται ως παράταιρο, αφύσικο και παράλογο, εξαιτίας του ότι δεν αποτελεί τμήμα της δικής τους διαπαιδαγώγησης. Καθετί που θα έρχεται σε αντίθεση με τις προκαταλήψεις τους που λένε ότι η γυναίκα είναι ταγμένη σ΄ αυτό, ο άντρας σε κάτι άλλο, θα αποτελεί αντικείμενο κακόβουλου κουτσομπολιού ενώ όσοι λειτουργούν με διαφορετικά πρότυπα είναι πιθανό να θεωρούνται ακόμη και ανήθικοι, αφού με τις ενέργειές τους ποδοπατούν την ηθική και διασαλεύουν την τάξη με βάση την οποία έχουν γαλουχηθεί. 

Αντίθετα, παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, όπου τόσο ο άντρας-σύζυγος όσο και η γυναίκα-σύζυγος μοιράζονται εξίσου επαγγελματικές και οικιακές υποχρεώσεις σε μια διαρκή εναλλαγή ρόλων και ευθυνών, είναι πιθανό να αποκτήσουν μια διαφορετική αίσθηση ως προς τις διαχωριστικές γραμμές των ευθυνών των δύο φύλων. 

Εννοείται, βεβαίως, ότι η διαπαιδαγώγηση δεν αποτελεί μια μονοδιάστατη διαδικασία που εξαρτάται, άρα και ελέγχεται, αποκλειστικά από το οικογενειακό περιβάλλον. Τα βιώματα και άρα τα πρότυπα ζωής των παιδιών μπορεί κάποτε να διαφοροποιούνται από εκείνα των γονιών και να προέρχονται από διαφορετικές πηγές, όπως από τους παππούδες και τις γιαγιάδες -των οποίων ο ρόλος, πιστέψτε με, είναι συχνά καταλυτικός- εκπαιδευτικούς, που κάποτε ασκούν έντονη επίδραση στα παιδιά, τηλεοπτικά πρότυπα, άτομα από τον καλλιτεχνικό ή αθλητικό χώρο κ.τ.λ. 

Χρησιμοποίησα ένα από τα πιο απλά παραδείγματα που θα μπορούσα αλλά είναι σίγουρο ότι οι προκαταλήψεις δε συνδέονται αποκλειστικά με το ρόλο που παραδοσιακά κλήθηκαν να διαδραματίσουν τα δυο φύλα. Ρόλο που, απ’ ό,τι θα δούμε, έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις εδώ και καιρό. Με τον ίδιο περίπου τρόπο και με σχεδόν παρόμοιες διαδικασίες καλλιεργούνται πολιτικές πεποιθήσεις, θρησκευτικές αντιλήψεις και ευρύτερες ιδεολογίες και συμπεριφορές. Τα παιδιά αποτελούν διαρκώς αποδέκτες εικόνων, συμπεριφορών, μηνυμάτων, στοιχεία τα οποία σταδιακά ενστερνίζονται μάλλον παθητικά, αφού στη συγκεκριμένη ηλικία έχουν την αίσθηση ότι αυτό που συμβαίνει στα περιορισμένα όρια της οικογένειάς τους συμβαίνει και στο ευρύτερο περιβάλλον! 

Σε ελάχιστα χρόνια όλα αυτά τα μηνύματα που δέχονται καθημερινά θα έχουν συνθέσει την κοσμοθεωρία που θα ρυθμίσει τις μετέπειτα επιλογές τους και τα πατροπαράδοτα σχήματα, ασυνείδητα, θα αποτελούν στοιχείο της προσωπικότητάς τους. Λίγο αργότερα ο έφηβος θα θεωρεί ότι από τη στιγμή της γέννησής του υπήρξε φορέας όλων αυτών των στοιχείων αδυνατώντας να εντοπίσει τη στιγμή ή το μηχανισμό καλλιέργειας μιας συγκεκριμένης αντίληψης. Ακόμη κι αν καταπιεστεί κάποια στιγμή από αυτές τις αντιλήψεις που θα έρχονται σε σύγκρουση με το περιβάλλον του και την πραγματικότητα, θα είναι δύσκολο και επώδυνο -για ορισμένους μάλιστα ακατόρθωτο- να προσπαθήσει να τις αποποιηθεί φοβούμενος ότι μ’ αυτόν τον τρόπο ξεριζώνει κομμάτια του εαυτού του! 

Η μεταβολή της στάσης απέναντι στα στερεότυπα που ρυθμίζουν τον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά θα συμβεί τη στιγμή που ο νέος θα συνειδητοποιήσει ότι οι ιδέες του, τα «πιστεύω», οι οποιεσδήποτε αντιλήψεις είναι δημιουργήματα μιας ανθρώπινης παρέμβασης και όχι μιας θεϊκής εντολής και απόφασης! Τότε μόνο ο καθένας θα έχει καταφέρει κάτι σημαντικό αποκτώντας ενεργό ρόλο στη διαπαιδαγώγησή του. Με τον τρόπο αυτό θα διεκδικήσει τη δυνατότητα της κριτικής αντιμετώπισης και επεξεργασίας των δεδομένων και κυρίως το δικαίωμα της αμφισβήτησης εκείνων των στοιχείων που σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου καθίστανται προκαταλήψεις ξεπερασμένες από τις μεταβολές. Και θα μπορεί να προχωρήσει στην αμφιβολία και την αμφισβήτηση άφοβα, χωρίς ενοχές, χωρίς την αίσθηση της αμαρτίας. 

Αυτό άλλωστε είναι η φυσική εξέλιξη, αφού τα παιδιά και οι έφηβοι ανέκαθεν αμφισβητούσαν τους μεγαλυτέρους τους -γονείς, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς- θεωρώντας τα «πιστεύω» τους ξεπερασμένα. Τη στιγμή της αμφισβήτησης η νέα γενιά απευθύνεται στις προηγούμενες δηλώνοντας ότι είναι καιρός να προχωρήσει η κοινωνία και ο πολιτισμός βασισμένοι σε νέες αντιλήψεις, σχήματα, συμπεριφορές. Η αμφισβήτηση δεν αποτελεί άρνηση προσώπων αλλά άρνηση της στασιμότητας. Δεν αμφισβητούνται οι καλές προθέσεις των γονιών, των εκπαιδευτικών ή και των πολιτικών αλλά η δυνατότητά τους να συνεχίσουν να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Απαλλαγμένο από το συγκεκριμένο εμπόδιο το παιδί αρχικά, ο έφηβος μετέπειτα αποκτά την ικανότητα αντιμετώπισης κάθε καινούριου στοιχείου όσο ριζικά διαφοροποιημένο κι αν είναι αυτό από τα δεδομένα που του προσέδωσαν οι μηχανισμοί διαπαιδαγώγησής του. Αυτό διευκολύνει τη διαδικασία προσαρμογής του ατόμου απαλλάσσοντάς το από ανούσιες και ανώφελες εντάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις, ηθικές τριβές και διλήμματα. 

Στη συγκεκριμένη προσπάθεια μπορεί να βοηθήσει και η κατανόηση της διαφορετικότητας των προκαταλήψεων όχι μόνο μεταξύ εποχών αλλά και μεταξύ σύγχρονων κοινωνιών. Αυτό που για μια κοινωνική ομάδα θεωρείται ηθικό από μια άλλη αντιμετωπίζεται ως ανούσιο, απάνθρωπο ή και πρωτόγονο. Για το σύνολο των ανθρώπων τα Χριστούγεννα δε σημαίνουν το ίδιο, η θανατική ποινή δεν αντιμετωπίζεται από όλες τις κοινωνίες με κοινό τρόπο, οι αντιλήψεις απέναντι σε ιστορικά γεγονότα διαφέρουν από λαό σε λαό, ο τρόπος λατρείας ρυθμίζεται από διαφορετικές παραμέτρους. Κάθε κοινωνία έχει διαμορφώσει δικά της στερεότυπα και αυτά εξαρτώνται από παραδόσεις αλλά και από τις σύγχρονες συνθήκες της κάθε περιοχής και του κάθε πολιτισμού. 

Κι αν όλα αυτά δεν έχουν βοηθήσει στην πλήρη κατανόηση του μηχανισμού δημιουργίας και διαιώνισης προκαταλήψεων θεωρώ ότι αυτό που ακολουθεί δείχνει ξεκάθαρα τι συμβαίνει. 

Κάποια στιγμή ο γιος μου με ρώτησε «για ποιο λόγο οι μεγάλοι ντρέπονται να βγάλουν το μαγιό και να φορέσουν τα ρούχα τους μπροστά στους άλλους στην παραλία ενώ τα παιδιά όχι». Του εξήγησα ότι αυτό οφείλεται σε κανόνες ηθικής που κάποια στιγμή επιβλήθηκαν και εδραιώθηκαν. Για να του δείξω ότι αυτό δε συνέβαινε πάντα και δεν ισχύει για το σύνολο των κοινωνιών αναφέρθηκα σε ανθρώπους άλλων εποχών που δεν είχαν το παραμικρό πρόβλημα να κυκλοφορούν γυμνοί. Του θύμισα, επίσης, ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ για φυλές της Ωκεανίας που τα μέλη τους δεν ένιωθαν ίχνος ντροπής για τη γύμνια τους. Θέλοντας μάλιστα να του εξηγήσω πλήρως το μηχανισμό διαμόρφωσης αντιλήψεων και εδραίωσης προκαταλήψεων και να του δείξω πόσο ανόητα μπορεί να δημιουργηθεί μια αντίληψη περί ηθικού και ανήθικου του διηγήθηκα το εξής: 

«Φαντάσου» του είπα «ότι κάποιος γεννιέται σε μια κοινωνία όπου όλοι οι άνθρωποι κυκλοφορούν γυμνοί αλλά έχουν καλυμμένα τα αφτιά τους. Οι πρώτες του εικόνες είναι γιατροί και νοσοκόμες γυμνοί αλλά με καλυμμένα τα αφτιά τους. Στην πρώτη αυτή εικόνα έρχονται να προστεθούν εκείνες των γονιών, των συγγενών, των φίλων της οικογένειας που κυκλοφορούν γυμνοί αλλά με πολύ καλά καλυμμένα τα αφτιά τους. Εννοείται ότι και η δική του αμφίεση απαρτίζεται αποκλειστικά από πανέμορφες, χαριτωμένες παιδικές καλύπτρες αυτιών. Το παιδάκι αποδέχεται, χωρίς την παραμικρή σκέψη, την περίεργη γύμνια ως κάτι απολύτως φυσιολογικό. Λίγους μήνες αργότερα έρχεται η στιγμή της πρώτης βόλτας του με τους γονείς. Τίποτα περίεργο, αφού όλοι μα όλοι γύρω του κυκλοφορούν με τον ίδιο τρόπο έχοντας καλυμμένα μόνο τα αφτιά τους, μέχρι τη στιγμή που εμφανίζεται μια νεαρή καλλονή ολόγυμνη -κανένα πρόβλημα- αλλά με μικροσκοπικές καλύπτρες που αφήνουν να φαίνεται μέρος των αφτιών της. Πανικός! Οι γονείς τού κλείνουν τα μάτια για να μη δει το αίσχος ενώ τα σχόλια περί ανηθικότητας της νεαρής δίνουν και παίρνουν. Ήδη το παιδάκι έχει σχηματίσει την πρώτη του αντίληψη ως προς τα όρια της ηθικής. Είναι θεμιτό να είμαστε γυμνοί αλλά σε καμιά περίπτωση η συγκεκριμένη γύμνια δεν πρέπει να περιλαμβάνει τα αυτιά, η επίδειξη των οποίων θεωρείται αμαρτία»!!! 

Ο Παναγιώτης κι εγώ γελάσαμε με την ψυχή μας. Συνειδητοποίησα ότι ο μικρός κατάλαβε τι συμβαίνει και ότι στο μέλλον ελάχιστα θα τον απασχολούσε ποιος θα σταθεί μπροστά στο νεροχύτη. Άλλωστε -αν το καλοσκεφτούμε- εκείνο που έχει σημασία, τελικά, δεν είναι αυτό αλλά το αν τα πιάτα θα είναι καθαρά για το επόμενο γεύμα!


Παρασκευή 3 Ιουνίου 2016

Ιθάκη -Η ενοποίηση της αποσπασματικότητας-

Εγχειρίδιο Επιβίωσης, σελ. 267-269 

«Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϋ» έπαιζε στο βίντεο. Ήταν απόγευμα Σαββάτου και παρακολουθούσα την ταινία, όταν ο Παναγιώτης έκανε την εμφάνισή του και ήρθε να κουρνιάσει δίπλα μου στον καναπέ. Για λίγα λεπτά προσπάθησε να μου δώσει την αίσθηση ότι παρακολουθεί με το ίδιο ενδιαφέρον που το έκανα κι εγώ. Την ηρεμία μου διέκοψε η τσιριχτή κραυγή έκπληξης και ταυτόχρονα απόγνωσης του μικρού! «Καλά!!! Τόσο παλιά είναι αυτή η ταινία;;; Με γραφομηχανή γράφει αυτός;;;»! Φυσικά, ελάχιστη σημασία έδωσα στην υπόλοιπη ταινία! Ο Παναγιώτης θεωρούσε πολύ παλιά μια ταινία, εξαιτίας του ότι ο πρωταγωνιστής χρησιμοποιούσε γραφομηχανή! Του φάνηκε -και τελικά είναι- τόσο ξένο για την εποχή του!!! Αν μάθαινε ότι στο ξεκίνημά μου χρησιμοποιούσα γραφομηχανή για τις σημειώσεις μου, ίσως να με είχε στείλει σε μουσείο! 

Λίγες μέρες μετά βρεθήκαμε σε ένα κατάστημα με υπολογιστές και άλλα είδη προηγμένης τεχνολογίας. Την προσοχή μου τράβηξε ένα πρόγραμμα αυτόματης μετάφρασης. Πήρα το κουτί στα χέρια μου και άρχισα να διαβάζω για τις δυνατότητές του προσπαθώντας να καταλάβω με ποιο τρόπο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί την ίδια στιγμή που ο γιος μου περιεργαζόταν τις νέες κυκλοφορίες ηλεκτρονικών παιχνιδιών! Ο μικρός δεν άργησε να αντιληφθεί το ενδιαφέρον μου και πλησιάζοντας απαίτησε να μάθει τι ήταν αυτό που κρατούσα στα χέρια μου! Του εξήγησα πιστεύοντας ότι θα με άφηνε να ικανοποιήσω την περιέργειά μου και να διαβάσω τα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις του προγράμματος. Θεώρησα ότι όλα είχαν τελειώσει εκεί και φαντάστηκα ότι αυτό συνέβη γιατί ήταν, μάλλον, δύσκολο να κατανοήσει τη χρησιμότητα ενός τέτοιου εργαλείου. Για μια ακόμη φορά τα γεγονότα δεν άργησαν να με διαψεύσουν! Στο δρόμο για το σπίτι ο Παναγιώτης μού έδειξε ότι και πάλι ήταν … λίγο πιο μπροστά από μένα! «Δε μου λες μπαμπά! Και για ποιο λόγο χρειάζεται να μαθαίνουμε Αγγλικά και να χάνουμε το χρόνο μας»; Τον κοίταξα όλο απορία! Ο μικρός συνέχισε. «Καλά λέω! Αφού σε λίγο καιρό θα υπάρχουν και μεταφραστές ομιλίας. Θα μπορούν να μεταφράζουν ό,τι μας λένε οι ξένοι και αντίστροφα, άρα γιατί να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες»; [!!!]


Αλήθεια, πώς θα σας φαινόταν, σήμερα, η απαίτηση ενός γονιού να μάθει στο παιδί του να χειρίζεται γραφομηχανή; 
Με βεβαιότητα γραφική, παράλογη και άχρηστη! Κι ενώ κάτι τέτοιο κανείς δεν το αμφισβητεί, σε άλλα ζητήματα παραμένουμε δέσμιοι ξεπερασμένων στοιχείων, τα οποία και προσπαθούμε μετά μανίας να μεταδώσουμε στη νέα γενιά. Είναι εξίσου γραφικό, παράλογο και άχρηστο το να μαθαίνουμε στους νέους γραφομηχανή με το να τους διαπαιδαγωγούμε με βάση τις αξίες μας, τα πιστεύω μας, τις εικόνες που μεταφέρουμε από το… μακρινό και δυσδιάκριτο πια παρελθόν μας. Είναι παράδοξο να προσπαθούμε να τους κινητοποιήσουμε και να τους προσφέρουμε κίνητρα με κριτήριο τα δικά μας όνειρα, τις δικές μας αντιλήψεις και ιδεολογίες και να έχουμε την απαίτηση να αποδεχτούν όλα εκείνα που μπορεί να φάνηκαν εξαιρετικά χρήσιμα σε άλλες γενιές αλλά το παραμικρό δεν μπορούν να προσφέρουν στις επόμενες!

«Η σημερινή είναι μια εποχή διαφορετική»! Τη συγκεκριμένη φράση την ακούμε τόσο συχνά και από τόσο διαφορετικούς ανθρώπους κι όμως ελάχιστοι δείχνουν ότι το έχουν συνειδητοποιήσει απόλυτα κι ολοκληρωμένα, γεγονός που ευθύνεται για τα προβλήματα, τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις που συναντάμε καθημερινά γύρω μας. Οι περισσότεροι συνεχίζουν να προσεγγίζουν αποσπασματικά και χωρίς σύγχρονο ιδεολογικό υπόβαθρο τα όσα διαδραματίζονται. Από τους περισσοτέρους λείπει και η διάθεση ακόμη να αποδεχτούν αυτό που πραγματικά συμβαίνει! Εντάσσουν στη ζωή τους μια πλευρά της εποχής μας, χωρίς να επαναπροσδιορίζουν ολόκληρη την κοσμοθεωρία τους, με αποτέλεσμα την αδυναμία εύρεσης ισορροπίας! 

Εκείνο που χρειάζεται είναι καθαρή σκέψη και ρεαλιστική προσέγγιση των δεδομένων που έχουν διαμορφωθεί και είναι αδύνατο να αμφισβητηθούν. Είναι η ανάγκη να ενοποιήσουμε τα γνωρίσματα της σύγχρονης πραγματικότητας μεταξύ τους και σε κάθε επίπεδο, ώστε να προχωρήσουμε με συντονισμένες κινήσεις στην οργάνωση της ζωής μας πάνω σε βάσεις διαφορετικές. Βάσεις που θα στηρίζουν την οργάνωση και τη δομή που τόσο μας έχουν λείψει. 

Οι συγκρούσεις, με το περιβάλλον και τον εαυτό μας, τα προβλήματα και η σύγχυση ως προς τις επιλογές και τις συμπεριφορές μας απορρέουν από τη μάταιη προσπάθεια συνδυασμού στοιχείων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές, διαφορετικούς πολιτισμούς και κόσμους (όχι απαραίτητα κακό), χωρίς όμως, να δεχόμαστε ή και να επιδιώκουμε τις αναγκαίες προσαρμογές και ίσως συμβιβασμούς (πολύ κακό). Η συνύπαρξη και ο συνδυασμός καταλήγουν, έτσι, αδύνατοι προκαλώντας τριγμούς και αποπροσανατολισμό. 

Χρειαζόμαστε πλέον ένα νέο ιδεολογικό, κοινωνικό και οικονομικό «κέντρο», γύρω από το οποίο θα κινηθεί κάθε προσπάθεια οργάνωσης των πάντων και το κέντρο αυτό που φαίνεται ικανό να κατακτήσει τη συγκεκριμένη θέση, αυτή τη στιγμή, δεν είναι άλλο από την παγκοσμιοποίηση! Η αποδοχή της ως τέτοιου θα λύσει προβλήματα και θα δώσει την ώθηση που χρειαζόμαστε, ώστε να αποφευχθεί η στασιμότητα που έχουμε επιβάλλει σε άτομα, αξίες, στην οικονομία και σε θεσμούς όπως η εκπαίδευση, η οικογένεια, η πολιτική. 

Η μελέτη και κατανόηση των δομών, με βάση τις οποίες λειτουργεί η παγκοσμιοποίηση, ως «Φυσική Τάξη» κι όχι ως έκτρωμα των παρεμβάσεων των ισχυρών οικονομικών κέντρων, μπορούν να φανερώσουν τις αρχές πάνω στις οποίες δε θα δυσκολευτούμε να στηρίξουμε την προσαρμοστικότητά μας αλλά -κι αυτό είναι το ζητούμενο- κυρίως την προσαρμοστικότητα των επερχόμενων γενιών! 

Έτσι κι αλλιώς, αργά ή γρήγορα, η «Φυσική Τάξη» θα φροντίσει για την ταχτοποίηση των πραγμάτων! Οπότε για ποιο λόγο να καθυστερούμε να αποδεχτούμε τον κόσμο μας και να μην τον αντιμετωπίζουμε έτσι όπως πραγματικά είναι; Και δε χρειάζεται ιδιαίτερο ταλέντο γι αυτό! Καθαρή σκέψη μόνο! Καθαρή σκέψη και αισιοδοξία!


Σάββατο 28 Μαΐου 2016

Για τα Μνημόνια φταίνε οι... Πανελλαδικές

Οι Πανελλαδικές πλησιάζουν στο τέλος τους. Η περίοδος, λοιπόν, προσφερόταν για μια καλή επανάληψη λαϊκιστικών συνθημάτων με αντικείμενο τις εξετάσεις. Φυσιολογική επιλογή και αντίδραση μιας κοινωνίας που απεχθάνεται κάθε μορφή αξιολόγησης και αξιοκρατίας. Ακούσαμε πάλι ότι «οι Πανελλαδικές ευθύνονται για τη μεγαλειώδη άγνοια της νέας γενιάς, για την έλλειψη κριτικής σκέψης, για το διαζύγιό της με την πραγματικότητα και την αυτογνωσία, για την αδυναμία της να χειριστεί την ελληνική γλώσσα, για την πλήρη απαξίωση της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών, για το άγχος των παιδιών...». Άρα οι Πανελλαδικές, ως υπεύθυνες για όλα τα δεινά του ελληνισμού τα τελευταία διακόσια χρόνια, πρέπει να... καταργηθούν. 

Αν αφήναμε στην άκρη τις ανόητες και βαρετά επαναλαμβανόμενες κραυγές, θα μπορούσαμε να δούμε τα δεδομένα λίγο πιο καθαρά. Είναι γεγονός ότι η πλειονότητα των μαθητών αρχίζει να σκέφτεται τις Πανελλαδικές και κυρίως να ασχολείται ουσιαστικά με τις απαιτήσεις τους στη Γ΄ Λυκείου. Μια μικρή μερίδα παιδιών το κάνει από τη Β΄ Λυκείου. Και, τέλος, εξαιρέσεις μαθητών σκέφτονται σοβαρά τις εξετάσεις από την Α΄ Λυκείου. Ένα το κρατούμενο. 

Τώρα, υπάρχει άνθρωπος που πιστεύει ότι η κριτική σκέψη καλλιεργείται στα δεκαεφτά; Υπάρχει σκεπτόμενο ον στο σύμπαν ολάκερο που θεωρεί ότι η γνώση που καλείται να αποκομίσει ο μαθητής είναι σωρευμένη αποκλειστικά στην τελευταία τάξη του Λυκείου; Μήπως υπάρχει κάποιος να ισχυριστεί ότι η αυτογνωσία αλλά και η επαφή με τις εξελίξεις είναι διαδικασίες διάρκειας ενός έτους και μάλιστα εκείνου της Γ΄ Λυκείου; Αν υφίσταται τέτοιο ον, να το κάνουμε σύμβουλο στρατηγικού σχεδιασμού της Κυβέρνησης... Τα κρατούμενα μόλις έγιναν δύο. 

Εδώ, όμως, γεννιούνται ερωτήματα για το ρόλο του σχολείου κατά το διάστημα που προηγείται της Γ΄, άντε και της Β΄ Λυκείου. Τα παιδιά έχουν ήδη περάσει δύο ή και περισσότερα χρόνια σε παιδικούς σταθμούς και Νηπιαγωγεία, έξι στο Δημοτικό, τρία στο Γυμνάσιο και ένα ή (πολύ συχνά) δύο χρόνια στο Λύκειο. Πάρα πολλά χρόνια! 

Τι συνέβη, λοιπόν, όλα αυτά τα χρόνια; Δε θα έπρεπε στο μεγάλο αυτό διάστημα το παιδάκι να είχε κάνει σημαντικά νοητικά βήματα με τη βοήθεια του σχολείου και της οικογένειάς του; Δε θα έπρεπε να έχει μάθει να σκέφτεται, να αποκωδικοποιεί, να διαβάζει, να μαθαίνει, να μιλάει και να γράφει σωστά και, με απλά λόγια, να κατανοεί το περιβάλλον του; Με βεβαιότητα ΚΑΙ θα έπρεπε ΚΑΙ προλάβαινε να το κάνει. Ναι αλλά η πλειονότητα των παιδιών ελάχιστα από αυτά καταφέρνει. Πολλοί μαθητές φτάνουν στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου αδυνατώντας να σκεφτούν, να αποκωδικοποιήσουν ακόμη και απλά νοήματα, να διαβάσουν, να συγκεντρώνονται, να μαθαίνουν. Θα αποδειχτεί και φέτος, από τα αποτελέσματα των μαθητών απέναντι στα απλοϊκά θέματα των Πανελλαδικών. Τα περισσότερα παιδιά αγνοούν ακόμη και τον εαυτό τους. Αγνοούν τα όρια, τις δυνατότητές τους, τις ανάγκες τους, τις δεξιότητές τους, τις αδυναμίες τους. Τι έγινε στο σχολείο όλα αυτά τα χρόνια; Το συμπέρασμα είναι μπροστά μας. 

Για όλα αυτά μπορεί να φταίνε οι Πανελλαδικές; Δηλαδή, έχετε συναντήσει πολλά παιδάκια στο Νηπιαγωγείο, στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο ή και στα πρώτα χρόνια του Λυκείου να σκέφτονται τις επερχόμενες εξετάσεις; Είναι οι Πανελλαδικές που εμποδίζουν την εξέλιξή τους, την απόκτηση κριτικής σκέψης και γνώσεων από αυτά στα πέντε, έξι, εφτά..., δεκαέξι χρόνια τους; Το παιδάκι που αδυνατεί να τοποθετήσει έστω και τρεις λέξεις σε λογική σειρά το έπαθε, επειδή στα πέντε του έχει ήδη αρχίσει να «αγχώνεται» για τις Πανελλαδικές; Αδυνατώ ακόμη και να διανοηθώ κάτι τέτοιο. Οπότε μάλλον άλλα και άλλοι φταίνε. Σίγουρα όχι οι Πανελλαδικές. 

Αντίθετα, για τους περισσότερους μαθητές, οι Πανελλαδικές είναι μια πρώτη ουσιαστική δοκιμασία. Όμως, φαντάζουν ως δυστοπία απέναντι στην ουτοπική εικόνα που καλλιεργεί το σχολείο με τους μεγάλους βαθμούς, τους οποίους και χαρίζει απλόχερα. Είναι το πρώτο κίνητρο για προσπάθεια, για οργάνωση και τελικά για αυτογνωσία. Εκεί -πολύ αργά κατά τη γνώμη μου- οι περισσότεροι αποκτούν μια πρώτη ιδέα για το ποιοι είναι και μέχρι πού πραγματικά μπορούν να φτάσουν. Πιστεύει κανείς ότι το τέλος της εφηβείας είναι νωρίς για την απόκτηση μιας τέτοιας συνείδησης; Και αυτό μάλιστα, όταν στην Ελλάδα καταγράφεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση; 

Για κάποιους μαθητές είναι μια αγχώδης κατάσταση. Κυρίως, όμως, είναι για τους γονείς και τα απωθημένα τους. Αλλά κι αυτό μπορεί να θεωρηθεί παράλογο; Δηλαδή, σε ποια ηλικία πρέπει το παιδί να έρθει σε επαφή με την πραγματικότητα; Μήπως λίγο πριν το θάνατό του; Πότε θα μάθει να διαχειρίζεται δύσκολες καταστάσεις τιθασεύοντας το άγχος του;

Κι εδώ βέβαια, υπάρχουν ενστάσεις. Προσωπικά δεν βιώνω τραγικές καταστάσεις με μαθητές που έχουν κοπιάσει. Άγχος έχουν εκείνοι που ξαφνικά ξυπνούν από το λήθαργό τους, λίγο πριν τις εξετάσεις. Οι συγκεκριμένοι αναγκάζονται να συνειδητοποιήσουν τα κενά και το επίπεδό τους, όταν είναι πια πολύ αργά. Συνειδητοποιούν τότε ότι δεν προσπάθησαν αρκετά, ώστε να πετύχουν αυτό που ονειρεύονται. Αλλά έτσι είναι τα όνειρα. Τα βλέπεις όταν κοιμάσαι, οπότε από το κρεβάτι δε γίνονται και πολλά. Φταίνε, λοιπόν, και γι αυτό οι Πανελλαδικές; Μάλλον όχι. Αυτές τελικά μπορεί να φταίνε αποκλειστικά για τα Μνημόνια. 
Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο θα μας βόλευε όλους...


Παρασκευή 20 Μαΐου 2016

Πολιτική, ο μεγάλος ύπνος

Πολιτική, ο μεγάλος ύπνος! 
 -Τα υλικά για την ανακαίνιση υπάρχουν, μας λείπουν, όμως, οι τεχνίτες-


Εγχειρίδιο Επιβίωσης, σελ. 216-223

Ο προσδιορισμός των γνωρισμάτων του ιδανικού πολίτη ήταν το ζητούμενο του θέματος που γνώριζα εξαρχής ότι θα μου προκαλούσε ναυτία, ανατριχίλα, αλλεργία και ίσως, για μια ακόμη φορά, εντονότατες ημικρανίες! Κάθε φορά που καλούμαι να μπω στην αίθουσα διδασκαλίας με σκοπό την προσέγγιση θέματος με καθαρά πολιτικό περιεχόμενο, νιώθω παρόμοια οργανικά συμπτώματα, η ηρεμία μου πάει περίπατο και ο συναισθηματικός κόσμος μου γίνεται θρύψαλα! Όλα αυτά δε σχετίζονται καθόλου με τα προσωπικά κριτήριά μου αλλά με τις κοινωνικές συνθήκες και τη στάση των μαθητών απέναντι σ’ έναν χώρο που τις τελευταίες δεκαετίες κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας αδυνατώντας να εντοπίσει και να δικαιολογήσει το λόγο ύπαρξής του!

Για μια ακόμη φορά οι φόβοι μου είχαν αρχίσει να επιβεβαιώνονται με τον πιο «αποτρόπαιο» και απόλυτο τρόπο με τα παιδιά να δίνουν ρεσιτάλ άρνησης απέναντι σε κάτι που, όπως ισχυρίζονταν, τους προκαλούσε ανία και δεν τους ενδιέφερε στο παραμικρό.
Δυο λύσεις σκέφτομαι σ’ αυτές τις περιπτώσεις: ή τελειώνω το μάθημα με συνοπτικές διαδικασίες και τυπικό τρόπο, οπότε βρίσκω την υγειά μου ή προσπαθώ να τους αποδείξω ότι κάτι σημαντικό τους διαφεύγει και γίνομαι ράκος! 
Η ποιότητα του συγκεκριμένου τμήματος μού άφηνε αρκετές ελπίδες, ώστε να δοκιμάσω το δεύτερο και το παιχνίδι ξεκίνησε με έναν καταιγισμό ερωτήσεων από μέρους μου και γρήγορων απαντήσεων από την πλευρά τους. 

-Πόσο ευχαριστημένοι είστε από το εκπαιδευτικό σύστημα; 
-Καθόλου, μας καταπιέζει χωρίς λόγο! 
-Είστε ικανοποιημένοι με την οικονομική κατάσταση της χώρας μας; 
-Οικονομία;;; Ασυγκράτητα γέλια!!! 
-Νιώθετε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και το διεθνή ανταγωνισμό; 
-Σίγουρα όχι! Τι σημαίνει παγκοσμιοποίηση, αλήθεια; 
-Ποια η άποψή σας για τη δημόσια περίθαλψη; 
-Βρίσκεται σε τραγική κατάσταση! Μάθαμε ότι οι παππούδες δυο μαθητών είχαν αφήσει την τελευταία πνοή τους σε ράντζο στο διάδρομο κάποιου νοσοκομείου! 
-Τι αισθάνεστε όταν σκέφτεστε την επιστημονική και καλλιτεχνική πραγματικότητα στην Ελλάδα; 
-Ότι είμαστε ο «Μεσαίωνας» του αναπτυγμένου κόσμου! 
-Ποιο είναι το μεγαλύτερο και πιο άμεσο άγχος σας; 
-Η αποκατάστασή μας και ο κίνδυνος της ανεργίας! 
-Από τι είστε, τελικά, ευχαριστημένοι; -…! 

Η σιωπή τους προς απάντησή μου αλλά -το ομολογώ- και προς απόλυτη ικανοποίησή μου! Το κόλπο είχε πιάσει! Είχα τον τελευταίο λόγο και δε θα άφηνα την ευκαιρία να πάει χαμένη σε καμιά περίπτωση! Ήταν η στιγμή του τελικού «χτυπήματος»! 

-Ποιος, πιστεύετε, ότι έχει τη βασική ευθύνη για την εκπαίδευση, την οικονομία, την επιστημονική έρευνα, τον πολιτισμό, την υγεία, την προοπτική μιας χώρας; 
-…Οι πολιτικοί και η πολιτική! […] 

Δεν τελειώσαμε το θέμα την ίδια μέρα. Χρειάστηκε ένα ακόμη μάθημα αλλά ορισμένοι εκείνη τη μέρα ανακάλυψαν ότι η πολιτική τους ενδιαφέρει και μάλιστα με το παραπάνω. Κάποιοι άλλοι συνειδητοποίησαν ότι η διαφθορά, τα σκάνδαλα, η μετριότητα, ο λαϊκισμός, η εξαθλίωση της πολιτικής ζωής είναι αποτέλεσμα και της δικής τους αδιαφορίας!

Με πολύ απλά λόγια, είτε μας αρέσει είτε όχι, τα πάντα γύρω μας είναι πολιτική κι αυτό δεν είναι καθόλου σχήμα λόγου αλλά μια πραγματικότητα. Η οικονομία, το εκπαιδευτικό σύστημα, η περίθαλψη, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα, ο ρυθμός των επενδύσεων, η κατάσταση στις δημόσιες υπηρεσίες, η ποιότητα των νόμων, ο βαθμός ελευθερίας, ο πολιτισμός, οι σχέσεις μας με τους άλλους λαούς είναι ορισμένα μόνο από τα στοιχεία που συνθέτουν ή επηρεάζουν την καθημερινότητά μας και εξαρτώνται από την πολιτική πραγματικότητα που επικρατεί.

Βέβαια, και εδώ η διαπαιδαγώγηση έχει τελείως αποτύχει οδηγώντας τα παιδιά σε λαθεμένα συμπεράσματα και σε αδιέξοδα αφήνοντάς τα ουσιαστικά έξω από μια σημαντική δραστηριότητα. Η άποψη αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτη, αφού ακόμη και τα παιδιά εκείνα που εκφράζουν συμπάθεια προς ένα κόμμα δεν το κάνουν διαθέτοντας ιδεολογική κριτήριο αλλά εξαιτίας επιρροών που έχουν δεχτεί από τους γονείς, κυρίως, ή με δεδομένα τελείως επιφανειακά! Η κρίση τους(;;;) είναι στηριγμένη σε προκαταλήψεις κι όχι σε ενημέρωση και προβληματισμό πάνω σε ιδεολογικές βάσεις και προτεινόμενες πολιτικές. Η διαδικασία δεν πρέπει να ονομάζεται πλέον «πολιτικοποίηση» αλλά «δουλοποίηση», αφού οι διαφορές των υπηκόων του Μεσαίωνα με τους σημερινούς δεν είναι και πολύ μεγάλες!

Η αλήθεια είναι ότι από τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και μετά η πολιτική έπαψε να είναι μια συναρπαστική διαδικασία, όπως υπήρξε στο παρελθόν. Η πτώση του τείχους στο Βερολίνο σήμανε και την πτώση του παραδοσιακού πολιτικού κόσμου. Η μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ καπιταλισμού και υπαρκτού σοσιαλισμού μας άφησε χρόνους και καιρούς. Όπως συνέβη και σε πολλούς άλλους χώρους, η πολιτική «πιάστηκε στον ύπνο»! Βρέθηκε απροετοίμαστη αδυνατώντας να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής και να αντιπαρατάξει δυναμικές ιδεολογίες και προτάσεις για τον κόσμο που ανέτειλε μετά τα συνταρακτικά γεγονότα που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κι εκεί που τα πάντα είχαν καταφέρει να προσαρμοστούν στην κατάσταση που είχε εδραιωθεί για περίπου μισό αιώνα, συγκλονιστικές ανατροπές έκαναν την εμφάνισή τους καταρρίπτοντας καθετί δεδομένο και στο χώρο αυτό. Μια πολιτική προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα του εθνικού κράτους, του ψυχροπολεμικού κλίματος μεταξύ Ανατολής και Δύσης και των σχετικά αργών εξελίξεων, έπρεπε ξαφνικά να αντιμετωπίσει ένα τελείως διαφορετικό σκηνικό και να αναλάβει έναν τελείως διαφορετικό ρόλο.

Κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, πτώση του τείχους του Βερολίνου, λήξη του Ψυχρού Πολέμου και αφανισμός των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και ιδεολογικών συνόρων ήταν στοιχεία που σηματοδότησαν και συσσώρευσαν, σε μικρό χρονικό διάστημα, ένα δυσβάστακτο όγκο μεταβολών! Η πολιτική δομή του κόσμου μας ανατράπηκε σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιους ρυθμούς που κατέστησε οτιδήποτε παραδοσιακό στο χώρο της πολιτικής σχεδόν άχρηστο. Παραδοσιακές ιδεολογίες, σχέσεις, σχεδιασμοί και οργάνωση που είχαν στηρίξει και χαρακτηρίσει τη ροή των πραγμάτων, τέθηκαν στο περιθώριο προκαλώντας ένα τεράστιο κενό, το οποίο ακόμη και σήμερα δεν έχει καλυφθεί.

Ένας ολόκληρος ιδεολογικός χώρος, αυτός της Αριστεράς, βρέθηκε χωρίς όραμα και ερείσματα λόγω της διάψευσης που επήλθε από την ανάδειξη των προβλημάτων που στην πραγματικότητα αντιμετώπιζαν οι λαοί του ανατολικού μπλοκ. Τα κόμματα της Αριστεράς που με πάθος στήριζαν το όραμα και τον παράδεισο της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας ταυτίζοντάς την με το καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης έχασαν, από τη μια στιγμή στην άλλη, τα επιχειρήματα και ουσιαστικά τη δυνατότητα να αρθρώσουν ρεαλιστικό και σύγχρονο πολιτικό λόγο. Όσα συνέχισαν να το κάνουν με τον παραδοσιακό τρόπο, θεωρήθηκαν γραφικά και η δύναμή τους συρρικνώθηκε!

Κατά περίεργο τρόπο, όμως, συνέβη κάτι ακόμη πιο παράδοξο, αφού και η άλλη πλευρά, η έκφραση της Δεξιάς πολιτικής και της καπιταλιστικής πρότασης, βρέθηκε τελείως απροετοίμαστη αδυνατώντας να αξιοποιήσει τη νίκη της απέναντι στο αντίπαλο δέος. Η αλαζονεία και η απολυτότητα οδήγησαν σε τραγικές παραλείψεις ακόμη και σε βασικά θέματα, με αποτέλεσμα την πρόκληση μαζικών, συχνά, αντιδράσεων. Η χωρίς μέτρο και προγραμματισμό επιβολή αντιλήψεων και μεθόδων που εξέφρασαν τον καπιταλισμό δεν έφεραν την επιθυμητή ανάπτυξη ενώ αντίθετα προκάλεσαν προβλήματα διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, καταστρέφοντας το περιβάλλον, επιτείνοντας την αδικία και, σε αρκετές περιπτώσεις, καταπατώντας το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λιγότερο αναπτυγμένων λαών. Με την αίσθηση της απόλυτης υπεροχής και κυριαρχίας οι κοινωνίες της Δύσης έχασαν το δρόμο τους αδιαφορώντας για το γεγονός ότι και οι ίδιες έπρεπε να αλλάξουν και να εκσυγχρονιστούν για να αντικρίσουν κατάματα τις μεταβολές. Έτσι, ακόμη και ο «νικητής» δεν κατάφερε να δημιουργήσει όραμα και να προτείνει λύσεις και στηρίγματα στη νέα πραγματικότητα.

Μέσα στο χάος που επικράτησε η πολιτική δεν κατάφερε να ελέγξει τη διαμόρφωση και την πορεία της παγκοσμιοποίησης αφήνοντάς τη να πορεύεται χωρίς κανόνες και με μοναδικό κριτήριο το οικονομικό συμφέρον ελάχιστων ισχυρών εμπορικών εταιριών. Το συμφέρον των πολιτών περιήλθε σε δεύτερη μοίρα προκαλώντας κάποτε πολύ δυναμικές αντιδράσεις αλλά και την αίσθηση ότι η παγκοσμιότητα μόνο δεινά μπορούσε να επιφέρει! Η έλλειψη ξεκάθαρων ιδεολογιών αλλά και δυναμικών ηγετών, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, είναι ενδεικτικά της κατάστασης.

Η έλλειψη τάξης και δομής, η έλλειψη πρότασης οδήγησε τους περισσότερους πολίτες σε απαξία της πολιτικής και των μεθόδων που χρησιμοποιεί. Τυχαίες επιλογές, παραδοσιακά μέσα, αδυναμία εντοπισμού των καινούριων δεδομένων δίνουν την αίσθηση της αταξίας και της σύγχυσης που κυριαρχεί και αποδεικνύουν τα τεράστια κενά που προκλήθηκαν. Οι πολίτες έπαψαν να πιστεύουν ότι οι λύσεις μπορούν να προέλθουν από την πολιτική ασπαζόμενοι την αντίληψη ότι ο καθένας πρέπει να ασχολείται με το προσωπικό συμφέρον του και μόνο. Αυτό ήταν φυσικά αδύνατο να μην επηρεάσει και τη νέα γενιά. Οι φορείς διαπαιδαγώγησης έκαναν και πάλι το λάθος να λειτουργήσουν με τα δικά τους συντηρητικά κριτήρια εμποτίζοντας τη νέα γενιά με αντιλήψεις που μόνο σε αδιέξοδα μπορούν να οδηγήσουν.

Το κατεστημένο παρέλειψε κάτι σημαντικό! Ας σκεφτούμε τα δεδομένα λίγο πιο πρακτικά για να οδηγηθούμε σε κάποιο συμπέρασμα. Ας δεχτούμε ότι η πολιτική, έτσι όπως έχει καταλήξει σήμερα, δεν είναι ικανή να προτείνει τις λύσεις που απαιτούνται. Τότε ποιος μπορεί να το κάνει; Έχουμε εντοπίσει νέους θεσμούς ικανούς να καλύψουν το κενό της; Σίγουρα όχι! Και τότε τι πρόκειται να συμβεί; Δε χρειάζεται να ερευνήσουμε πολύ, γιατί τα αποτελέσματα είναι ήδη γύρω μας. Η συμμετοχή συρρικνώνεται, αξιόλογα άτομα αποφεύγουν οποιαδήποτε ενασχόληση ακόμη και σε πρωταγωνιστικό επίπεδο και βέβαια καμιά προσπάθεια δε γίνεται για ανανέωση και προσαρμογή των πολιτικών ιδεολογιών. Πρόκειται για κατάσταση που ευνοεί τη ρευστότητα, την αδικία, το λαϊκισμό, τη μετριότητα και τη διόγκωση των προβλημάτων αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο δράσης σε ελάχιστους ανθρώπους ή μηχανισμούς οικονομικούς και κοινωνικούς. Αν αυτό είναι που χρειαζόμαστε, καλά κάνουμε και εμπλέκουμε τους νέους σε συντηρητικές θέσεις αλλά νομίζω ότι αυτό δεν μπορεί να δώσει την παραμικρή ελπίδα για το μέλλον.

Από την άλλη, η βελτίωση της κατάστασης δεν πρόκειται να έρθει αυτόματα και χωρίς την προσπάθεια των πολιτών. Σήμερα, δυστυχώς, προετοιμάζουμε υπηκόους - καταναλωτές κι όχι πολίτες - πρωταγωνιστές! Κι ενώ η γενιά που σήμερα πρωταγωνιστεί έχει αποπροσανατολιστεί με ελάχιστες ελπίδες εντοπισμού του σωστού δρόμου ακολουθεί μια άλλη γενιά που πρέπει να προετοιμαστεί όχι για τον κόσμο που έχει χαθεί ήδη αλλά για εκείνον που δημιουργείται!

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς έχουν μπροστά τους μια ευκαιρία σημαντική, αρκεί βέβαια να απαλλαγούν από τις πολιτικές προκαταλήψεις που τους κληροδοτεί το σύστημα. Υπάρχουν τρία κομβικά σημεία στα οποία μπορεί να στηριχτεί μια νέα και σίγουρα διαφορετική πορεία. Η κατάσταση απαιτεί (i) μια νέα γενιά πολιτικών κι αυτοί θα προκύψουν από τη δράση (ii) μιας νέας γενιάς πολιτών, οι οποίοι με τη σειρά τους πρέπει να στηριχτούν (iii) σε νέες ή ανανεωμένες ιδεολογίες.

Αυτό μπορεί να είναι και το σημείο εκκίνησης για την αναζήτηση των προοπτικών που ανοίγονται στο συγκεκριμένο χώρο. Εννοείται ότι συντηρητικά άτομα που δε θα έχουν την παραμικρή δυνατότητα κατανόησης των δεδομένων και άρα συμμετοχής στα κοινά θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να μας ταλαιπωρούν με τις αντιφάσεις τους και την απεραντοσύνη της ανοησίας τους. Αυτοί πράγματι είναι χαμένη υπόθεση και δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί κανείς. Το θέμα είναι ποιοι θα αποφασίσουν να εγκαταλείψουν την πλευρά της μετριότητας και να μετακινηθούν στην άλλη σκεφτόμενοι ότι η σημερινή κατάσταση δεν οδηγεί πουθενά και δεν προσφέρει το παραμικρό όφελος!

Από τέτοια άτομα πρόκειται να ξεκινήσει η διαμόρφωση του καινούριου πλαισίου που τόσο απαιτητικά αναζητάει η εποχή μας. Μη φανταστείτε ότι σε αυτή την εξέλιξη θα πρωτοστατήσουν οι φορείς διαπαιδαγώγησης. Κάτι τέτοιο μου φαίνεται και είναι εξαιρετικά απίθανο. Εκείνο που θα διαδραματίσει ρόλο καταλυτικό είναι η «Φυσική Τάξη» και πάλι! Ήδη η σημερινή γενιά παιδιών βιώνει μια διαφορετική κατάσταση και προσαρμόζεται σ’ αυτή, όσα εμπόδια κι αν της θέτουν οι φορείς διαπαιδαγώγησης. Τα σημερινά παιδιά βαριούνται το σχολείο με την υπάρχουσα δομή του, βιώνουν ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα αξιών, λίγο αργότερα θα βιώσουν τα προβλήματα που προκαλούν τα κατάλοιπα του παρελθόντος σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και με απλά λόγια διαμορφώνουν χαρακτήρες τελείως διαφορετικούς από εκείνους που έχουμε υπόψη μας. Από αυτή τη γενιά πρόκειται να προέλθουν οι διανοητές που θα προτείνουν και θα διαμορφώσουν μια διαφορετική θεώρηση των πραγμάτων, από αυτή τη γενιά θα προκύψουν οι νέοι ηγέτες που θα εφαρμόσουν τη νέα πρόταση και από αυτή τη γενιά θα εμφανιστούν οι πολίτες εκείνοι που θα αναδείξουν μια διαφορετική συμπεριφορά και διάθεση να ακολουθήσουν μια διαφορετική προοπτική!

Το πολιτικό μέλλον του κόσμου μας τείνει να διαφοροποιηθεί ριζικά και μας επιφυλάσσει συγκλονιστικές εκπλήξεις κάποτε ιδιαίτερα συναρπαστικές. Ήδη νέα ήθη κυοφορούνται και σίγουρα στο πολύ κοντινό μέλλον πρόκειται να καταλάβουν σημαντική θέση στο πολιτικό γίγνεσθαι. Το Διαδίκτυο έρχεται να αντικαταστήσει παραδοσιακές μεθόδους επικοινωνίας, ενημέρωσης και παρέμβασης στα πολιτικά πράγματα. Οι πολιτικοί και οι πολίτες του μέλλοντος επιβάλλουν την μετεξέλιξη των δεδομένων. Οι ιστοσελίδες των πολιτικών, των κομμάτων και άλλων φορέων κατακλύζουν ήδη το ψηφιακό μας σύμπαν παρέχοντας ευκαιρίες επαφής με την εξουσία που στο πρόσφατο παρελθόν θεωρούνταν αδύνατες.

Ο πολίτης του μέλλοντος κατανοώντας τα αδιέξοδα πρόκειται να διεκδικήσει πιο ενεργό ρόλο αλλά αυτός θα εκφραστεί με πολύ διαφορετικό τρόπο σε σύγκριση με ό,τι έχει προηγηθεί. Το πολιτικό μέλλον μας διαγράφεται … ψηφιακό, πολυεπίπεδο -τοπικό, κρατικό, υπερεθνικό- και θα προσεγγίζει μορφές άμεσης δημοκρατίας πολύ πιο κοντινές στα πρότυπα του Αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ο καθένας, μέσω του Διαδικτύου, θα έχει την ευκαιρία (ήδη την έχει) να εκφράζεται αλλά και να ενημερώνεται για οτιδήποτε συμβαίνει σε όλα τα επίπεδα. Η δυνατότητα λήψης αποφάσεων από συγκεκριμένα κέντρα και άτομα σύντομα θα αρχίσει να μετατοπίζεται σε πιο μαζικό επίπεδο. Ήδη οι τεχνολογίες που μπορούν να στηρίξουν μια τέτοια πραγματικότητα βρίσκονται γύρω μας και απλώς περιμένουν το ξύπνημα και την … εξέγερση των σύγχρονων «δούλων»!

Η εποχή της ψηφιακής δημοκρατίας δεν είναι μακριά και δείχνει να αποτελεί τη μοναδική λύση. Μια νέα κοινωνία, αυτή των πολιτών έχει αρχίσει να διαμορφώνεται, να αφυπνίζεται, να αναζητάει και να διαμορφώνει τα χαρακτηριστικά της. Το βλέπουμε στα μαζικά κινήματα, στις κινητοποιήσεις ενάντια στις αποφάσεις των ισχυρών, το βλέπουμε στην οργάνωση των καταναλωτών και το προσεγγίζουμε με κάθε απόφαση που στρέφεται κατά της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Άλλωστε από ισχυρή καταπίεση κι όχι από ελευθερίες ξεκίνησαν ανέκαθεν οι επαναστάσεις και οι ανατροπές! Σ’ αυτό το πλαίσιο της μαζικής συμμετοχής καλούνται να προσαρμοστούν τα κόμματα, οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί και τα συστήματα οργάνωσης.

Ο πολίτης του μέλλοντος δε θα χρειάζεται να κατεβαίνει στους δρόμους για να ακουστεί. Δε θα χρειάζεται να περιμένει τη διαδικασία των εκλογών, όπως αυτές είναι οργανωμένες σήμερα, για να εκφράζει την άποψή του. Η διαδικασία της συμμετοχής θα αποτελέσει μια καθημερινή πρακτική, κομμάτι της ζωής του καθενός. Οι αυριανοί πολίτες θα εκφράζονται καθημερινά για ζητήματα της τοπικής, της κρατικής αλλά και της οικουμενικής κοινότητας μέσω του Διαδικτύου. Οι αποφάσεις δε θα λαμβάνονται από δημοτικά συμβούλια, κοινοβούλια και οργανισμούς, όπως γίνεται σήμερα, αλλά από την πλειονότητα εκείνων που έχουν τη διάθεση και τη δυνατότητα της συμμετοχής και παρέμβασης.

Η ψηφιακή τεχνολογία πρόκειται, σύντομα, να δώσει τα μέσα γι αυτή τη μαζική συμμετοχή. Καθημερινές ψηφοφορίες για θέματα που μας απασχολούν, σε κάθε επίπεδο, θα αποτελέσουν μια πραγματικότητα. Ο πολίτης θα μπορεί να τοποθετείται και να είναι συμμέτοχος στις επιλογές που τον αφορούν κι αυτό δε θα απαιτεί σπατάλη χρόνου, αφού τα πάντα θα γίνονται μέσω του Διαδικτύου και ίσως με τη χρήση μιας απλής «ψηφιακής πολιτικής ταυτότητας» πρόσβασης που θα διαθέτει ο καθένας!

Ένα συνηθισμένο πρωινό του αυριανού πολίτη θα μπορούσε να ξεκινάει κάπως έτσι: 
Η Δάφνη σηκώθηκε αρκετά νωρίς εκείνο το πρωινό! Έφτιαξε καφέ, πλησίασε το γραφείο της, γεγονός που ενεργοποίησε τον υπολογιστή της και κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα της. Ζήτησε πρόσβαση στη διεύθυνση ενημέρωσης απ’ όπου μπορούσε να πληροφορηθεί για τις τελευταίες εξελίξεις αλλά και για τις πολιτικές διαδικασίες που την αφορούσαν. Επισκέφτηκε τις ιστοσελίδες που παρείχαν περισσότερες λεπτομέρειες για ορισμένα θέματα και αμέσως μετά διατύπωσε τον κωδικό που θα της επέτρεπε να ψηφίσει. 
Σήμερα έπρεπε να ασχοληθεί με ζητήματα της τοπικής κοινότητας αλλά και με θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 
Υπερψήφισε την πρόταση για την ανάγκη δημιουργίας ενός ακόμη ψηφιακού σχολείου στην πόλη, ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες της περιοχής καθώς κι εκείνη που πρότεινε την επιβολή κυρώσεων και την απαλλαγή από τα καθήκοντά του ενός συμβούλου που είχε καταχραστεί χρήματα του ταμείου πρόνοιας που προορίζονταν για τα παιδιά των μεταναστών. 
Αμέσως μετά άνοιξε την αντίστοιχη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τάχθηκε υπέρ της πρότασης για επιβολή αυστηρότερων προδιαγραφών ως προς τη λειτουργία των βιομηχανιών με στόχο τον περιορισμό της οικολογικής καταστροφής. Υπερψήφισε την πρόταση για έναρξη συνομιλιών μεταξύ ΕΕ και ρωσικής κυβέρνησης με σκοπό τη διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου που θα άνοιγε το δρόμο για την ένταξη της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια της Ένωσης. Ενημερώθηκε για τα θέματα που θα απασχολούσαν τις επόμενες μέρες την τοπική, την πολιτειακή αλλά και τη διεθνή κοινότητα, ώστε να προετοιμαστεί και να αποφασίσει ποια στάση θα κρατούσε στις ψηφοφορίες των επόμενων ημερών! 
Έριξε μια ματιά στις προσφορές ρούχων και στις νέες κυκλοφορίες cd’s. Είδε τους καταλόγους με τα πρόσφατα ψηφιακά βιβλία, παράγγειλε το τελευταίο βιβλίο του παππού της από το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο και κατευθύνθηκε προς την κουζίνα για το πρωινό της. Καθώς απομακρυνόταν σκεφτική, άκουσε τον υπολογιστή να την αποχαιρετά, λίγο πριν κλείσει αυτόματα περιορίζοντας τη σπατάλη ενέργειας. 
Την απασχολούσε κάτι που πρόσφατα είχε διαβάσει στο μάθημα της πολιτικής ιστορίας. Δεν μπορούσε να καταλάβει για ποιο λόγο η συμμετοχή των ανθρώπων στις πολιτικές διαδικασίες υπήρξε πολύ περιορισμένη κατά το παρελθόν! Μια συζήτηση με τον παππού, μάλλον θα της έλυνε την απορία και θα τη διαφώτιζε για κάτι που της φαινόταν τελείως παράλογο και σίγουρα αρκετά δουλοπρεπές!!! Μα πώς είχαν καταντήσει έτσι οι άνθρωποι εκείνοι;