Χρονικά σημεία με ιδιαίτερη σημειολογική σημασία για τον καθένα -αλλαγή χρόνου ή δεκαετίας, γενέθλια, ονομαστικές γιορτές, κάθε είδους επέτειοι- προσφέρονται για λίγες παραπάνω ευχές. Όμως, οι συνθήκες ζωής, εργασίας, ακαδημαϊκής πορείας, σχέσεων, μπορούν πάντα να εξελίσσονται θετικά ή αρνητικά, σε καμιά περίπτωση, όμως, κάτι τέτοιο δεν εξαρτάται από τη θέση των άστρων ή από ευχές που δεχόμαστε ή δίνουμε. Η πορεία των πραγμάτων εξαρτάται από την προσπάθεια που καταβάλλει ο καθένας και από τις γενικότερες συνθήκες, τις οποίες εκμεταλλευόμαστε ή για τις οποίες αδιαφορούμε.
Αν κάτι μπορεί να δράσει καταλυτικά στη θετική πορεία μιας κατάστασης, αυτό είναι η δέσμευση. Και δέσμευση σημαίνει ηθική υποχρέωση, προσπάθεια, καταβολή δυνάμεων σωματικών, πνευματικών, ψυχικών, με σκοπό την εκπλήρωση φιλοδοξιών. Κι επειδή η προσπάθεια δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα επιτυχίας-αποτυχίας, η ανάλυση δεδομένων, η εξέταση συνθηκών, ο εντοπισμός λαθών ή σωστών κινήσεων και -κυρίως αυτό- η συνεχής αναθεώρηση και ο επαναπροσδιορισμός, έρχονται να ολοκληρώσουν και να εξασφαλίσουν, σε μεγάλο βαθμό, την προσπάθεια για επιτυχία.
Όταν δίνω στους μαθητές μου θέμα, το οποίο απαιτεί τον εντοπισμό μέτρων για τον περιορισμό δυσάρεστων καταστάσεων ή την εδραίωση επιθυμητών, τους καθοδηγώ στον εντοπισμό των αιτιών-προϋποθέσεων που το διασφαλίζουν. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγονται οι ευχές του στιλ "πρέπει να...", "καλό θα ήταν να..." ή "μακάρι Χριστούλη μου και Παναγίτσα μου να..." ενώ εξασφαλίζονται ρεαλιστικές και λογικές προτάσεις, οι οποίες μπορούν να βρουν εφαρμογή.
Η συγκεκριμένη λογική θα μπορούσε να βρει εφαρμογή σε κάθε περίπτωση και όχι αποκλειστικά στα μαθητικά γραπτά της Έκθεσης.
Ένας μαθητής θα μπορούσε να εντοπίσει τα αίτια των χαμηλών επιδόσεών του, ώστε να τις βελτιώσει. Ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται να βρει δουλειά, να εξασφαλίσει καλές απολαβές, να εξελιχθεί, να ξεφύγει από τη μιζέρια, τη μετριότητα, τη στασιμότητα, δεν χρειάζεται παρά να εντοπίσει τι τον οδήγησε εκεί και να το διορθώσει. Μια κοινωνία που αντιμετωπίζει προβλήματα οικονομικής ή κοινωνικής φύσης είναι αδύνατον να τα αποφύγει ή έστω να τα μετριάσει με ευχολόγια. Χρειάζεται εντοπισμός των πηγών τους και προσπάθεια να εξαλειφθούν.
Για να συμβεί, όμως, κάτι τέτοιο, απαιτείται η παρέμβαση των κοινωνικών θεσμών από νωρίς. Χρειάζεται διαπαιδαγώγηση με προσανατολισμό στην καλλιέργεια της διάθεσης για δέσμευση κι εδώ οικογένεια και εκπαίδευση μπορούν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο.
Ο μαθητής που καταστρέφει σχολική και άρα δημόσια περιουσία, θα πρέπει να καταβάλει το ποσό που είναι αναγκαίο για την αποκατάσταση των ζημιών που προκαλεί. Έτσι θα αντιληφθεί τη σημασία των πράξεών του. Ο μαθητής που αδιαφορεί για τα μαθήματα και την πορεία του δεν είναι δυνατόν να πριμοδοτείται με υψηλούς βαθμούς και την χωρίς κόπο προαγωγή στο επόμενο επίπεδο. Έτσι θα διδαχθεί ότι η επιτυχία προϋποθέτει κοπιώδη προσπάθεια. Το αντίθετο, δηλαδή η ατιμωρησία και η έλλειψη αντικειμενικής αξιολόγησης, που κυριαρχούν στην ελληνική πραγματικότητα, διδάσκει ότι μπορείς να έχεις τα πάντα με ευκολία. Μπορείς να παρεκτρέπεσαι χωρίς κυρώσεις.
Η κοινωνική αντίδραση απέναντι στην ατομική ανευθυνότητα είναι σημαντική και απαραίτητη, γιατί την αίσθηση που αποκτά κανείς σε μικρή ηλικία την κουβαλάει στη ζωή του. Η ανοχή, η αδιαφορία των κοινωνικών θεσμών απέναντι στην ατομική παρεκτροπή προετοιμάζει ανθρώπους ανίκανους να δεσμευτούν. Τέτοιοι άνθρωποι, στην ενήλικη ζωή τους, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούν σε αδιέξοδα, απανωτές διαψεύσεις και, συχνά, σε θλίψη και βαθιά μελαγχολία, αδυνατώντας να διορθώσουν τα πράγματα, γιατί κανείς δεν φρόντισε να τους μάθει να το κάνουν.
Είναι αυτό που λείπει από την κοινωνία μας κι αν θέλουμε να δούμε περιορισμό της νεανικής παραβατικότητας, να δούμε νέους ανθρώπους να κερδίζουν και να χαίρονται τη ζωή τους, όπως απαιτεί η ηλικία τους, μπορούμε να το καταφέρουμε διδάσκοντάς τους την αξία της δέσμευσης. Αυτό που κάποιοι αντιλαμβάνονται ως πιεστικό, μπορεί να είναι η λύση πολλών προβλημάτων τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.
Οπότε, δεν χρειαζόμαστε πολλές, ανιαρές, ευφάνταστες ευχές για το 2024. Χρειαζόμαστε μόνο δύο. Η μία είναι να αντιληφθούμε την αξία της δέσμευσης σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η άλλη είναι, κλασικά, η υγεία.
Καλή χρονιά σε όλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου