Το πιο όμορφο λιτσάκι

Στη ζωή μου έχω βάλει πολλά -μα πάρα πολλά- λιτσάκια. Για πάνω από τριάντα χρόνια, τώρα. Λιτσάκια στο τέλος κάθε παρατήρησης στα γραπτά των μαθητών. Στο τέλος κάθε κειμένου, κάθε παραγράφου, κάθε περιόδου, στις ενδεικτικές απαντήσεις για τα παιδιά. Χιλιάδες λιτσάκια, αμέτρητα και ατελείωτα.

Και είναι ωραίο πράγμα το λιτσάκι, σε κάθε περίπτωση. Δείχνει ότι κάτι, που έχει αρχίσει, ολοκληρώνεται. Και κάτι που τελειώνει σημαίνει ότι κάτι άλλο θα αρχίσει. Και καθετί που αρχίζει είναι καλό. Μπορεί να συνοδεύεται από άγχος, προβληματισμό, σκέψη, ανάγκη σχεδιασμού και οργάνωσης αλλά πάντα το καινούριο είναι απαιτητικό, θετικό και, συχνά, αισιόδοξο.

Οπότε τα λιτσάκια, σηματοδοτώντας το τέλος και, συνάμα, την αρχή, κατέληξαν να αποτελούν, για μένα, το πιο όμορφο σημείο στίξης. Κάθε τελεία, τελίτσα, λίτσα, λιτσάκι, είναι ένα νόημα, μια ιστορία. Μικρή ή μεγάλη ελάχιστη σημασία έχει. Το λιτσάκι δεν παύει να είναι λιτσάκι.

Παρόλ' αυτά, ένα λιτσάκι ξεχωρίζει μεταξύ των άλλων. Το λατρεύω, κυριολεκτικά, το αγαπάω με όλο το είναι μου. Πρόκειται για το τελευταίο λιτσάκι που βάζω κάθε φορά, όταν πλησιάζει η φροντιστηριακή χρονιά στην ολοκλήρωσή της.

Είναι το λιτσάκι που βροντοφωνάζει ότι τα πάντα είναι έτοιμα. Τα θέματα που πρέπει να δοθούν ως το τέλος της χρονιάς, οι σημειώσεις που θα διευκολύνουν τους μαθητές, οι παρατηρήσεις που θα τους καθοδηγήσουν, τα κείμενα που θα τους βοηθήσουν να αντιληφθούν έννοιες, καταστάσεις, τρόπους προσέγγισης απαιτήσεων...

Το αγαπημένο λιτσάκι μου σιγοψιθυρίζει ότι φτάνει η στιγμή που ονειρεύομαι από τη στιγμή που ξεκινάει κάθε χρονιά και δεν είναι άλλο από το τέλος της.

Το αισθάνομαι, το νιώθω, το ζω. Και γνωρίζω, κάθε φορά, ποιο είναι το τελευταίο λιτσάκι, λίγο πριν πατήσω το πλήκτρο και το δω να καταλαμβάνει τη θέση του στην οθόνη του υπολογιστή. Ολοστρόγγυλο, κατάμαυρο, ζουμπουρλούδικο και σίγουρο γι αυτό που σημαίνει. Το κοιτάζω και αντιλαμβάνομαι το μήνυμα. Είναι σαν να μου λέει: "Ξεκίνα την αποφόρτιση, ετοιμάσου για διακοπές, εντόπισε τα βιβλία που θα διαβάσεις, επίλεξε τα μέρη που θα επισκεφθείς, διάλεξε τα άτομα με τα οποία επιθυμείς να συναντηθείς, σκέψου τα κείμενα που σχεδιάζεις να γράψεις, αποφάσισε ποια φυτά θα προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα, σχεδίασε όσα θέλεις να κάνεις χωρίς την παραμικρή πίεση...".

Κάπως έτσι και φέτος. Το τελευταίο λιτσάκι έχει ήδη καταλάβει τη θέση του, έχει ταχτοποιηθεί στο αρχείο του και περιμένει τη στιγμή της αποστολής του στους μαθητές. Κι εγώ νιώθω έτοιμος να κινηθώ ελεύθερα, μακριά από πιεστικά προγράμματα και υποχρεώσεις. Είμαι ελεύθερος να κινηθώ ήρεμα, να γεμίσω την κάθε μέρα μου με υπέροχη μουσική, με ευχάριστα αναγνώσματα και με ανθρώπους που με διδάσκουν, με διασκεδάζουν, με αποφορτίζουν...

Διακοπές λέγονται (λιτσάκι)

Στην εποχή της ΑΙ με εργαλεία του παρελθόντος

Διαβάζω ότι "Οι έρευνες δείχνουν ότι μόνο ένας στους δύο εκπαιδευτικούς ξέρει τι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (Α.Ι.). Κι από αυτούς που ξέρουν, μόνο ένας στους τρεις δηλώνει ότι κατανοεί τι πρέπει να κάνει" δήλωσε ο πρόεδρος του ΙΕΠ Σπύρος Δουκάκης στο 9o Οικονομικό  Φόρουμ των Δελφών.

Διαβάζω και αδυνατώ να το πιστέψω, γιατί, αν ισχύει ή έστω βρίσκεται κοντά στην αλήθεια, τότε "ζήτω που καήκαμε", ετοιμαστείτε για παρανάλωμα του πυρός.

Η λογική λέει ότι στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας αποτελεί η ομαλή κοινωνικοποίηση του ατόμου και άρα η παροχή σε αυτό των κατάλληλων κοινωνικών, πνευματικών και συναισθηματικών εφοδίων, ώστε να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις που θα συναντήσει και να αποτελέσει στήριγμα στην προσπάθεια για πρόοδο.

Μια άλλη, επίσης λογική, λέει ότι, επειδή η εκπαίδευση δεν διαθέτει, ακόμη, μαγικές ικανότητες και αυτοματοποιημένες διαδικασίες για την επίτευξη του στόχου της, αξιοποιεί εργαλεία που μετατρέπουν τις -ωραίες είναι η αλήθεια- ιδέες της σε πράξη. Και τα εργαλεία, στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι εκπαιδευτικοί. Αν τα εργαλεία δουλεύουν καλά, χωρίς προβλήματα, τότε όλα είναι εντάξει. Σε κάθε άλλη περίπτωση, τα πράγματα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά. Με εργαλεία του παρελθόντος δεν χτίζεται το μέλλον.

Αν ο εκπαιδευτικός στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης αγνοεί τι είναι η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, προς τα πού βαδίζει, ποιες δεξιότητες απαιτεί, ποιες οι εφαρμογές της, τότε πώς μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να την κατανοήσουν; Με ποιον τρόπο μπορεί, έστω, να τα καθοδηγήσει, να τα εισαγάγει στην πραγματικότητα που διαμορφώνεται, να τα βοηθήσει να κάνουν σωστές επιλογές; Μπορεί με κάποιον τρόπο; Αμ, δεν μπορεί.

Ο συγκεκριμένος εκπαιδευτικός (ο οποίος κάτι μου λέει ότι αρνείται και την αξιολόγηση) μπορεί να προετοιμάσει τους μαθητές του για την 1η, άντε και για τη 2η Β.Ε.. Μέχρι εκεί. Γιατί και από Διαδίκτυο -3η Β.Ε.- δεν πιστεύω ότι σκαμπάζει και πολλά. 

Οπότε αναρωτιέται κάποιος: Μας χρειάζεται ένας τέτοιος εκπαιδευτικός; Η απάντηση δεν απαιτεί ιδιαίτερη ευστροφία και είναι ένα βροντερό ΟΧΙ. Και δεν μας χρειάζεται, επειδή και η 1η και η 2η Β.Ε. μας έχουν αφήσει χρόνους και καιρούς και δεν κερδίζουμε κάτι προετοιμάζοντας νέους ανθρώπους για μια κατάσταση που έχει πεθάνει. 

Θα πει κάποιος: Δεν ξέρεις ποτέ. Και ίσως έχει ένα δίκιο. Σκεφτείτε τι ζήσαμε πρόσφατα με την κακοκαιρία Ντάνιελ. Άνθρωποι χάθηκαν, έχασαν το βιός τους, βίωσαν την καταστροφική μανία της φύσης και δεν ήταν έτοιμοι για την αντιμετώπισή της. Αν, όμως, κάποιοι εκπαιδευτικοί παλαιάς κοπής μας είχαν μάθει να φτιάχνουμε ωραίες και γερές Κιβωτούς σαν εκείνη του Νώε; Τότε τα πράγματα θα ήταν, σίγουρα, καλύτερα αλλά... Ούτε αυτό.

Οπότε δεν χρειάζεται να αναζητάμε λόγους που οδηγούν στην απαξίωση του εκπαιδευτικού, στην αδυναμία του να κερδίσει τον σεβασμό, να επιβάλει την Τάξη, να προκαλέσει το ελάχιστο ενδιαφέρον των μαθητών για τη διαδικασία, στην οποία συμμετέχει. Και δεν είναι ανάγκη να προστρέχουμε σε βαθυστόχαστες αναλύσεις, ώστε να αιτιολογήσουμε την αδιαφορία των μαθητών για το σχολείο, την ανία που νιώθουν, την καταπίεση που βιώνουν για αρκετές ώρες, καθημερινά, σε αίθουσες στις οποίες ασφυκτιούν. Όταν το παιδί γνωρίζει περισσότερα από τον εκπαιδευτικό, το παιχνίδι έχει χαθεί. Όταν το παιδί αξιοποιεί την ΑΙ για τις σχολικές εργασίες του αλλά ο εκπαιδευτικός του αγνοεί και τι είναι αυτό το πράγμα του διαβόλου, ας το κλείσουμε το μαγαζί.

Χρειάζεται μια μικρήηη, τόση δα αλλαγούλα κι αυτό ελάχιστοι θα το αμφισβητήσουν. Και η αλλαγή πρέπει να χτυπήσει το πρόβλημα στη ρίζα του. Δεν μπορεί να προσλαμβάνονται στην εκπαίδευση άνθρωποι που δεν έχουν διαβάσει στη ζωή τους ένα βιβλίο, που αδιαφορούν για την ενημέρωση, που, απλώς, επιδιώκουν τη μονιμότητα, την ασφάλεια, μια "ήσυχη" ζωή. Δεν μπορεί να έχουν θέση στο σχολείο άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα για την οποία πρέπει να προετοιμάσουν τις επόμενες γενιές. Η ζωή μας, στο εξής, δεν θα είναι γαλήνια θάλασσα, θα είναι γεμάτη τρικυμίες. Και η λογική -και πάλι- λέει ότι για να τα καταφέρει κάποιος πρέπει να ξέρει καλό κολύμπι κι αυτό δεν θα του μάθει κάποιος που δεν ξέρει να κολυμπάει.

Ένας πολύ σοφός άνθρωπος έγραφε κάποτε ότι "Η εκπαίδευση πρέπει να προσφέρει στους νέους όσα εκείνοι πρέπει να μάθουν και όχι όσα γνωρίζουν οι προηγούμενες γενιές". Όσο περνούν τα χρόνια, φαίνεται ότι είχε απόλυτο δίκιο. Μόνο που για να επιτευχθεί αυτό, χρειαζόμαστε εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας. Και, δυστυχώς, δεν διαθέτουμε πολλά.