Τετάρτη 9 Αυγούστου 2023

Χρονικό ενός (ακόμη) προαναγγελθέντος θανάτου

Η σχέση μου με το ποδόσφαιρο τελείωσε σχεδόν παράλληλα με τη μαθητική ζωή μου. Μέχρι τότε η παρέα μαζευόταν σε αλάνες, στην αυλή κάποιου σχολείου, σε κοντινά ή πιο μακρινά πάρκα, στην αμμουδιά ή σε κάποιο λιβάδι και το παιχνίδι ξεκινούσε. Δυο πέτρες που καθόριζαν τα τέρματα και μια μπάλα (όχι πάντα ικανοποιητικά φουσκωμένη) ήταν αρκετές. Το παιχνίδι τελείωνε, όταν ήταν πλέον αδύνατο να διακρίνουμε την μπάλα, τα τέρματα, και τους... συμπαίκτες.

Από εκεί και μετά διέρρηξα κάθε δεσμό με το ποδόσφαιρο. Η αλήθεια είναι ότι παρακολούθησα κάποιους αγώνες είτε στην τηλεόραση είτε με την παρουσία μου στο γήπεδο αλλά η προσπάθεια να βρω κάποιο ενδιαφέρον σε αυτό έδειχνε ιδιαίτερα μάταιη και αποδείχτηκε εξαιρετικά επίπονη και απόλυτα άσκοπη. Βαριόμουν να κάθομαι και να παρακολουθώ τον αγώνα που έδιναν κάποιοι άλλοι, ήταν αδύνατον να δω έναν ολόκληρο αγώνα. Όσο ενδιαφέρον(;) κι αν παρουσίαζε το παιχνίδι, το έβρισκα εξουθενωτικά τιμωρητικό. 

Ο Ουμπέρτο Έκο παρομοιάζει την παρακολούθηση ενός αγώνα με την παρακολούθηση μιας ομάδας ανθρώπων που τρώνε ενώ ο θεατής είναι νηστικός, γεγονός που με βοήθησε να δικαιολογήσω και να αποδεχτώ την αρνητική στάση μου.

Το ποδόσφαιρο υπήρξε για μένα "παιχνίδι" με όλη τη σημασία της λέξης, αφορμή για συνύπαρξη, άσκηση, εκτόνωση, πειράγματα, διασκέδαση, συμμετοχή και η αλήθεια είναι ότι το καταευχαριστήθηκα. Δεν κατάφερα, όμως, ποτέ να δεθώ ως οπαδός με μια ομάδα, δεν κατάλαβα τον φανατισμό και την προσκόλληση, δεν βρήκα ποτέ νόημα σε όλο αυτό, όπως και σε οτιδήποτε άλλο -θρησκεία, πολιτικό κόμμα.

Έβρισκα γελοία και εξαιρετικά γραφική την εικόνα των μπαμπάδων (συνήθως) που προέτρεπαν τα παιδάκια τους να φωνάξουν συνθήματα υπέρ της ομάδας, να τραγουδήσουν τον ύμνο της και, φυσικά, να βρίσουν ή να υποτιμήσουν τους αντιπάλους. Θεωρούσα ανόητη κάθε κουβέντα εκπαιδευτικών για το "χθεσινό παιχνίδι", "για την ομαδάρα μας" ή "για τον παιχταρά που αποκτήσαμε". Οι περισσότεροι, μάλλον, αγνοούσαν και αγνοούν ότι, με τον τρόπο αυτόν, προετοιμάζουν, όχι φιλάθλους, αλλά μελλοντικούς οπαδούς, πρωταγωνιστές βάρβαρων επεισοδίων, καταστροφικών ενεργειών και, δυστυχώς, θυμάτων τυφλής βίας.

Εξίσου ενοχλητική και άσκοπη έβρισκα και την όλη προσέγγιση και υπερπροβολή του αθλήματος. Τηλεοπτικές και, πια, διαδικτυακές εκπομπές, έντυπα αφιερωμένα στο ποδόσφαιρο, αναλύσεις σε βάθος μιας λάθος πάσας-φάσης-σφυρίγματος-χαμένου πέναλτι, μια ολόκληρη οικονομία δισεκατομμυρίων γύρω από το ποδόσφαιρο. Δεν θέλει και πολύ. Ο φανατισμός δεν αργεί να εμφανιστεί, να εμποτίσει χαμένες ψυχές προσφέροντας νόημα στην ύπαρξη και τη θλιβερή καθημερινότητα, παρέχοντας την ελπίδα μιας νίκης σε μια ζωή γεμάτη ήττες.

Πολύ πρόσφατα ολοκληρώθηκε η δίκη και καταδίκη των οπαδών-δολοφόνων ενός νέου ανθρώπου στη Θεσσαλονίκη. Κάποιοι, τελείως αδικαιολόγητα, πίστεψαν ότι το γεγονός θα δρούσε κατασταλτικά σε πιθανά, παρόμοιας ανοησίας, μελλοντικά γεγονότα. Ο σημερινός θάνατος ενός ακόμη νέου ανθρώπου, στην Αθήνα αυτή τη φορά (ο τυφλός φανατισμός δεν έχει πατρίδα), έδειξε πόσο αβάσιμες είναι τέτοιες ελπίδες. 

Διδάσκεται κάποιος από τα γεγονότα με την προϋπόθεση ότι διαθέτει τις νοητικές ικανότητες για ανάλυση, επεξεργασία, εξαγωγή συμπερασμάτων. Ο φανατικός οπαδός δεν τις διαθέτει. Θεωρεί ότι συμμετέχοντας σε βίαιες ενέργειες ηρωοποιείται-αγιοποιείται, επιτελεί έναν στόχο, βρίσκει νόημα, εξασφαλίζει την αιώνια ζωή, αφού θεωρεί ότι έτσι αναδεικνύει και υπερασπίζει το ιδεώδες της ομάδας του, την ιερή πίστη και τους θεούς του.

Εννοείται ότι από σήμερα και για τις επόμενες μέρες θα αναζητήσουμε τους υπευθύνους, θα απαιτήσουμε την παραδειγματική τιμωρία των δολοφόνων, θα προχωρήσουμε στην καρατόμηση πολιτικών, αστυνομικών και άλλων, θα καταδικάσουμε την τυφλή βία, θα εκφράσουμε τον αποτροπιασμό μας για την αγριότητα των οπαδών, θα προτείνουμε μεγαλεπήβολες λύσεις, θα ευχηθούμε να είναι ο τελευταίος άσκοπος και άδικος θάνατος και, βέβαια, θα... πέσουμε από τα σύννεφα.

Όμως, δεν θα αναζητήσουμε τη ρίζα του κακού, δεν θα αλλάξουμε τον τρόπο διαπαιδαγώγησης των νέων, δεν θα ρίξουμε ευθύνες στον πατέρα που άνοιξε διάπλατα τις πύλες του φανατισμού, θα αδιαφορήσουμε για τους εκπαιδευτικούς που τον ενισχύουν και θα συνεχίσουμε να είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα. 

Και πάλι θα φταίει το σύστημα. Ναι, αλλά το σύστημα είμαστε εμείς, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολιτικοί και η παιδεία που παρέχουμε στις νέες γενιές.

Πόσο κρίμα γι αυτά τα παιδιά, πόσο τραγικό για τις οικογένειές τους; 

Απλώς, βιώσαμε έναν ακόμη προαναγγελθέντα θάνατο. Δεν είναι ο πρώτος και, με βεβαιότητα, δεν θα είναι ο τελευταίος. 



Δεν υπάρχουν σχόλια: