Ιστορίες για μια "χαμένη γενιά"

Συχνά πυκνά, δημοσιεύονται άρθρα που χαρακτηρίζουν τη νέα γενιά ως "χαμένη γενιά", εξαιτίας της ανεργίας που τη μαστίζει. Σίγουρα υπάρχουν σε αυτά στοιχεία υπερβολής, γιατί, αν η σημερινή είναι μια χαμένη γενιά, τότε πώς θα έπρεπε να χαρακτηρίσουμε τις γενιές εκείνες που έζησαν πολέμους, δικτατορίες, φτώχεια ή λοιμούς; 

Αρέσει σε αρκετούς το δράμα αλλά και ο ρεαλισμός έχει τη χάρη του.

Γίνεται λόγος, λοιπόν, για την τρισκατάρατη ανεργία αλλά γιατί διαβάζουμε διαρκώς για επιχειρήσεις που αναζητούν υπαλλήλους με σύγχρονα εφόδια και αδυνατούν να τους βρουν; Γιατί διαβάζουμε για τη «Μεγάλη Παραίτηση», που σημαίνει ότι αρκετοί εργαζόμενοι εγκαταλείπουν τις δουλειές τους και, μάλλον, το κάνουν επειδή πιστεύουν ότι θα βρουν άλλες πιο αποδοτικές ή πιο ταιριαστές στα ενδιαφέροντα και τις προσδοκίες τους; Σίγουρα δεν εγκαταλείπει κάποιος τη δουλειά του με σκοπό να ψωμολυσσάξει.

Οπότε, κάτι δεν πάει καλά με εκείνους που ισχυρίζονται (και μάλλον δεν ψεύδονται) ότι αδυνατούν να βρουν δουλειά. Και το τι δεν πάει καλά είναι φανερό. Γονείς, εκπαίδευση και, φυσικά, οι ίδιοι, είναι υπεύθυνοι για μια σειρά λαθών. Και δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψει κανείς τα λάθη που ευθύνονται για τα επαγγελματικά αδιέξοδα των νέων, αρκεί να παρατηρήσει όσα συμβαίνουν και λέγονται γύρω μας.

Ακούω πολλούς γονείς να αναρωτιούνται "και ποια σχολή έχει προοπτικές", εννοώντας μονιμότητα και σταθερότητα, όπως αυτές ορίζονταν πριν αρκετές δεκαετίες. Ή «μα τι δουλειά να βρει στην Ελλάδα;», υπονοώντας ότι η μετακίνηση σε άλλη χώρα είναι σχεδόν αμαρτία. Αλλά και "και σπούδασε και πτυχία σε ξένες γλώσσες έχει, όμως από δουλειά... τίποτε", θεωρώντας ότι τα εφόδια που ήταν απαραίτητα πριν τριάντα χρόνια είναι εξίσου σημαντικά και σήμερα.

Το πρώτο λάθος εντοπίζεται στο ότι αρκετοί νέοι στα δεκαοχτώ τους (και, δυστυχώς, στα αρκετά επόμενα χρόνια) σκέφτονται αποκλειστικά να ζήσουν τη φοιτητική ζωή, συνήθως μακριά από το σπίτι, χωρίς να τους ενδιαφέρει το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτής της ζωής που δεν είναι άλλο από το αντικείμενο των σπουδών. Η "φοιτητική ζωή" -μάλλον, η "μακροχρόνια φοιτητική ζωή"- έχει καταγραφεί στην ελληνική κοινωνία ως καθολικό δικαίωμα, ανεξάρτητα από τις ικανότητες και την προσπάθεια του καθενός. Στην αναζήτηση αυτή, οι έφηβοι έχουν συμμάχους τους γονείς, οι οποίοι γνωρίζοντας ότι δεν πρόσφεραν όσα πραγματικά έπρεπε στα παιδιά τους, προσπαθούν να καλύψουν το κενό, εξασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση που απαιτεί η διάθεση για ανεμελιά και καλοπέραση. Το να σπουδάσει, απλώς, κάποιος στις μέρες μας, όμως, δεν αποτελεί ιδιαίτερο κατόρθωμα και άρα, ως συνθήκη, δεν είναι ικανή να του εξασφαλίσει ένα λαμπρό μέλλον. Κάποιοι κλάδοι έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις και είναι άχρηστοι. Επίσης, οι σπουδές σε τομέα (συνήθως στο εξωτερικό), στις απαιτήσεις του οποίου ο νέος αδυνατεί να αντεπεξέλθει, είναι εξίσου άχρηστες.

Εξίσου προβληματικό παράγοντα αποτελεί και ο φόβος -γονιών και κατ' επέκταση παιδιών- απέναντι στην αναζήτηση δουλειάς σε μια άλλη χώρα. «Κι αν φύγουν όλοι, ποιοι θα μείνουν εδώ», ακούμε να λέγεται συχνά. Το ότι λέγεται συχνά δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό. Η παγκοσμιοποίηση είναι, πλέον, το δεδομένο και προσφέρει ευκαιρίες στους ικανούς. Όπως κάποια στιγμή οι νέοι εγκατέλειπαν τα χωριά τους για να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον στις πόλεις, έτσι και σήμερα έχουν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους αναζητώντας ευκαιρίες σε άλλες. Το να αρνούνται, εξαρχής, αυτή την προοπτική δρα περιοριστικά στο επαγγελματικό και επιστημονικό μέλλον τους.

Έγραφα, κάποια στιγμή, στο «Εγχειρίδιο Επιβίωσης» ότι η αγορά μοιάζει με κακομαθημένο παιδί. Όσα περισσότερα της προσφέρεις, τόσα περισσότερα ζητά. Αναφερόμουν στα εφόδια των εργαζομένων και, πια, είναι ολοφάνερο. Αρχικά, της δώσαμε εργαζομένους που ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν. Αμέσως μετά, η αγορά διεκδίκησε και σταδιακά εντόπισε εργαζομένους που διέθεταν ειδίκευση, γνώριζαν ξένες γλώσσες και ήταν εξοικειωμένοι με τους υπολογιστές. Η αχόρταγη, όμως, δεν ικανοποιήθηκε ούτε με αυτό. Πλέον, αναζητά άτομα με ισχυρή προσωπικότητα, πνευματικά καλλιεργημένα, δυναμικά, προσαρμοστικά, κοινωνικά, με στόχους, με δομή, με ενσυναίσθηση, με…, με… Ήδη, όσοι διαθέτουν τα συγκεκριμένα εφόδια αγνοούν τη λέξη ανεργία. Με τον καιρό θα εμφανιστούν περισσότεροι που θα διαθέτουν τον απαιτούμενο χαρακτήρα αλλά τότε η αγορά, είναι πολύ πιθανό, να αναζητά κι άλλα χαρακτηριστικά, τα οποία σήμερα φαντάζουν αδιανόητα.

Έτσι έχουν τα πράγματα, οπότε η γκρίνια για τα καημένα τα παιδιά δεν μπορεί να βοηθήσει στο παραμικρό. Απάντηση στην ανασφάλεια των καιρών είναι το ανοιχτό πνεύμα που θα οδηγήσει σε σύγχρονες και άρα σωστές επιλογές σπουδών αλλά και στην απόκτηση ισχυρών προσωπικοτήτων. Και σε αυτή την προσπάθεια ευθύνες πρέπει να αναλάβουν οι γονείς αλλά κυρίως η νέα γενιά που θα πρέπει να αμφισβητήσει και να προχωρήσει ακολουθώντας την πορεία που ήδη έχει χαράξει η εποχή.

Η γκρίνια μπορεί κάποτε να είναι ανακουφιστική αλλά ποτέ δεν έδωσε ουσιαστικές λύσεις.