"Εδώ μέσα πρέπει να γίνεται κάτι πάρα πολύ καλό"

Ο μαθητής μου κάθεται στην... κουζίνα του φροντιστηρίου (όπως χαρακτηρίζουμε τον χώρο ανάπαυσης των καθηγητών). Μόλις έχουν ανακοινωθεί οι βαθμοί. Τα έχει πάει εκπληκτικά, γεγονός που δεν αποτέλεσε έκπληξη ούτε γι αυτόν ούτε για εμάς. Μάλλον, για κανέναν. Η επιτυχία του ήταν προεξοφλημένη πολύ πριν τις πανελλαδικές. Ανήκει στο μικρό ποσοστό εκείνων των μαθητών που εμπνέει απόλυτη εμπιστοσύνη. Οι εξετάσεις ήταν μια... τυπική διαδικασία γι αυτόν και όσα μπορούσε να πετύχει.

Συζητάμε για λίγο ενώ η κίνηση στο φροντιστήριο πυκνώνει με το πέρασμα της ώρας.

"Θα καθίσω για λίγο εδώ", μου ανακοινώνει. Εννοείται. Είμαστε χώρος δημοκρατικός. Σχεδόν αναρχικός. Παρακολουθεί την κίνηση, συζητάει με συμμαθητές του, μελετάει τα αποτελέσματά τους, τα οποία σημειώνουμε σε ένα πρόχειρο τετράδιο, χωρίς να έχω καταλάβει για ποιον λόγο το κάνουμε. 

Την ίδια στιγμή μιλάω στο τηλέφωνο με ενθουσιασμένους γονείς, με παιδιά που μου γνωστοποιούν τους βαθμούς τους, διαβάζω μηνύματα, κλείνω ραντεβού με μαθητές και γονείς που επιθυμούν να συνεργαστούν μαζί μας την επόμενη χρονιά. Πρέπει να επιστρατεύσω κάθε κοινωνική δεξιότητα που διαθέτω και γνωρίζω ότι δεν διαθέτω και πολλές. Η έντονη κοινωνικότητα με κουράζει, με τρελαίνει, μου είναι αφόρητη. Μου ρουφάει το μεδούλι. Με εξοντώνει, κυριολεκτικά.

Απαίσιο πράγμα αλλά πρέπει να γίνει.

Κάποια στιγμή καταφεύγω στην... κουζίνα. Χρειάζομαι ένα διάλειμμα. 

Με κοιτάζει με βλέμμα περίεργο. "Έχετε καταλάβει τι συμβαίνει;". Τον κοιτάζω, εξίσου περίεργα, γεμάτος απορία. Η αλήθεια είναι ότι ο πανικός που επικρατεί δεν μου αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια επεξεργασίας και, κυρίως, κατανόησης όσων συμβαίνουν.

"Έχετε συνειδητοποιήσει", μου λέει, "πόσοι μαθητές του φροντιστηρίου έχουν γράψει στην Έκθεση πάνω από δεκαπέντε (15); Έχετε καταλάβει ότι, τουλάχιστον, το 40+% έχει γράψει βαθμούς πάνω από δεκαέξι (16) και ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν βαθμό πάνω από δεκαεφτά (17);".

Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα κάνει τέτοιους υπολογισμούς. Δεν το έχω κάνει ποτέ. Και γιατί να το κάνω άλλωστε; Ποτέ δεν ανακοινώνουμε τις επιτυχίες του φροντιστηρίου μας. Ποτέ δεν δημοσιεύουμε φωτογραφίες (που θυμίζουν μνημόσυνα) μαθητών μας, όσο υπερπαντέλεια κι αν τα έχουν πάει. Το βρίσκω χυδαίο, το θεωρώ έκφραση λαϊκισμού και αγωνίας. Εννοείται ότι δεν πρόκειται να κάνω αυτά που κοροϊδεύω.

Μου εκφράζει την απορία του, σχεδόν έντρομος: "Δηλαδή, δεν θα μας ζητήσετε φωτογραφίες και δεν θα ανακοινώσετε τους βαθμούς μας στα τοπικά μέσα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;". 

Η παρατήρησή του μου προκαλεί ασυγκράτητο γέλιο. Ίσως φταίει η ένταση της ημέρας. Ίσως, επειδή κάτι τέτοιο βρίσκεται έξω από τη λογική μου.

Στις διευκρινίσεις που μου ζητάει του εξηγώ ότι ζούμε στη Λάρισα. Αυτό σημαίνει ότι λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων όσοι ενδιαφέρονται (και κυρίως όσοι μας ενδιαφέρουν ως πελάτες) θα γνωρίζουν πού πήγαινε φροντιστήριο ο καθένας, πού παρακολουθούσε Έκθεση, Ιστορία, Μαθηματικά, Ιχνογραφία, Ωδική, σε ποιον βρεφονηπιακό σταθμό έκανε τα πρώτα βήματα κοινωνικοποίησής του και πάει λέγοντας. 

Βρίσκω, με λίγα λόγια, άσκοπη την έκθεση των παιδιών και την ανάρτηση κακόγουστων φωτογραφιών τους σε ανούσιες βλακείες, οι οποίες, επαναλαμβάνω, μου φέρνουν στο μυαλό ανακοίνωση μνημοσύνων ή κηδειών. Του εξηγώ, επίσης, ότι έκανα μια δουλειά, για την οποία πληρώθηκα και άρα θα ήταν παράλογο να την εκμεταλλευτώ με διαφορετικό τρόπο.

Ετοιμάζεται να φύγει, απειλώντας με ότι, πολύ σύντομα, θα επικοινωνήσει μαζί μου, ώστε να κανονίσουμε να βρεθούμε σε πιο χαλαρές στιγμές.

"Είχα καταλάβει", μου λέει, "ότι είστε φευγάτοι και τώρα συνειδητοποιώ ότι εδώ μέσα, μάλλον, γίνεται κάτι πάρα πολύ καλό. Γίνεται κάτι εξαιρετικό και είμαι τυχερός που το έζησα από την αρχή μέχρι το τέλος".

Ίσως είναι τα καλύτερα λόγια που έχω ακούσει ποτέ. Η απόλυτη αναγνώριση ότι είμαστε ένας χώρος διαφορετικός, ένα σύνολο ανθρώπων που δεν λέει και δεν υπόσχεται πολλά. 

Προτιμά, απλώς, να διδάσκει.

Βοήθειά μας

"... Να σας παρακαλέσω και να ζητήσω την προσευχή και τη νηστεία σας, ως δύο πράξεις πίστεως, έτσι ώστε να ελκύσουμε τη Χάρη και το Έλεος του Αγίου Τριαδικού Θεού για να δώσει λύση για την Ελλάδα μας. Εύχομαι να νικήσει η αλήθεια και η αγάπη Του.".

Με τον συγκεκριμένο τρόπο κλείνει την ανακοίνωση-διαμαρτυρία της υποψήφια, η οποία, ενώ πρώτευσε στις πρόσφατες εκλογές, εκπαραθυρώθηκε από το κόμμα της, ενόψει των εκλογών που πλησιάζουν. 

Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει τα παράπονά του, να εντοπίζει, να γνωστοποιεί και να καταδικάζει αδικίες σε βάρος του και σε βάρος του... ελληνικού λαού. Αλλά, έχω την αίσθηση, ότι η εμπλοκή της θρησκείας στα πολιτικά πράγματα  αποτελεί την πιο χυδαία έκφραση λαϊκισμού. 

Η θρησκεία έχει αναλάβει να διαχειριστεί θέματα που συνδέονται με την μετά θάνατον πορεία μας ενώ η πολιτική καλείται να οργανώσει, να βελτιώσει και να διαχειριστεί τα εγκόσμια.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προσπαθούν να αξιοποιήσουν την Πίστη των ανθρώπων για να εξυπηρετήσουν προσωπικά συμφέροντα. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το έχουμε δει στο παρελθόν με ηγεμόνες που κυριάρχησαν ως εντεταλμένοι του Θεού. Συνεχίζουμε να το βλέπουμε στα θεοκρατικά καθεστώτα της Ανατολής. Το ζούμε, επανειλημμένα, στη χώρα μας με "κόμματα" που χρησιμοποιούν τη θρησκεία, ως μέσο εκμετάλλευσης της θρησκευτικής πίστης απλοϊκών ανθρώπων και αναρρίχησης στην εξουσία.

Το είδαμε να συμβαίνει με το κόμμα, τα μέλη του οποίου μπορεί να έχασαν, μεν, τις θέσεις τους στο ελληνικό Κοινοβούλιο, εξασφάλισαν, δε, άλλες στα ελληνικά σωφρονιστικά καταστήματα. Η Ορθοδοξία κατείχε περίοπτη θέση στα συνθήματα του κόμματος, το οποίο είχε αναλάβει τη σωτηρία της πίστης και της πατρίδας μας από τους άπιστους ξένους. Βέβαια, στο όνομα της θρησκείας τα μέλη του μπορούσαν να ρίχνουν και μερικές... ιερές μπούφλες στους άπιστους εχθρούς. 

Η περιθωριοποίηση του συγκεκριμένου κόμματος άφησε ελεύθερο ζωτικό χώρο, τον οποίο έσπευσαν να καλύψουν άλλοι. Κάπως έτσι, είδαμε να καταλαμβάνει έδρανα της Βουλής κόμμα του οποίου ο αρχηγός διέθετε προς πώληση "ιδιόχειρες" επιστολές του Ιησού. Κι αντί οι "πιστοί" να καταδικάσουν, σύσσωμα, τη συγκεκριμένη ύβρη, τι έκαναν; Την αγκάλιασαν, την επαίνεσαν και την πριμοδότησαν με τις ψήφους τους.

Και, επειδή είναι "πολλά τα λεφτά Άρη", και οι πιστοί ιδιαίτερα εύπιστοι, οι διεκδικητές των ψήφων τους εμφανίζονται, ο ένας μετά τον άλλον, σαν τα σαλιγκάρια μετά τη βροχή. Κάπως έτσι, δόθηκε η ευκαιρία στην κυρία, που βρέθηκε εκτός της πρώτης θέσης του ψηφοδελτίου του κόμματός της, να αποκτήσει βήμα αλλά και το δικαίωμα να εκπροσωπήσει τον λαό μας στη Βουλή. Με τη βοήθεια του Θεού, πάντα. Και τώρα, εκλιπαρεί και ζητά "την προσευχή και τη νηστεία μας, ως δύο πράξεις πίστεως, έτσι ώστε να ελκύσουμε τη Χάρη και το Έλεος του Αγίου Τριαδικού Θεού για να δώσει λύση για την Ελλάδα μας". 

Να τα μας! Η λύση, μία και μοναδική, για τα δεινά της χώρας βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας. Μια προσευχή (αγνοώ ποια), μια νηστεία (δεν διευκρινίζεται πόσων ημερών) και τέλος τα καθημερινά, εγκόσμια βάσανά μας. Τώρα, για ποιον λόγο η ικεσία δεν περιλαμβάνει και μερικές γονυκλισίες, αδυνατώ να φανταστώ.

Και στις επόμενες εκλογές κάποιες χιλιάδες πιστών θα βρεθούν να ψηφίσουν την κυρία ή ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει. Άλλωστε, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που, σχετικά πρόσφατα, πίστεψαν και στήριξαν έναν άλλο θαυματοποιό, ο οποίος, με τρόπο μαγικό, θα μας απάλλασσε από τα απεχθή, επονείδιστα και αντιλαϊκά Μνημόνια. 

Βέβαια, και για να μην αφήσω την αίσθηση ότι όλα είναι τόσο μαύρα, θα πρέπει να εντοπίσω ένα ελπιδοφόρο στοιχείο. Κατά τον Μεσαίωνα έριχναν στην πυρά τους μάγους και -κυρίως- τις μάγισσες. Σήμερα, οι ψηφοφόροι "ρίχνουν στην πυρά" εκείνους που, τελικά, αποδεικνύεται ότι δεν διαθέτουν μαγικές ιδιότητες και λύσεις. Αν μη τι άλλο, δείχνει μια κάποια πρόοδο.

Θα πάρω τα βουνά

Οι περισσότεροι το ακούν με απορία. Κάποιοι άλλοι δείχνουν δυσπιστία. Άλλοι πάλι το αντιμετωπίζουν με ελαφρύ μειδίαμα, περιμένοντας να τους πω ότι πρόκειται για καλαμπούρι. Και όλοι, ανεξαιρέτως, πιστεύουν ότι πρόκειται για μια ακόμη παραξενιά μου.
Μου φαίνεται αδιανόητο το ότι η πλειονότητα αδυνατεί να αντιληφθεί την υπεροχότητα των καλοκαιρινών διακοπών στο βουνό. Θεωρούν ότι το καλοκαίρι ταυτίζεται με τη θάλασσα, το κολύμπι, το άραγμα στην παραλία.
Θα μπορούσα να πω ότι όλα αυτά με αφήνουν παγερά αδιάφορο αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το σωστό είναι ότι όλα αυτά μου προκαλούν απέχθεια, για να το διατυπώσω με καθώς πρέπει τρόπο.
Δεν λέω. Η θάλασσα μου αρέσει. Σχεδόν τη λατρεύω. Με ηρεμεί. με σαγηνεύει. Μου αρέσει να την αγναντεύω για ώρες. Αλλά η θάλασσα μου προσφέρει χαρά, όταν οι υπόλοιποι (άνθρωποι) δεν είναι εκεί. Τότε μάλιστα. Μου προκαλεί απέραντη ευχαρίστηση να κάθομαι και να παρακολουθώ τα αφρισμένα κύματα, να ακούω τον ήχο τους, όταν σκάνε με πάταγο στην ακτή. Μου αρέσει να βλέπω την ανατολή ή το ηλιοβασίλεμα σε… άδειες παραλίες.
Η άφιξη -με τις πρώτες ζέστες- των ενοχλητικών λουόμενων στη θάλασσα σηματοδοτεί τη δική μου αποχώρηση. Εννοείται ότι, κάποτε, πλησιάζω την παραλία και κατά τη διάρκεια του θέρους. Το κάνω, συνήθως, από υποχρέωση και, σχεδόν, με βαριά καρδιά.
Και δεν νομίζω ότι έχω άδικο.
Απεχθάνομαι την αφόρητη ζέστη του καλοκαιριού. Μου προκαλεί έντονη αδιαθεσία και επίπονες ημικρανίες. Βρίσκω απαίσια την αίσθηση του μόνιμα βρόμικου, εξαιτίας του ιδρώτα και της υγρασίας που κάνει ακόμη και το πιο λεπτό ύφασμα να κολλάει στο σώμα, δυσκολεύοντας κάθε κίνηση,  προκαλώντας αγανάκτηση και έντονο εκνευρισμό. Και θα πουν κάποιοι ότι είμαι ιδιότροπος (και δεν θα είναι η πρώτη φορά) και ότι τα παραλέω αλλά δεν ισχύει αυτό. Πέρυσι, κατά την περίοδο των διακοπών (σε θάλασσα, φυσικά) και με καύσωνα, που δεν έχω βρει ακόμη τα λόγια για να τον περιγράψω, ανακάλυψα ότι ο άνθρωπος διαθέτει ιδρωτοποιούς αδένες (μικρές σωληνοειδείς δομές του δέρματος που παράγουν ιδρώτα) και στους αγκώνες. Ναι, στους αγκώνες. Να προσπαθώ να φάω τα υπέροχα εδέσματα που είχα μπροστά μου και ο ιδρώτας να στάζει από παντού. Να στάζει από τους αγκώνες και να κολλάει επάνω τους το χάρτινο τραπεζομάντηλο και να διαλύεται σε μικρά κομματάκια… Εφιάλτης.
Σιχαίνομαι τη λεπτή άμμο που βρίσκει ευφάνταστους τρόπους για να τρυπώνει παντού. Να μπαίνει ανάμεσα στα δαχτυλάκια των ποδιών, να εισχωρεί στα νύχια και τα αφτιά, να γίνεται δεύτερο δέρμα στις παλάμες, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να πιάσεις το ποτήρι, το φλυτζάνι, το μπουκάλι, το αντηλιακό και, κυρίως, το βιβλίο ή το τάμπλετ. Και το ακόμη χειρότερο, το ακραία ενοχλητικό, είναι όταν η άμμος έρχεται και γίνεται ένα με το αντηλιακό, με το οποίο έχεις πασαλειφτεί, τάχα για να σε προφυλάξει. Και να μη βγαίνει η άτιμη παρά μόνο με ζεστό (το κατακαλόκαιρο!!!) νερό.
Μισώ και τη φασαρία. Μου τη δίνει στα νεύρα η φωνή της μάνας που καλεί τον Λαλάκη να μην πηγαίνει στα βαθιά, να φάει το αβγό του, να φορέσει καπέλο, να μην πετάει άμμο στον κύριο που κάθεται δίπλα του, να βγει επιτέλους από το νερό, να μην παίζει στον ήλιο, να σκουπιστεί για να μην κρυώσει και «ποιος θα τα τραβήξει μετά», να μη φωνάζει σαν σεληνιασμένο, να μη ρίχνει νερό στη γιαγιά… Μου σμπαραλιάζει το νευρικό σύστημα ο ήχος της ρακέτας, με τρομοκρατεί το μπαλάκι που περνάει σύριζα από το κεφάλι μου, με εκνευρίζει η σκόνη που σηκώνει η παρέα που αποφάσισε να στήσει αγώνα ποδοσφαίρου, βόλεϊ, αντιπτέρισης (badminton) ή ό,τι άλλο, μέσα στον συνωστισμό.
Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πω (να γράψω) κάτι άλλο. Και πιστεύω ότι ο ιδιότροπος δεν είμαι εγώ αλλά όλοι εκείνοι που τη βρίσκουν και θεωρούν ότι κάνουν διακοπές μέσα σε αυτόν τον εφιάλτη.

Προτιμώ το βουνό. Λατρεύω την καλοκαιρινή δροσιά του, τους ήχους του. Με ξεκουράζει η ηρεμία του, η κίνηση των δέντρων, τα χρώματά του, οι γεύσεις του, οι εναλλαγές του καιρού. Τρελαίνομαι για τις ξαφνικές μπόρες, για τα σύννεφα που κατεβαίνουν χαμηλά, τα κελαϊδίσματα των πουλιών, το αλύχτισμα των σκύλων. Ονειρεύομαι παρακολουθώντας τον χορό των πανύψηλων ελάτων. Χαλαρώνω στις σκιές των πυκνών πλατάνων. Διαβάζω ατελείωτες ώρες και γίνομαι δημιουργικός ακούγοντας τη... σιωπή. Αφήνομαι στο κελάρυσμα των νερών. Νιώθω έξαψη από τον ήχο της βροχής στους τσίγκους της στέγης.  Δεν αλλάζω με τίποτε την αίσθηση του καθαρού αέρα. Κι όλα αυτά, μακριά από τον συνωστισμό, την ένταση, τον πανικό, και -κυρίως- τον βρομερό ιδρώτα.
Οπότε αφήνω τους άλλους στις σκέψεις και τις ορέξεις τους.

Εγώ θα πάρω τα βουνά.

Πάλι.

Το πρωί καθηγητής, το βράδυ χαρτορίχτρα

Στη φωτογραφία
φαίνεται καθαρά το θέμα
των εξετάσεων, όπως το
είχαμε προβλέψει
με απόλυτη ακρίβεια

Η στιγμή της γνωστοποίησης των θεμάτων, σε κάθε μάθημα, των Πανελληνίων αποτελεί μια ιδιαίτερα κρίσιμη και ξεχωριστή στιγμή. Κάθε χρόνο. Δεν είναι τόσο το ότι βάζει τέλος στην αγωνία χιλιάδων μαθητών και των γονιών τους. Είναι ότι θέτει το όριο μεταξύ σοβαρών και γραφικά ανόητων καθηγητών. 

Ανυπομονώ για τη συγκεκριμένη στιγμή. Περιμένω τη διαχρονικά ανόητη ανακοίνωση του "πιασίματος του θέματος" και την επίδειξη των τεκμηρίων του γεγονότος. Το κάναμε, το συζητήσαμε, το είχαμε προβλέψει ότι θα "πέσει". Περιμένω τη γελοιοποίηση ανθρώπων που θέλουν να δείχνουν αλλά, τελικά, δεν είναι σοβαροί. Και κάθε χρόνο, οι ίδιοι και οι ίδιοι πέφτουν στην παγίδα του λαϊκισμού, της ανοησίας, της απόλυτης βλακείας και της απύθμενης μετριότητας.

Φέτος, για παράδειγμα, το θέμα της Έκθεσης αναφερόταν στην παραβίαση των δικαιωμάτων της γυναίκας. Λόγω και της επικαιρότητας (γυναικοκτονίες, me too, περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και κάθε μορφής κακοποίησης και εκμετάλλευσης γυναικών), το θέμα αναμενόταν εδώ και μερικά χρόνια. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει φροντιστήριο, καθηγητής, που δεν το είχε προσεγγίσει. Δεν υπάρχει λυσάρι (μάλλον) που δεν το περιείχε.

Οπότε προς τι η τρελογλυκουλίνικη χαρά του "πιάσαμε το θέμα"; Προς τι οι χαζοχαρούμενες ανακοινώσεις του στιλ: "Το θέμα των πανελληνίων αναλύεται στη σελίδα 5076 του βοηθήματός μας"; Δηλαδή, ο στόχος ενός καθηγητή που διδάσκει το μάθημα της Έκθεσης, των Αρχαίων, των Μαθηματικών..., είναι να "πιάνει" τα θέματα; Ε; Κι αν ο στόχος είναι αυτός, για ποιον λόγο τα παιδιά να παρακολουθούν μαθήματα σε φροντιστήρια και να μην ξημεροβραδιάζονται σε γραφεία στοιχημάτων, σε χαρτοριχτάδικα ή σε καφετζουδομάγαζα (μαγαζιά στα οποία ασκείται η αρχαία τέχνη της ανάγνωσης φλιτζανιού);

Μη χειρότερα να λέμε. Γελοιότητες για γέλια και για κλάματα. Λες και είμαστε αλογομούρηδες (αργκό: άνθρωποι που ασχολούνται με τις ιπποδρομίες) που περιμένουν να δουν, αν κέρδισαν το στοίχημα.

Κι αλήθεια, οι συγκεκριμένοι στοιχηματζήδες στις ενημερώσεις γονιών και μαθητών που επιθυμούν να εγγραφούν στα φροντιστήριά τους τι κάνουν; Ισχυρίζονται ότι "πιάνουν" τα θέματα; Υπόσχονται ότι θα τα πιάσουν και στις επόμενες πανελλαδικές; Η συζήτηση κινείται σε επίπεδο "το παιδί σας είναι και θα παραμείνει τούβλαρος αλλά εμείς θα του δώσουμε τα θέματα που θα πέσουν";

Παίζουν με την αγωνία των παιδιών, εκμεταλλεύονται την απόγνωση των γονιών, πουλάνε ελπίδα σε κάθε κατακαημένο, υπόσχονται εύκολες λύσεις, αυτοπροβάλλονται ως μεσσίες.

Υπάρχει κάτι που λέγεται διδασκαλία και, μάλλον, ως διαδικασία διαφεύγει από κάποιους καθηγητές. Υπάρχει κάτι που λέγεται λογική, γνώση της πραγματικότητας, προσέγγιση και κατανόηση της θεωρίας, οργάνωση της σκέψης και των επιχειρημάτων. Υπάρχει μια τεχνική στην προσέγγιση της Έκθεσης -και των άλλων μαθημάτων- κι αν κάποιοι δεν την κατέχουν, δεν μπορεί να θεωρούνται καθηγητές. 

Και σίγουρα, ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγή επαγγέλματος. Το στοίχημα ανθίζει, εκείνοι που καταφεύγουν σε χαρτορίχτρες, σε καφετζούδες, σε τάματα πυκνώνουν τις τάξεις των ανθρώπων γύρω μας, οι πωλητές επιστολών του Ιησού μπαίνουν στη Βουλή. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν, λοιπόν!