Φινλανδική Ουτοπία!

Λίγες εβδομάδες πριν έπεσε στην αντίληψή μου άρθρο του κ. Αλέξανδρου Πιστοφίδη που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο -έχει αναδημοσιευτεί στον τύπο- όπου γίνεται μια σύγκριση της σχολικής πραγματικότητας στη Φινλανδία και την Ελλάδα. Στο άρθρο εκθειάζεται το φινλανδικό σχολείο και παρουσιάζονται τα προβλήματα του ελληνικού. Σε αρκετές περιπτώσεις και μέσω του συγκεκριμένου blog έχω προσεγγίσει τα προβλήματα του ελληνικού συστήματος αλλά το συγκεκριμένο κείμενο μου φάνηκε παράταιρο για αρκετούς λόγους.
Παραθέτω αποσπάσματα, τα οποία και επιθυμώ (κι όχι μόνο επιθυμώ αλλά θα το κάνω κιόλας, γιατί δικό μου είναι το blog και άρα οι επιθυμίες μου είναι διαταγές) να σχολιάσω.

«Άνοιξαν τα σχολεία. Για κάποιους ένα ευχάριστο και μοναδικό γεγονός, για τους περισσότερους θλιβερό. Σε μια μακρινή χώρα, στη Φινλανδία, που εδώ και μια δεκαετία οι μαθητές της βγαίνουν πρώτοι σε όλες τις διεθνείς αξιολογήσεις του ΟΟΣΑ (οι δικοί μας τελευταίοι), γιορτάζουν τις μέρες αυτές.
Γιορτάζουν, γιατί μετά από δύο μήνες διακοπών βρέθηκαν ξανά με τους συμμαθητές και δασκάλους φίλους τους, στη μικρή κοινότητα του σχολείου τους.
[…] Στη Φινλανδία γιορτάζουν, γιατί θα βρεθούν πάλι σε σχολεία με σύγχρονα εργαστήρια και αμφιθέατρα, με κλειστά γυμναστήρια και πισίνες, με ειδικές αίθουσες χαλάρωσης και σάουνας, με εστιατόρια με το δωρεάν φαγητό και το σημαντικότερο, γιατί θα μάθουν και θα δημιουργήσουν γνώση με τους δασκάλους φίλους τους, παίζοντας, συζητώντας και μελετώντας διάφορα βιβλία και όχι ένα υποχρεωτικό σε κάθε μάθημα, όπως στην Ελλάδα.
[…] Τα παιδιά στη Φινλανδία, στις πρώτες έξι τάξεις, κάνουν συχνά τεστ, όχι όμως για να βαθμολογηθούν (να τιμωρηθούν όπως τα ελληνόπουλα) αλλά για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες τους ώστε να τους παρασχεθεί εξατομικευμένη ενισχυτική διδασκαλία. Η φιλοσοφία τους είναι, “η βαθμολογία αποθαρρύνει και ωθεί ακόμη περισσότερο στην άρνηση μάθησης τον κακό μαθητή, ενώ επιβραβεύει τον καλό μαθητή, που έτσι κι αλλιώς δεν χρειάζεται την επιβράβευση”. […]
Τα παιδιά στη Φινλανδία […], όταν έχουν τεστ στα μαθηματικά, φυσική, χημεία, ακόμη και στη γλώσσα τους, επιτρέπεται να έχουν μαζί τους βοήθημα με τους μαθηματικούς, φυσικούς, χημικούς τύπους και λεξικό γλώσσας. Οι παιδαγωγοί τους δεν έχουν κανένα λόγο να απαιτήσουν από τα παιδιά να μάθουν απ’ έξω πράγματα, που μετά από μερικές εβδομάδες δε θα θυμούνται. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να μάθουν τα παιδιά τους να σκέπτονται λογικά, με κριτική αναλυτική σκέψη, κατανοώντας περίπλοκα νοήματα και αλληλοσυσχετισμούς. Με λίγα λόγια, τους ενδιαφέρει να αγαπήσουν τα παιδιά τη μάθηση και το βιβλίο για να συνεχίσουν να μαθαίνουν μόνα τους. Με το ζόρι δε μαθαίνει κανείς. Με το ζόρι μπορείς μόνο να αποστηθίσεις ξένη γνώση, για λίγο καιρό.
Όταν το απόγευμα, μετά την ενισχυτική διδασκαλία, οι Φινλανδοί μαθητές πάνε στο σπίτι, αφήνουν τη σάκα με τα βιβλία στο σχολείο. Όλη η υπόλοιπη ημέρα τους ανήκει. Χαίρονται την παιδικότητά τους. Τεστ για το σπίτι απαγορεύονται. Η λέξη φροντιστήριο δεν υπάρχει ούτε στο λεξικό τους. Είναι πρώτα στην Ευρώπη στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και τελευταία σε τηλεθέαση. Τα ελληνόπουλα τρέχουν από φροντιστήριο σε φροντιστήριο σαν κουρδιστά πορτοκάλια. Το μόνο που τους μένει μετά, είναι να καθίσουν εξαντλημένα μπροστά στην τηλεόραση μέχρι να τους πάρει ο ύπνος. Σε καμιά άλλη χώρα του κόσμου δε βλέπεις παιδιά με τσάντες να κυκλοφορούν μέχρι τα μεσάνυχτα τρέχοντας σαν τον Βέγγο να προλάβουν το επόμενο μάθημα αποστήθισης, προς μεγάλη ικανοποίηση των φροντιστηρίων. Είναι δυνατόν αυτά τα τραύματα της χαμένης παιδικότητας να μην έχουν βαθιές και μακροχρόνιες ψυχικές συνέπειες;
Τα περισσότερα ελληνόπουλα πάνε άκεφα σε άθλια δημόσια σχολεία, που μοιάζουν σαν γκαράζ αυτοκινήτων. Θα συναντήσουν δασκάλους, στην πλειονότητά τους σκυθρωπούς και δίχως όρεξη, που από τότε που τελείωσαν τις σπουδές τους δεν έχουν ανοίξει βιβλίο.
[…] Γιατί αλήθεια συμβαίνουν όλα αυτά τα τραγικά, στο σημαντικότερο τομέα μιας χώρας όπως είναι η παιδεία, από την οποία εξαρτώνται όλα τα άλλα; Γιατί βασανίζουμε δίχως λόγο ότι πολυτιμότερο έχουμε, τα παιδιά μας; Γιατί, ενώ πληρώνουμε τα περισσότερα λεφτά στον κόσμο για την παιδεία (στην παραπαιδεία των φροντιστηρίων), έχουμε μια τόσο άθλια δημόσια παιδεία;
[…] Στη Φινλανδία, ο γιος του πρωθυπουργού, του προέδρου της ΝΟΚΙΑ, του θυρωρού της πολυκατοικίας και του χασάπη της γειτονιάς πάνε στο ίδιο δημόσιο σχολείο. Γι αυτό και έχουν κάθε λόγο να δίνουν τα διπλάσια ακριβώς λεφτά από εμάς, γύρω στο 7% του ΑΕΠ, για την παιδεία τους. […]

Μα δεν είναι υπέροχα στη Φινλανδία; Σίγουρα είναι! Κι όλοι θα ήθελαν σχολεία που διαθέτουν σάουνα, μασάζ, γύρο με πίτα και παγωτό γρανίτα. Όλοι θα ήθελαν παιδαγωγούς αντί δασκάλων, ελεύθερο χρόνο αντί φροντιστηρίων. Όλοι θα επιθυμούσαν το σχολείο τους να μοιάζει με αυτό της Φινλανδίας κι όχι με το «κρυφό σχολειό» της περιόδου του εθνικοαπελευθερωτικού (ταξικού, σύμφωνα με τους μαρξιστές) αγώνα.
Μέχρι πριν ένα χρόνο το συγκεκριμένο άρθρο θα μπορούσε να μου προκαλέσει δάκρυα απόγνωσης. Τώρα, πάλι δάκρυα μου προκάλεσε αλλά δάκρυα γέλιου. Γιατί θα περίμενε κανείς ότι ένα τέτοιο εκπαιδευτικό σύστημα θα έβγαζε άτομα μπουμπούκια πιο μυρωδάτα κι από τα τριαντάφυλλα. Θα περίμενε ότι τα παιδιά της Φινλανδίας θα ήταν πιο ευτυχισμένα και από τα παγάκια μέσα στην coca-cola.
Όμως η πραγματικότητα έρχεται να διαψεύσει τέτοιες προσδοκίες. Η φινλανδική καθημερινότητα είναι λίγο πιο μαύρη από αυτή που θα περίμενε κανείς και φαίνεται από ειδήσεις που μας έρχονται από τη μακρινή χώρα.

Είδηση πρώτη: «Σε 100.000 άτομα ηλικίας 15-24 ετών η συχνότητα αυτοκτονίας στη Φινλανδία για αγόρια είναι 22,1 και για τα κορίτσια 6,7. Η Ελλάδα έχει μία από τις μικρότερες συχνότητες αυτοκτονίας εφήβων διεθνώς. Έχει βρεθεί να είναι 0,98 ανά 100.000 πληθυσμό (για αγόρια 1,07 και για κορίτσια 0,89)».

Είδηση δεύτερη: «Νεκρός είναι ο δράστης του σημερινού μακελειού στο επαγγελματικό Λύκειο της πόλης Καουχόκι στη Φινλανδία, ο οποίος σκότωσε 10 ανθρώπους, ανακοίνωσε πριν από λίγο ο αρχηγός της αστυνομίας της πόλης αυτής Ούρπο Λιντάλα.

Είδηση τρίτη: ...Το νέο αυτό μακελειό σημειώνεται σε λιγότερο από έναν χρόνο από εκείνο σε Λύκειο στην Τουουσούλα, βόρεια του Ελσίνκι, όπου ένας 18χρονος είχε σκοτώσει 8 άτομα στο σχολείο του προτού αυτοκτονήσει».

Είδηση τέταρτη: «Από το 1999 έχουν καταγραφεί τέσσερις επιθέσεις με μαχαίρι σε σχολεία…».

Αναφέρεται επίσης ότι ο αλκοολισμός αποτελεί ήδη μια από τις πρώτες αιτίες θανάτου στη Φινλανδία.
Μάλλον κάτι δεν πάει καλά ε; Κάτι δεν τους έκατσε τους Φινλανδούς. Τώρα που το σκέφτομαι αρχίζω να εκτιμώ το ελληνικό σύστημα.

Τι σόι σχολείο είναι αυτό όπου όλα είναι οργανωμένα στην εντέλεια, όπου δεν υπάρχει ο χαβαλές, όπου δεν μπορείς να σχολιάσεις τη γραφικότητα και την άγνοια κάποιων εκπαιδευτικών, όπου δε νιώθεις την ανάγκη να αντιγράψεις, όπου δεν υπάρχει η προσδοκία της κατάληψης για να διεκδικήσεις ηλίθια πράγματα, όπου δε νιώθεις τη διάθεση να κάνεις και καμιά κοπάνα; Αυτό δεν είναι σχολείο. Ο Καθεδρικός της Παναγίας των Παρισίων είναι.
Πώς να μη φτάσουν σε ακρότητες οι Φινλανδοί μαθητές με τέτοιο σύστημα που έχουν; Δηλαδή, πώς στο διάολο θα αντιδράσουν αυτά τα παιδιά; Τι να διεκδικήσουν σε μια κατάληψη; Πενθήμερη στον Πλούτωνα (που είναι πλανήτης) να διεκδικήσουν; Και τι κοπάνα να κάνουν; Κοπάνα από την πισίνα, τη σάουνα και το τζακούζι; Και τι να σχολιάσουν; Τον εκπαιδευτικό που είναι φίλος τους και ξέρει για την τεχνολογία περισσότερα κι από τον Μπιλ Γκέιτς να σχολιάσουν;
Μεγάλη δυστυχία σας λέω! Γι αυτό μετά το ρίχνουν στο πιοτό, στο πιστολίδι και στις αυτοκτονίες. Και λίγα κάνουν! Το χαβαλέ πολλοί αγάπησαν, την τελειότητα ουδείς!

Με όλα αυτά, δε θέλω να αμφισβητήσω την ποιότητα του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος αλλά έχω την αίσθηση ότι δεν ήταν η καταλληλότερη εποχή για τη δημοσίευση, αναδημοσίευση και διανομή ενός τέτοιου άρθρου. Φαντάζει λίγο … εκτός πραγματικότητας. Ε;

Στη φωτο το σχολείο όπου έλαβε χώρα το τελευταίο συμβάν