Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2019

Λ. Α.


«Λειτουργικός Αναλφαβητισμός: Είναι η γνώση που δεν αφομοιώνεται, δεν γίνεται κατανοητή και άρα δεν εφαρμόζεται από μία προσωπικότητα που συρρικνώνεται, διαστρεβλώνεται κι εκφυλίζεται και η έκφραση που αδυνατεί να εκδηλωθεί και να παράγει αποτελέσματα.
Με την λέξη “λειτουργικός” νοείται αυτός που διαθέτει όχι γνώση, αλλά ΕΠΙΓΝΩΣΗ της γνώσης, είναι ικανός να ενεργεί και να αναλαμβάνει έλεγχο κι ευθύνη του ελέγχου, αυτός που είναι ικανός να χειρίζεται καταστάσεις και πράγματα. Εύκολα διαφοροποιεί ανομοιότητες, δεν ταυτοποιεί ανόμοιους συσχετισμούς και κατανοεί αφηρημένες έννοιες.»

Αν βρίσκεστε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή την έχετε ήδη ολοκληρώσει και δεν αντιλαμβάνεστε το νόημα του προηγούμενου αποσπάσματος, δυστυχώς για εσάς, ανήκετε στην κατηγορία των «λειτουργικά αναλφάβητων» ανθρώπων. Και με βεβαιότητα, αυτοί είναι πολλοί και βρίσκονται γύρω μας και έχουν άποψη -για την πολιτική, για την οικονομία, για την εκπαίδευση, για το μεταναστευτικό, για… όλα. Και όχι μόνο «έχουν», όπως πιστεύουν, άποψη για όλα αλλά τη διατυπώνουν κιόλας. Το κάνουν στις κοινωνικές συναθροίσεις, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στους εκπαιδευτικούς των παιδιών τους, παντού και σε όλους.
Με απλά λόγια και για να συμβάλω στη στήριξη του συγκεκριμένου τμήματος της κοινωνίας μας, ως “λειτουργικά αναλφάβητο” χαρακτηρίζουμε το άτομο το οποίο μπορεί να διαβάζει (δεν είναι άρα “οργανικά αναλφάβητο”) αλλά αδυνατεί να κατανοήσει όσα διαβάζει αλλά και όσα ακούει. Με ακόμη πιο απλά λόγια, αδυνατεί να αντιληφθεί τις εξελίξεις -και άρα να προσαρμοστεί σε αυτές- αλλά και τον περίγυρό του -και άρα να συνεννοηθεί ακόμη και για τις πιο απλές διαδικασίες (π.χ. τι να αγοράσει από το super market ή πού και τι ώρα θα συναντήσει την παρέα) με αυτόν.
Ο “λειτουργικά αναλφάβητος” αδυνατεί να κατανοήσει και να αποδώσει περιληπτικά το περιεχόμενο ενός (ακόμη και) απλού κειμένου. Αδυνατεί να αντιληφθεί πλήρως τα ζητούμενα μιας άσκησης ή ενός προβλήματος στη Φυσική ή τα Μαθηματικά. Αδυνατεί να συνειδητοποιήσει το νόημα ενός πολιτικού, οικονομικού ή (ακόμη χειρότερα) επιστημονικού άρθρου*.
Η παρατήρηση αυτή εξηγεί πολλά στοιχεία της καθημερινότητας. Έτσι εξηγείται το υψηλό ποσοστό αποτυχίας στις πανελλαδικές. Έτσι γίνεται αντιληπτό το υψηλό ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι μας ψεκάζουν (33%) αλλά κι εκείνων που πιστεύουν στα ζώδια (πάνω από 50%), στις εναλλακτικές θεραπείες, στις ψευδοεπιστήμες και τους κάθε είδους αγύρτες (χαρτορίχτρες, καφετζούδες…). Έτσι δικαιολογείται η πίστη στον κάθε μορφής λαϊκισμό (σκίσιμο μνημονίων, ορχήστρες στον ρυθμό των οποίων θα χόρευε η Ευρώπη κ.τ.λ.). Έτσι, τέλος, βρίσκουν εξήγηση τα υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονιών που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια. Ο “λειτουργικά αναλφάβητος” αδυνατεί να κατανοήσει την πραγματικότητα και τις απαιτήσεις της, οπότε και είναι αδύνατον να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί σε αυτές.
Ο “λειτουργικά αναλφάβητος” αναζητά απλοϊκές λύσεις και κυρίως απαντήσεις για μια καθημερινότητα, την οποία δεν αντιλαμβάνεται. Και φυσικά τέτοιες του δίνουν οι λαϊκιστές και οι κάθε είδους εκμεταλλευτές της ανοησίας, της σύγχυσης και της άγνοιας που κυριαρχούν.
Κι ενώ ο “οργανικά αναλφάβητος” του παρελθόντος αποτελούσε μικρό κίνδυνο για την κοινωνία, αφού δεν διέθετε τα τυπικά προσόντα για κατάληψη δημόσιων θέσεων, δεν συμβαίνει το ίδιο με τους “λειτουργικά αναλφάβητους”. Αυτοί είναι απόφοιτοι Λυκείου ή και Πανεπιστημίου (σκεφθείτε πόσοι μπήκαν σε αυτό με βαθμούς που προκαλούν θλίψη), έχουν αγοράσει και μεταπτυχιακό σε αρκετές περιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι διαθέτουν τα τυπικά προσόντα για την κατάληψη μιας δημόσιας θέσης. Μπορούν να γίνουν Σύμβουλοι Στρατηγικού Σχεδιασμού, μετακλητοί σε υπουργεία, γ.γ. υπουργείων, υπουργοί και δεν συμμαζεύεται. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται περισσότερες διευκρινίσεις για τον κίνδυνο που συνθέτει το πρόβλημα.
Θα πρέπει άραγε να γίνουμε οπαδοί της θεωρίας των ψεκασμών για να αιτιολογήσουμε την κατάσταση και την έκτασή της; Σίγουρα όχι. Τα αίτια είναι πολύ πιο χειροπιαστά. Φταίει η πολύωρη επαφή παιδιών και εφήβων με την εικόνα της τηλεόρασης και των μ.κ.δ.. Άρα φταίνε οι γονείς που δίνουν χώρο σε αυτό. Φταίει η συνεχής υποβάθμιση των απαιτήσεων στο πλαίσιο του σχολείου. Άρα φταίνε οι πολιτικοί και οι λαϊκιστικές πολιτικές τους και ίσως κάποιοι εκπαιδευτικοί που δεν αντιδρούν σε αυτό. Φταίνε τα πρότυπα επιτυχίας που προβάλλουμε διαρκώς στη νέα γενιά. Άρα φταίνε τα μ.μ.ε. και οι χαζομανάδες που δείχνουν τον θαυμασμό τους για τηλεοπτικούς αστέρες που αποτελούν εκφραστές της ανοησίας.
Το πρόβλημα υφίσταται, γνωρίζουμε τις αιτίες του αλλά είναι αδύνατον να κάνουμε και πολλά, αφού οι βασικοί κοινωνικοί θεσμοί έχουν χάσει τη δυνατότητά τους να παρέμβουν ουσιαστικά και συστηματικά.
Οπότε… ο Θεός να μας φυλάει!



* Σύμφωνα με την UNESCO (27.11.1978) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (1987) ο λειτουργικός αναλφαβητισμός ορίζεται ως απώλεια της ικανότητας ενός ατόμου, που έχει παρακολουθήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια την σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων κ.λ.π.

Δεν υπάρχουν σχόλια: