Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2019

«Η Πηνελόπη ήταν μια πολύ λυπημένη βασίλισσα» -διδάσκοντας Έκθεση σε θολά νερά-

Η Πηνελόπη υφαίνοντας μέσα στη λύπη της
Νομίζω ότι πλέον το έχω απολύτως ξεκάθαρο. Οι εκάστοτε «υπεύθυνοι» για τη δομή, την πορεία και τους στόχους του ελληνικού σχολείου υφίστανται για έναν και μόνο λόγο: να δημιουργούν περαιτέρω προβλήματα στην εκπαιδευτική κοινότητα και στο ευρύτερο εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς να λύνουν κανένα από τα υπάρχοντα. Οι αποφάσεις, οι επιλογές τους, η όλη στάση τους το αποδεικνύουν με κάθε τρόπο. 
Τελευταία (μάλλον, μια από τις πολλές τελευταίες) απόδειξη οι επιλογές τους ως προς τον τρόπο εξέτασης της Γλώσσας (που κόκκαλα δεν έχει αλλά κόκκαλα τσακίζει) στις Πανελλαδικές εξετάσεις. 
Έχω την αίσθηση -μπορώ να δεχτώ διορθώσεις, επειδή με βελτιώνουν- ότι αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία η εφαρμογή μιας μεθόδου στις εισαγωγικές για την τριτοβάθμια εκπαίδευση εξετάσεις, χωρίς αυτή προηγουμένως να έχει ενταχθεί και δοκιμαστεί σε προηγούμενες τάξεις. Το πείραμα -γιατί περί αυτού πρόκειται- θα γίνει με την εφαρμογή της στο τέλος της σχολικής χρονιάς και πειραματόζωα θα αποτελέσουν οι υποψήφιοι μαθητές αλλά και οι εκπαιδευτικοί τους, οι οποίοι καλούνται να τους οδηγήσουν ως εκεί. «Εκεί» θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα και θα δούμε πώς λειτουργεί το συγκεκριμένο σύστημα. «Εκεί» θα συνειδητοποιήσουμε (θα το κάνουν οι υπεύθυνοι δηλαδή, γιατί οι ενεργοί εκπαιδευτικοί το αντιλαμβάνονται καθημερινά στις αίθουσες) τα προβλήματα, τα κενά, τις αστοχίες του. Με απλά λόγια, «εκεί» θα δούμε την απόλυτη ανοησία του. Και, βέβαια, θα το δούμε (δουν) πολύ αργά κι ενώ ήδη μια φουρνιά μαθητών και οι εκπαιδευτικοί τους θα έχουν περάσει ταραχή μεγάλη. 
Ήδη οι πρώτες σκέψεις, που προέρχονται από την καθημερινή διδακτική εμπειρία αλλά και από συζητήσεις με άτομα που ασχολούνται χρόνια τώρα με το αντικείμενο, έχουν διαμορφωθεί και έχουν καταστήσει εμφανή όσα προβλήματα οι -άσχετοι με το τι συμβαίνει σε μια αίθουσα- υπεύθυνοι θα αντιληφθούν σε δέκα μήνες περίπου. 
Οι άσχετοι υπεύθυνοι φαίνεται να αγνοούν το επίπεδο και τις δυνατότητες του μέσου μαθητή του ελληνικού σχολείου. Αυτή η άγνοια, βέβαια, είναι πλήρως αδικαιολόγητη, αφού εδώ και χρόνια τα αποτελέσματα στις πανελλαδικές αλλά και στον διαγωνισμό PISA δίνουν διαυγή εικόνα του τι συμβαίνει. 
Η ασχετοσύνη τους (των άσχετων υπευθύνων) δεν τους βοηθάει να αντιληφθούν ότι αρκετοί (πάρα πολλοί) μαθητές δεν έχουν την ικανότητα να διαβάσουν, να μελετήσουν και να αποκωδικοποιήσουν τρία κείμενα στο χρονικό πλαίσιο της εξέτασης του μαθήματος. Αρκετοί μαθητές χρειάζονται ολόκληρο τρίωρο (όση και η ώρα εξέτασης) απλώς για να διαβάσουν και να κατανοήσουν επιφανειακά τα κείμενα αυτά. Και δεν ισχυρίζομαι, σε καμιά περίπτωση, ότι αυτοί οι άθλιοι μαθητές πρέπει να αποτελέσουν το κριτήριο για το σύστημα εισαγωγής. Θα ήταν, όμως, πιο λογικό αρχικά να προετοιμάσουμε τα παιδιά, να τα ενημερώσουμε για το τι τα περιμένει, να τους δώσουμε ευκαιρίες εμπειρίας και προσαρμογής και έπειτα να απαιτήσουμε από αυτά να εξεταστούν με τον συγκεκριμένο τρόπο. 
Στην περίπτωσή μας ούτε που σκέφτηκαν κάτι τέτοιο οι υπεύθυνοι. Αυτοί σκέφτονται ουτοπικά συστήματα και ανεφάρμοστες πρακτικές (κάτι σαν το ΚΚΕ) και προτείνουν την ανεφάρμοστη... εφαρμογή τους. Σκεπτόμενοι ανεδαφικά, με βάση ένα όραμα που έχουν πλάσει, αποφάσισαν να θυσιάσουν τους φετινούς υποψηφίους (για το καλό του συνόλου, μάλλον) οδηγώντας τους ίσως σε μια βαθμολογική σφαγή. Έπειτα θα μπορούν να επιδεικνύουν τα θύματα οδηγώντας τις επόμενες γενιές σε διαφορετική προσπάθεια. «Κοιτάξτε τι έπαθαν οι προηγούμενοι» θα λένε, «θέλετε να βρεθείτε κι εσείς στην ίδια θέση;» θα ξαναλένε. Περίεργη μέθοδος θα έλεγα εγώ. Η παιδαγωγική στα χειρότερά της. 
Από πού να το πιάσει κανείς; Ακόμη και ο τρόπος αξιολόγησης (βαθμολόγησης) των γραπτών θα προκαλέσει προβλήματα που οι άσχετοι υπεύθυνοι αδυνατούν να αντιληφθούν. Η βαθμολόγηση της περίληψης -μιας μορφής της, έστω- στα δεκαπέντε (15) μόρια και της παραγωγής λόγου -Έκθεσης- στα τριάντα (30) δεν αφήνει στους βαθμολογητές περιθώρια διάκρισης ενός πολύ καλού από ένα καλό γραπτό ή ενός κακού από ένα άθλιο. Χαμένοι, βέβαια, θα είναι οι μαθητές με αξιώσεις αλλά σε μια κοινωνία που λατρεύει τη μετριότητα, μάλλον, αυτό είναι και το ζητούμενο. 
Η δε ερώτηση που θα βασιστεί στο λογοτεχνικό κείμενο θα είναι αφορμή για πανηγύρι τρελών. Ζητάμε από τους μαθητές να χαρακτηρίσουν πρωταγωνιστές ή να αιτιολογήσουν τα κίνητρα των ενεργειών τους ή να περιγράψουν τη συναισθηματική κατάστασή τους… Και κάποιοι πιστεύουν ότι με τον τρόπο αυτό η νέα γενιά θα αγαπήσει ή έστω θα κατανοήσει τη λογοτεχνία. Πιστεύω ότι οι εκδοτικοί οίκοι θα πράξουν σοφά σταματώντας στο εξής την έκδοση λογοτεχνικών έργων, αφού και οι ελάχιστοι εναπομείναντες αναγνώστες πρόκειται άμεσα να αφανιστούν, λόγω του συστήματος πανελλαδικής εξέτασης. Η λογοτεχνία οδηγείται στο πυρ το εξώτερον και θα φταίνε οι άσχετοι με την εκπαίδευση υπεύθυνοι για αυτήν. 
Και άντε από τους προηγούμενους υπεύθυνους δεν αναμέναμε την επίδειξη της παραμικρής λογικής και ευθύνης. Και μόνο η εικόνα του γραφείου του κ. Γαβρόγλου -ενδεικτική και της εικόνας του μυαλού του- μου προκαλεί ακόμη εφιάλτες. Τι γίνεται, όμως, με τους καινούριους υπεύθυνους; Για ποιον λόγο βιάστηκαν να δεχτούν ένα σύστημα που δεν έχει δοκιμαστεί πριν; Για ποιον λόγο -και αφού έδειξαν θετικοί σε διορθωτικές αλλαγές- δεν άφηναν ως είχε το προηγούμενο σύστημα εξέτασης προχωρώντας σε βελτιωτικές κινήσεις (π.χ. έμφαση στις ερωτήσεις κατανόησης ή σε ερωτήσεις σωστού-λάθους με αιτιολόγηση); 
Με τίποτε δεν θα ήθελα να βρεθώ στη θέση των βαθμολογητών στις φετινές πανελλαδικές. Άλλωστε αμφιβάλλω αν θα βρεθούν τέτοιοι «μάρτυρες». Δεν θα ξέρουν από πού να αρχίσουν και πού να τελειώσουν τη βαθμολόγηση. Το όλο κλίμα μου φέρνει στο μυαλό την απάντηση που είχα δώσει ως μαθητής Γυμνασίου στην απαίτηση καθηγητή να χαρακτηρίσω την Πηνελόπη, τη γυναίκα του Οδυσσέα. Μετά από βαθιά περισυλλογή και ανάλυση του κειμένου, είχα καταλήξει σε μια πολύ ουσιαστική, περιεκτική και σφαιρική προσέγγιση ενταγμένη στο αφαιρετικό ύφος που με χαρακτήριζε και σε ελάχιστες μόνο λέξεις: «Η Πηνελόπη ήταν μια πολύ λυπημένη βασίλισσα» και τέλος. Δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση του καθηγητή, στον οποίο παρέδωσα την απάντηση, αν και νομίζω ότι αυτό πληρώνω ως καθηγητής φροντιστηρίου εδώ και χρόνια. 
Μαθητές και εκπαιδευτικοί, χωρίς καθοδήγηση και στηρίγματα, θα κληθούν, για μια ακόμη χρονιά, να αυτενεργήσουν και να βγάλουν το φίδι από την τρύπα, λειτουργώντας σε αχαρτογράφητα και πολύ, μα πάρα πολύ θολά νερά. Και εννοείται ότι θα είναι εκείνοι που θα δεχτούν τα πυρά της κοινής γνώμης και των γονιών του κάθε μπούλη ή μπούλας που δεν θα καταφέρει να εισαχθεί στην Ιατρική και να γίνει ερευνητής πρώτου μεγέθους και να πάρει και το Νόμπελ, επειδή δεν θα ξέρει την τύφλα του τη μαύρη, ώστε να χαρακτηρίσει σωστά έναν «πρωταγωνιστή» λογοτεχνικού κειμένου!



Δεν υπάρχουν σχόλια: