Όλα είχαν ξεκινήσει από την προσπάθεια να κατανοήσουν ένα απλό θέμα Έκθεσης. Είναι μαθητές Β΄ Λυκείου, «καλά παιδιά» και με διάθεση να κατακτήσουν υψηλούς στόχους και πολλά μόρια στις επερχόμενες Πανελλαδικές εξετάσεις. Ή έτσι νομίζουν. Η προσπάθεια δεν είχε πάει ιδιαίτερα καλά. Η ανάγνωση ενός θέματος τεσσάρων γραμμών και η διαδικασία επεξεργασίας και κατανόησης των βασικών, έστω, νοημάτων του είχε, μόλις, καταλήξει σε… Βατερλό. Η πλειονότητα δήλωνε, με βεβαιότητα, ότι δεν είχε την παραμικρή απορία αλλά δεν κατάφερνε να απαντήσει στις ερωτήσεις που ακολούθησαν. Ελάχιστοι ανταποκρίθηκαν. Μια μειονότητα από εκείνες που όλο και πιο σπάνια συναντάμε πια στις μαθητικές αίθουσες.
Προσπάθησα να τους εξηγήσω πώς έφτασαν σε σημείο "εφηβικής άνοιας" και ποια θα ήταν τα (όχι πολύ) μελλοντικά αποτελέσματα. Προσπάθησα να συνδέσω την πρόωρη (για κάποιους από το Δημοτικό) και εντατική (για κάποιους και οχτώ ώρες στην περίοδο των διακοπών) επαφή τους με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότεροι δεν είχαν αγγίξει βιβλίο κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού. Ελάχιστοι είχαν διαβάσει κάποια από τα άρθρα που ανέβαζα στις διαδικτυακές ομάδες μας. Καθόλου τυχαίο, τα παιδιά που ανταποκρίθηκαν στην κατανόηση του θέματος, ήταν εκείνα που είχαν διαβάσει βιβλία και παρακολουθήσει την επικαιρότητα, εκείνα άρα που δεν είχαν πέσει σε νοητικό κώμα.
Εντωμεταξύ, η μαθήτρια, της ιστορίας, είχε καταφέρει να εντοπίσει το πιο σημαντικό μήνυμα που της έστειλε ο αλγόριθμος του TikTok, δηλώνοντας ότι είχε παρακολουθήσει το βίντεο της δολοφονίας του Τσάρλι Κερκ!!! Και δεν ήταν η μόνη. Όλοι το είχαν δει. Viral το βίντεο.
Για ένα δεκαπεντάχρονο, λοιπόν, το σημαντικότερο βίντεο ήταν αυτό μιας δολοφονίας! Πιθανολογώ ότι έκανε like, πιθανώς, το μοιράστηκε με συνομηλίκους της και το πρόσθεσε στη λίστα με τα «Αγαπημένα». Βέβαια, όσοι είχαν δει το βίντεο αδυνατούσαν να εξηγήσουν τι κέρδισαν από την παρακολούθηση μιας εξαιρετικά βίαιης σκηνής, ενός αποτροπιαστικού εγκλήματος. Σκέφτομαι αν ο θύτης της υπόθεσης είναι, τελικά, ο δολοφόνος ή το TikTok.
Κι εκεί είναι το πρόβλημα και έχω εξαιρετικά άσχημα νέα για αυτά τα παιδιά και για τους γονείς τους. Όταν ένα παιδί από τα δέκα του ή και νωρίτερα εκτίθεται στην παρακολούθηση βίντεο που του στέλνει ο αλγόριθμος, χωρίς να προλαβαίνει και χωρίς να νιώθει την ανάγκη να τα επεξεργαστεί (τι να επεξεργαστεί, άλλωστε;), τότε γυμνάζει τον εγκέφαλό του στο «τίποτα», στο να δέχεται παθητικά οτιδήποτε, να μη συγκεντρώνεται στο παραμικρό, να νιώθει(;) ευχαρίστηση σε μικρής διάρκειας ερεθίσματα. Και τότε η σκέψη γίνεται επιφανειακή, η κατανόηση αδύνατη, οι κακές σχολικές επιδόσεις πραγματικότητα, η διάσπαση προσοχής σύντροφος ζωής.
Στα δεκαπέντε (στην πραγματικότητα και πιο νωρίς) η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Η οποιαδήποτε προσπάθεια είναι, σχεδόν, αδύνατο να επαναφέρει τον εγκέφαλο στις εργοστασιακές ρυθμίσεις, στην πλαστικότητα της βρεφικής και παιδικής ηλικίας, να του δώσει την ευκαιρία να διδαχτεί τον μηχανισμό της απορίας, της αναζήτησης λύσεων, του εντοπισμού διεξόδων, της ανάγκης να μαθαίνει, να βρίσκει ευχαρίστηση σε ουσιαστικές δράσεις. Με απλά λόγια, είναι αργά πια, να μάθει ο εγκέφαλος να επικοινωνεί με το περιβάλλον, να το αντιλαμβάνεται και να αλληλεπιδρά με αυτό. Είναι δύσκολο, ως αδύνατο, πλέον, το παιδί να κατανοεί όσα διαβάζει, να παρακολουθεί ένα μάθημα 45΄, να αντιλαμβάνεται τις ανατροπές μιας ταινίας, ενός θεατρικού, της ίδιας της ζωής. Το παιδί μπορεί κάποια στιγμή να «θελήσει» αλλά δεν θα «μπορεί». Έχει γυμνάσει τον δείκτη στο scrollάρισμα και το μυαλό του στη διάσπαση προσοχής. Έχει εθιστεί στα ανθυγιεινά σνακ και αρνείται το κυρίως γεύμα.
Δυστυχώς, όμως, η κοινωνία, η οικονομία, η πολιτική, η τεχνολογία, που έρχονται δεν θα είναι πιο απλές από ό,τι είναι σήμερα. Θα είναι πιο πολύπλοκες, ένας λαβύρινθος μεταβολών, οι οποίες απαιτούν συγκροτημένη, κριτική, αναλυτική σκέψη. Η ζωή θα είναι μαραθώνιος κι όχι βιντεάκια 5 ή 10 δευτερολέπτων.
Τα παιδιά αυτά έχασαν την ευκαιρία και η ευθύνη βαρύνει τους γονείς, οι οποίοι δηλώνουν χαρούμενοι που το παιδί τους δεν βγαίνει έξω. Νιώθουν ασφάλεια που βρίσκεται με τις ώρες κλεισμένο στο δωμάτιό του και δεν εκτίθεται στους κινδύνους του πραγματικού κόσμου. Αν παρακολουθεί φόνους, βίαια περιστατικά μεταξύ εφήβων, θεωρίες συνωμοσίας, μηνύματα μίσους, ταινίες με ερωτικό περιεχόμενο (τσόντες, δηλαδή) δεν τους ενοχλεί, δεν τους ανησυχεί, δεν τους προβληματίζει. Το να θέσουν όρια βρίσκεται έξω από το βεληνεκές της σκέψης τους και των αντοχών τους. Άλλωστε και οι ίδιοι βιντεάκια στο TikTok, μάλλον, παρακολουθούν…
Συμβαίνει το εξής παράδοξο. Από τη μια, κάποιοι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να σώσουν ό,τι μπορούν, παλεύοντας να προσελκύσουν και να διατηρήσουν την προσοχή των παιδιών για 45΄ με έναν μαρκαδόρο στο χέρι και με αντίπαλο τον αλγόριθμο και τα αναρίθμητα βίντεο διάρκειας 5΄΄. Από την άλλη, οι περισσότεροι γονείς αδιαφορούν για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή και την επικροτούν, αγνοώντας τα αποτελέσματα και αδυνατώντας να αντιληφθούν ότι ο εθισμός σε αυτά δεν είναι μια παιδική ασθένεια που θα περάσει αλλά μια ασθένεια που προκαλεί μόνιμες βλάβες. Η απερισκεψία τους θυμίζει αδαείς ζαχαροπλάστες: προσθέτουν συνεχώς ζάχαρη στο μείγμα, κι ύστερα απορούν γιατί το παιδί τους… κολλάει.
Κάποια στιγμή (συνήθως λίγο πριν τις Πανελλαδικές) φτάνει η στιγμή της αλήθειας και οι γονείς αρχίζουν να ανησυχούν(;) και να κατηγορούν το σύστημα. Ναι αλλά τότε είναι αργά για δάκρυα, το σύστημα θα συνεχίσει να κερδίζει δισεκατομμύρια επενδύοντας στην αδιαφορία των γονιών, την άγνοια και την… αϋπνία των παιδιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου